ÜZÜMDE ÇEŞİTLİLİĞİN BELİRLENMESİNDE MORFOLOJİK FARKLILIKLARIN KULLANILMASI

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 22, 13 - 20, 27.12.2016

E. Dilşat Yeğenoğlu Şenay Aydın Cuma Arık Yakut Gevrekçi Mahmut Aşık

Öz

Asma, yeryüzünün en eski bitkilerinden olup;
günümüzdeki bulgular ışığında geçmişinin 150 milyon yıl öncesine uzandığı kabul
edilmektedir. Günümüzde 10.000’den fazla üzüm çeşidi olduğu düşünülmektedir ve
yaklaşık 1200 çeşidin kökeni Anadolu’dur. Asmanın morfolojik özelliklerinden
yararlanarak farklılıkların teşhis edilmesi, tanımlama ve sınıflandırmada temel
yöntemlerden biridir. Asma çeşitlerinin yaprak karakteristikleri, bitki
beslenme durumları ve meyve özelliklerine göre sınıflandırılmaları DNA
düzeyindeki çalışmalarla beraber sadece çevre koşullarında ve iklimde görülen
değişikliklerin olumsuz etkilerine göre yeni ıslah programlarının
oluşturulmasında değil, verimli ve dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesinde de
yardımcı olabilecektir. Bu çalışmada üzümde çeşitliliğin belirlenmesinde
morfolojik farklılıkların kullanılması ile ilgili araştırmalar derlenerek
verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Üzüm, Vitis vinifera L., morfolojik özellikler

