Kentsel Dönüşüm ve Sosyal Dışlanma: Narlıdere Kentsel Yenileme Projesinin Sosyal Dışlanma Ekseninde İncelenmesi

Yıl 2013, Cilt: 16 Sayı: 1, 1 - 45, 01.02.2013

Hakan Arslan

Öz

The study has focused on II. Inönü neighbourhood, an everchanging area in Narlıdere District in İzmir Metropolitan Area. The neighbourhood, has undergone an urban regeneration process called NARKENT (Narlıdere Urban Transformation Project) since the mid-1990s. By this transformation process 342 families from gecekondus were moved into the NARKENT housing estate in the same area, to blocks which was built for gecekondu residents. The study aimed at understanding urban regeneration process, the relation between social exclusion and urban regeneration projects, at generating a discussion on how to struggle with social exclusion by using this process and finally making a discussion about development of urban area in question. The basic concepts framing the theoretical background of the study are urban regeneration and social exclusion. Social exclusion as a multi-dimensional fact is searched in the area. The positive and negative effects of urban regeneration project on social exclusion pro- cess is scrutinized. The results of the case study show that the failure in participation process based on dialog and negotiation rushed up dissatisfaction of the residents; urban regeneration did not go beyond intervention to physical environment; social, cultural and economical dimensions have been ignored; there were not sufficient effort for adaptation of the residents of regeneration area to the city life. The case study revealed that all these conditions magnified the problems.

Anahtar Kelimeler

urban Regeneration/Transformation, Social Exclusion, Gecekondu, Poverty.

Kentsel Dönüşüm ve Sosyal Dışlanma: Narlıdere Kentsel Yenileme Projesinin Sosyal Dışlanma Ekseninde İncelenmesi

Öz

Bu çalışma, Türkiye'nin en büyük kentlerinden biri olan İzmir'in, son zamanlarda konut alanı özelliğiyle öne çıkan ve hızla değerlenen Narlıdere ilçesinde yer alan İkinci İnönü Ma- hallesine odaklanmaktadır. İkinci İnönü Mahallesi değişmekte olan bir gecekondu mahallesi olup, 1990'ların ortalarından itibaren Narlıdere Kentsel Yenileme Projesi (NARKENT Projesi) adıyla bir kentsel yenileme süreci yaşamıştır. Bu sürecin sonunda 342 gecekondulu aile, kendileri için yapılmış NARKENT bloklarına taşınmıştır. Bu çalışma, söz konusu kentsel yenileme sürecini ve kentsel yenileme/dönüşüm projeleri ile sosyal dışlanma olgusu arasındaki ilişkiyi anlamayı amaçlamıştır. Konunun ele alınışında ana çerçevenin belirlenmesini sağlayan kavramlar kentsel dönüşüm ve sosyal dışlanma olmuştur. Çok boyutlu bir olgu olan sosyal dışlanmanın araştırma alanındaki izleri sürülmüş ve bölgede uygulanan kentsel yenileme projesinin sosyal dışlanma süreçleri üzerindeki olumlu/olumsuz etkilerine odaklanılmıştır. Alandaki araştırmanın sonucunda katılım süreçlerinin diyalog ve uzlaşma temelinde organize edilememesinin memnuniyetsizliği körüklediği; kentsel yenilemenin, mekana fiziksel müdahale anlamını aşmadığı, sosyal, kültürel, ekonomik boyutlarının göz ardı edildiği ve süreçten etkilenenlerin kente çok yönlü entegrasyonuna ilişkin çaba gösterilmediği zaman sorunları büyüten bir araç olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Dönüşüm, Sosyal Dışlanma, Gecekondu, Yoksulluk.

