BİR ÇOCUK İSTİSMARI FORMU OLARAK ÇOCUK EVLİLİKLERİ: KÜLTÜRE SIĞINMANIN SINIRLARI

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 1, 157 - 191, 28.04.2020

Hande Sözer

https://doi.org/10.18490/sosars.728332

Cited By: 2

Öz

Bu makale, Türkiye'de son dönemde çocuk evlilikleri konusunda artan hassasiyete rağmen çocuk
evliliklerini bir çocuk istismarı formu olarak tanımada halen bir tereddüt olduğunu iddia eder. Söz
konusu tereddüt, çocuk istismarı münferit bir meseleyken çocuk evliliklerinin kültürel bir gerçeklik
olduğu varsayımından beslenir. Böylelikle, muğlak, statik ve tahayyüle dayalı bir kültür nosyonuna
sığınan bazı kesimler çocuk evliliklerini aklamaya çalışır. Öte yandan çocuk evliliklerini eleştiren
çalışmalar arasında da benzer bir kültür algısına sığınılabildiği görülür. Böylelikle, burada iddia ettiğim
üzere, “kültür” çocuk evliliklerinde temel açıklayıcı (explicans) olarak sunulur ve kültürü çocuk
evliliklerini açıklamada ve ciddiyetle ele almada bir başlangıç noktası (explicandum) olarak görmemizi
engeller. Bu metin Türkiye’deki akademik ve toplumsal tartışmalarda çocuk evliliklerini açıklama için
kültür kavramının kullanılma şekillerini inceler ve mevcut tartışmaları Kültürel Antropoloji’nin
evrenselcilik ya da kültürel görecelilik ikiliğine eleştirisi ekseninde değerlendirir. Metnin son kısmında
da Türkiye’de çocuk evliliklerini “kültür” ile açıklamanın kimler için, hangi koşullarda, ne şekilde ve
hangi etkiye neden olacak şekilde yapıldığını sorgular.

Anahtar Kelimeler

çocuk evlilikleri, kültür, evrenselcilik-kültürel görecelilik tartışması, kültürel antropoloji