Kaynakça

• [1] Anonim. (2014). Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı, Manisa İl Müdürlüğü. http://manisa.tarim.gov.tr/Menu/11/Tarimsal-Veriler-_2014. manisatarim.gov.tr adresinden alındı.
• [2] Aradhya, M., Prins, B.H., Marsden, C.V., Preece, J. (2010). Morphometric Analysis of Cultivated Grape (Vitis vinifera L.).
• [3]https://www.ars.usda.gov/ARSUserFiles/np305/Oct2010GrapeWorkshop/Preece%20et%20al_Davis%20CA.pdf. www.ars.usda.gov adresinden alındı.
• [4] Chitwood, D. H. Ranjan, A., Martinez, C.C., Headland, L.R., Thiem, T., Kumar, R., Covington, M.F., Hatcher, T., Naylor, D.T., Zimmerman, S., Downs, N., Raymundo, N., Buckler, E.S., Maloof, J.N., Aradhya, M., Prins, B., Li, L., Myles, S., Sinha,N.R. (2014). A Modern Ampelography: A Genetic Basis for Leaf Shape and Venation Patterning in Grape. Plant Physiology, 259-272.
• [5] Chitwood, D.H., Kumar, R., Headland, L.R., Ranjan, A., Covington, M.F., Ichihashi, Y., Fulop, D., Jiménez-Gómez, J.M, Peng, J., Maloof, J.N., Sinha, N.R. (2013). A quantitative genetic basis for leaf morphology in a set of precisely defined tomato introgression lines. Plant Cell. 25 (7):2465-81.
• [6] Demir, İ. (1987). Ankara Koşullarında Yetiştirilen Yabancı Kökenli Bazı Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerinde Araştırmalar. Ankara: Ankara Universitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• [7] Dexheimer, F. (2011). The Science of Ampelography. Sommelier Journal, 87-91.
• [8] Galet, P. (1952) Précis d’Ampélographie Pratique. Impr. P. Déhan, Montpellier, France.
• [9] Gökbayrak, Özer, C., Söylemezoğlu, G. (2010). Use of morphological markers to identify foliar disease resistance in grapevine. The Journal of Animal & Plant Sciences, 20(4): 243-247.
• [10] Hannah, L., Roehrdanz, P.R., Ikegami, M., Shephard, A.V., Shaw, M.R., Tabor, G., Zhi, L., Marquet, P.A. (2013). Climate change, wine, and conservation. PNAS, 110 (17): 6907–6912.
• [11] Jackson, D. I., Cherry, N. J. (1988). Prediction of a District's Grape-Ripening Capacity Using a Latitude-Temperature Index (LTI). Am J Enol Vitic. 39: 19-28.
• [12] Kadu, S. T. (2007). Studies on leaf morphology and vine vigour of various grape wine varieties. The Asian Journal of Horticulture, 131-134.
• [13] Karataş, H. Ağaoğlu, S.Y. (2008). Genetic diversity among Turkish local grape accessions (Vitis vinifera L.) using RAPD markers. Hereditas, 58-63.
• [14] Kelen, M. (1991). Van İli Bağcılığı ve Burada Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, 120s.
• [15] Khadivi-Khub, A., Salimpour, A., Rasouli, M. (2014). Analysis of grape germplasm from Iran based on fruit characteristics. Brazilian Journal of Botany. Volume 37, Issue 2, pp 105–113.
• [16] Kurtural, K. (2016). A Brief History of the Grape ant Its Uses. Kentuck University Cooperative Extension Service.: https://www.uky.edu/Ag/CCD/history&uses.pdf. www.uky.edu adresinden alındı.
• [17] MEB. (2016). MEGEP, Bahçecilik, Asma Yetiştiriciliği. MEB, Milli Eğitim Bakanlığı: http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Asma%20Yeti%C5%9Ftiricili%C4%9Fi.pdf. http://megep.meb.gov.tr adresinden alındı.
• [18] Gabler, F. M., Smilanick, J.L., Mansour, M., Ramming, D.W., Mackey, B.E. (2003). Correlations of morphological, anatomical, and chemical features of grape berries with resistance to Botrytis cinerea. Phytopathology, 1263-1273.
• [19] Oraman, M.N. (1937). Ankara Vilayeti Bağcılığının ve Ankara’da Yetişen Başlıca Üzüm Çeşitlerinin Ampelografisi. Yüksek Ziraat Enstitüsü Çalışmaları, 6: 170.
• [20] Rusjan, D. (2013). Genetic and Phenotypic Diversity and Relations Between Grapevine Varieties: Slovenian Germplasm. In: The Mediterranean Genetic Code - Grapevine and Olive., Eds: Danijela Poljuha ve Barbara Sladonja, ISBN 978-953-51-1067-5.
• [21] Sabır, A. (2008). Bazı Üzüm Çeşit ve Anaçlarının Ampelografik ve Moleküler Karakterizasyonu. Adana: Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi.
• [22] Santiago, J.L, Boso, S., Del Carmen Martínez, M., Pinto-Carnide, O., Ortiz, J.M. (2005). Ampelographic Comparison of Grape Cultivars (Vitis vinifera L.) Grown in Northwestern Spain and Northern Portugal. Am J Enol Vitic. 56: 287-290.
• [23] Terral, J.F., Tabard, E., Bouby, L., Ivorra, S., Pastor, T., Figueiral, I., Picq, S., Chevance, J.B., Jung, C., Fabre, L., Tardy, C., Compan, M., Bacilieri, R., Lacombe, T., This, P. (2010). Evolution and history of grapevine (Vitis vinifera) under domestication: new morphometric perspectives to understand seed domestication syndrome and reveal origins of ancient European cultivars. Ann Bot.105 (3): 443–455.
• [24] Tomic, L., Stajner, N., Javornik, B., Characterization of Grapevines by the Use of Genetic Markers. (2013). In: The Mediterranean Genetic Code - Grapevine and Olive., Eds: Danijela Poljuha ve Barbara Sladonja, ISBN 978-953-51-1067-5.
• [25] TUIK. (2014). Türkiye İstaristik Kurumu. tuik.gov.tr: www.tuik.gov.tr adresinden alındı.
• [26] Türkben, C. (2010). Sofralık üzümlerin muhafazası. p. 48. Hasad Yayıncılık.
• [27] Ünal, M.S. (2000). Malatya ve Elazığ İlleri Bağcılığı ile Malatya İlinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, 105s.