Kaynakça

• ADAMAN, Fikret ve Çağlar Keyder 2005 Türkiye’de Büyük Kentlerin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma, (TÜBİTAK Projesi).
• http://www.ec.europa.eu/employment_social/social_inclusion/docs/2006/study_tur- key_tr.pdf
• AKKAR, M 2006. Kentsel Dönüşüm Üzerine Batıdaki Kavramlar, Tanımlar, Süreçler ve Türkiye, Planlama Dergisi, 2006/2, 19-38.
• ALDEN, Jeremy and Huw Thomas 1998. Social Exclusion in Europe: Context and Policy, International Planning Studies, 3 (1), 7-14.
• ATAÖV, Anlı ve Sevin Osmay 2007. Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım, METU JFA, 24 (2), 57-82.
• Avrupa Kentli Hakları Deklerasyonu (Avrupa Kentsel Şartı), 1996. (Çev. Z. Yener ve K. Arapkirlioğlu) İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara.
• http://www.cankaya.bel.tr/oku.php?yazi_id=470
• BAYSAL, Cihan U. 2010 İstanbul’u Küresel Kent Yapma Aracı Olarak Kentsel Dönü- şüm ve Ardındaki Konut İhlalleri: Ayazma(n)’dan Bezirganbahçe’ye Tutunamayanlar, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BUĞRA, Ayşe ve Çağlar Keyder 2003 New Poverty and the Changing Welfare Regime in Turkey, (UNDP Raporu).
• BYRNE, David S. 1999 Social Exclusion, Issues in Society Series, Open University Press, Buckingham.
• De HAAN, Arjan 2000 Social Exclusion: Enriching the Understanding of Deprivation, Studies in Social and Political Thought, 2, 22-44.
• DUFFY, Katherine 1995 Social Exclusion and Human Dignity in Europe, Council of Europe, Brussels.
• DÜNDAR, Özlem 2006 Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Sonuçları Üzerine Kav- ramsal Bir Tartışma, Kentsel dönüşüm Sempozyumu Kitabı, Yıldız Teknik Üniversitesi, 11-13 haziran 2003, 65-74.
• FARRINGTON, Fletcher 2002 Towards a Useful Definition: Advantages and Criticisms of ‘Social Exclusion’ http://www.socsci.flinders.edu.au/geog/geos/farrington.html (26 Ocak 2011).
• GIDDENS, Anthony 2001 Üçüncü Yol ve Eleştirileri, Phoenix Yayınları, Ankara.
• KOCABAŞ, Arzu 2006 Kentsel Dönüşüm (/Yenileş(tir)me): İngiltere Deneyimi ve Türkiye’deki Beklentiler, Literatür Yayınları, İstanbul.
• KUYUCU, Ali Tuna 2008. Türkiye’de Bir Paradoks Olarak Kentsel Dönüşüm ve Toplu Ko- nut Politikaları, Birgün Gazetesi, 9 Ocak 2008, http://www.planlama.org/index.php?option=com_ content&task=view&id=2591&Itemid=1
• Narlıdere Kent Yenileme Projesi (Tanıtım Broşürü)
• ÖZDEN, Pelin Pınar 2008. Kentsel Yenileme, İmge Yayınları, Ankara.
• ŞAHİN, Tijen 2010 Sosyal Dışlanma ve Yoksulluk İlişkisi, Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Sosyal yardım Uzmanlık Tezi, Ankara.
• URL- 1, http://www.sehircilik.org/bildiri_1.htm , Toplu Kurumsal İflasımız TOKİ
• PERCY- SMITH, Janie 2000 Policy Responses to Social Exclusion, Open University Press, Buckingham.
• SAPANCALI, Faruk 2005a Sosyal Dışlanma, DEÜ Yayınları, İzmir.
• SAPANCALI, Faruk 2005b Avrupa Birliğinde Sosyal Dışlanma Sorunu ve Mücadele Yöntem- leri, Çalışma ve Toplum Dergisi, 6, 51-70.
• www.calismatoplum.org (25 Ocak 2008)
• SILVER, Hilary 1994 Social Exclusion and Social Solidarity: Three Paradigms, International Labour Review, 133, 5-6.
• SILVER, Hilary 1996 Culture, Politics and national Discourses of the New Urban Poverty, Ur- ban Poverty and The Underclass, 105-138, Eds. Mingione, E., Blackwell, UK.
• YUNCU, L. Demet (tarihsiz) İki Yoksunluk Yaklaşımı: Yapabilirlikten Yoksunluk Teorisi ve Toplumsal Dışlanma Çerçevesinin Karşılaştırılması, BOUN, Sosyal Politika Forumu.
• WALKER, Alan and Carol Walker 1997 Britain Divided: The Growth of Social Exclusion in the 1980s and 1990s, Child Poverty Action Group, London.