Kaynakça

• Amerikan Antropoloji Derneği. (1999). Declaration on Anthropology and Human Rights Committee for Human Rights. 1999 Statement on Human Rights. Erişim adresi: http://humanrights.americananthro.org/1999-statement-on-human-rights/ Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2016). Suriyeliler ile Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşları Arasındaki Evlilik İlişkileri Araştırması, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim adresi: https://www.ailevecalisma.gov.tr/Raporlar/ATHGM/Suriyeliler_ile_Turkiye_Cumhuriyeti_Vatandaslari_Arasindaki_Evlilik_Iliskileri_Arastirmasi.pdf Abu-Lughod, L. (2002). Do Muslim women really need saving? Anthropological reflections on cultural relativism and its others. American Anthropologist, 104(3), 783-790. Acar, C., Sandıklı, B., Mücaz, M., Ülger, Z., ve Torun, P. (2015). İstanbul'da Yaşayan Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler. Bezmialem Vakıf Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Erişim adresi: http://halksagligi.bezmialem.edu.tr/dosyalar/siginmaci-raporu.pdf Acker, J. (1989). The problem with patriarchy. Sociology, 23(2), 235-240. Aksoy, S. (2014). Gelinlik Değil Kefen Giydirilmiş Çocuklar. Ankara Barosu Dergisi, (1), 289-294. Anzaldúa, G. (1987). Borderlands: la frontera (Vol. 3). San Francisco: Aunt Lute.Archambault, C. S. (2011). Ethnographic empathy and the social context of rights: “Rescuing” Maasai girls from early marriage. American Anthropologist, 113(4), 632-643. Arslan, Y (2018). Çocuk Gelin Evliliklerinde Suçu Gizleme Yöntemleri Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 4-17. Aydemir, E. (2011). Evlilik mi evcilik mi? Erken ve zorla evlilikler: Çocuk gelinler. International Strategic Research Organization (USAK). Brides, G. N. (2015). Child marriage around the world. London: Girls Not Brides. Erişim adresi: https://www. girlsnotbrides. org/where-does-it-happen.
• Bülent, K. (2015). Değişen Aile Dinamikleri Açisindan Erken Yaşta Evlilikler Sorunu ve Toplumsal Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 59-72. Burcu, E., Yıldırım, F., Sırma, Ç. S., ve Sanıyaman, S. (2015). Çiçeklerin kaderi: Türkiye’de kadınların erken evliliği üzerine nitel bir araştırma. Bilig, (73), 63-98. Caputo, V. (2017). Children’s participation and protection in a globalised world: reimagining ‘too young to wed’through a cultural politics of childhood. The International Journal of Human Rights, 21(1), 76-88. Çakmak, D. (2009). Türkiye’de çocuk gelinler. Birinci hukukun gençleri sempozyumu hukuk devletinde kişisel güvenlik, bildiri tam metinler e-kitabı. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 20-1. CEDAW (1979) Assembly, U. G. (1979). Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW). Resolution, 34, 180. Collins, P. H. (1986). Learning from the outsider within: The sociological significance of Black feminist thought. Social problems, 33(6), s14-s32. Çolak, M. (2011). İslâm Hukukunda Ceza Ehliyeti Açisindan Yaş Küçüklüğü. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (35), 103-124. Crenshaw, K. (1990). Mapping the margins: Intersectionality, identity politics, and violence against women of color. Stanford Law Review., 43, 1241. Dahre Johansson U. (2017). Searching for a middle ground: anthropologists and the debate on the universalism and the cultural relativism of human rights. The International Journal of Human Rights, 21(5), 611-628. Davis, A. Y. (1990). Women, culture & politics. Vintage. De Silva-de-Alwis, R. (2008). Child marriage and the law. Legislative Reform Paper Series, New York: UNICEF. Donnelly, J. (1984). Cultural relativism and universal human rights. Human Rights Quarterly, 6, 400. Edirne Valiliğinden Gebe Çocuk Açıklaması: Büyük Bölümü Erken Yaşta Evlilik (2018, 9 Mart) Milliyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/edirne-valiliginden-gebe-cocuk-aciklamasi-b-40767016. Elmacı, N., ve Melikşah, E. (2010). Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Kızların Erken Yaş Evliliklerinin Sosyal ve Kültürel Temelleri. Prof. Dr. Orhan Türkdoğan’a Armağan: Sosyoloji Yazıları, 2(223-233). Ertem, M., Saka, G., Ceylan, A., Değer, V., ve Çiftçi, S. (2008). The factors associated with adolescent marriages and outcomes of adolescent pregnancies in Mardin Turkey. Journal of Comparative Family Studies, 229-239. Ertem, M., Saka, G., Ceylan, A., ve Acemoğlu, H. (2005). Diyarbakır’da Erken Yaş Evlilikleri. TC Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 2, 115-120. Eyüboğlu, D., ve Eyüboğlu, M. (2018). Psychiatric Disorders and Sociodemographic Characteristics in Children Intended to Get Married at a Young Age. Klinik Psikiyatri Dergisi-Turkish Journal of Clinical Psychiatry, 21(2), 122-129. Gaffney-Rhys, R. (2011). International law as an instrument to combat child marriage. The international journal of human rights, 15(3), 359-373. Gemignani, R., ve Wodon, Q. (2015). Child marriage and faith affiliation in Sub-Saharan Africa: Stylized facts and heterogeneity. The Review of Faith & International Affairs, 13(3), 41-47. Girls not Brides (2018) “Child Marriage in Humanitarian Settings,” Girls not Brides: Global Partnership to End Child Marriages. Erişim adresi: https://www.girlsnotbrides.org/wp-content/uploads/2016/05/Child-marriage-in-humanitarian-settings.pdf Gök, M. (2016). Child marriages in Turkey with different aspects. Journal of Human Sciences, 13(1), 2222-2231. Hartmann, H. (1976). Capitalism, patriarchy, and job segregation by sex. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 1(3, Part 2), 137-169. Heaton, T. B. (1996). Socioeconomic and familial status of women associated with age at first marriage in three Islamic societies. Journal of comparative family studies, 41-58. James, A., ve James, A. (2012). Key concepts in childhood studies. Sage. Kara, B. (2015). Değişen Aile Dinamikleri Açısından Erken Yaşta Evlilikler Sorunu ve Toplumsal Önemi. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 20(2) Karaşahin, E., ve Ergün, A. (2010). Adolesan gebeliklerde postpartum bakım. Pediatrik ve adolesan Jinekoloji Kitabı. Ed: Berrin A. İstanbul Medikal Yayıncılık, İstanbul, 331-334. Kıvılcım, Z. (2016). Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile Geçici Koruma Yönetmeliği: Toplumsal Cinsiyet Perspektifiyle Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71(3), 919-940. Merry, S. E. (2003). Human rights law and the demonization of culture (and anthropology along the way). PoLAR, 26, 55. Mıhçıokur, S. ve Akın A. (2015). Çocuk yaşta, zorla evlilikler ve ergen gebelikleri. Türkiye Klinikleri J Public Health-Special Topics, 1, 22-31. Mikhail, S. L. B. (2002). Child marriage and child prostitution: Two forms of sexual exploitation. Gender & Development, 10(1), 43-49. Mills, C. W. (2016). Sosyolojik tahayyül. Çev. Ömer Küçük, Hil Yayınları: İstanbul. Gönültaş, H. (2017, 10 Temmuz). Mülteci Kadınlara Merdiven Altı Kürtaj! Gazete Duvar. https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2017/07/10/multeci-kadinlara-merdiven-alti-kurtaj/ Nar, M. Ş. (2019). Kültürel Kimlik Sorunsalı: Görecelik Mi, Evrenselcilik Mi? Yoksa Uzlaşı Mı?. Antropoloji, (37), 72-80. Orçan, M., ve Muhsin, Kar. (2008). Türkiye'de erken yaşta yapılan evlilikler ve risk algısı: Bismil örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(14), 97-112. Özbek, A. (2019, 15 Ocak) "Çocuk İstismarcısına Evlilik Affı" Neden ve Ne İçin Gündemde? Bianet: Bağımsız İletişim Ağı,. Erişim adresi: https://bianet.org/bianet/print/204479-evlilik-affi-yasasini-antakyalioglu-ve-foggo-degerlendirdi Özcebe, H., ve Biçer, B. K. (2013). Önemli bir kız çocuk ve kadın sorunu: Çocuk evlilikler. Türk Pediatri Arşivi, 48(2), 86-93. Pitel, L (2017, 29 Aralık) ‘The cases reported are just the tip of the iceberg’: the Syrian refugee girls facing child marriage in TurkeyInews. Erişim Adresi: https://inews.co.uk/news/world/syrian-refugee-girls-facing-child-marriage-turkey/ Romanlar da Erken Evleniyor ama Severek. (2014, 17 Ocak). Milliyet. Erişim adresi: http://www.milliyet.com.tr/gundem/romanlar-da-erken-evleniyor-ama-severek-1823133 Schaffnit, S. B., Urassa, M., ve Lawson, D. W. (2019). “Child marriage” in context: exploring local attitudes towards early marriage in rural Tanzania. Sexual and Reproductive Health Matters, 27(1),93-105.. Scheper-Hughes, N., ve Sargent, C. F. (Eds.). (1998). Small wars: The cultural politics of childhood. Univ of California Press. Schwartzman, H. (2001). Children and Anthropology. Perspectives for the 21st Century. Westport, Conneciticut & London: Bergen & Garvey. Singh, S., ve Samara, R. (1996). Early marriage among women in developing countries. International family planning perspectives, 148-175. Siyasi Partiler Üzerimizden Siyaset Yaptılar. (t.y.) Çanakkale Matbuat. Erişim adresi: https://www.canakkalematbuat.com/?Syf=18&Hbr=926778&/Roman-Vatanda%C5%9Flar-aras%C4%B1nda-%C3%A7ocuk-ya%C5%9Fta-evlilik-yayg%C4%B1nm%C4%B1%C5%9F-gibi-bir-alg%C4%B1-yarat%C4%B1lmas%C4%B1ndan-dolay%C4%B1-tepki-g%C3%B6sterdiler.-Ortak-yay%C4%B1nlanan-bas%C4%B1n-a%C3%A7%C4%B1klamas%C4%B1nda-%C5%9Fu-ifadeler- . Soylu, N., ve Ayaz, M. (2013). Adli değerlendirme için yönlendirilen küçük yaşta evlendirilmiş kız çocuklarının sosyodemografik özellikleri ve ruhsal değerlendirmesi. Anatolian Journal Of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14(2), 136-144. Sönmez B. (2019, 14 Şubat) Erken Evlilik Lobisine Dinden Bakış. Gazete Duvar. Erişim adresi: https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2019/02/14/erken-evlilik-lobisine-dinden-bakis/ Spiro, M. E. (1986). Cultural relativism and the future of anthropology. Cultural Anthropology, 1(3), 259-286. T.A.Y.A. (2006). Türkiye Aile Yapısı Araştırması. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü ve TC Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim Adresi: http://www. aile. gov.tr/images/arastirmalar/AileYapisi. pdf. T.A.Y.A. (2014). Türkiye Aile Yapısı Araştırması. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü ve TC Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim Adresi: https://ailevecalisma.gov.tr/uploads/athgm/uploads/pages/indirilebilir-yayinlar/67-turkiye-aile-yapisi-arastirmasi-2013-tespitler-oneriler.pdf UNCRC. (1989). The United Nations Convention on the Rights of Children. Erişim adresi: https://downloads.unicef.org.uk/wp-content/uploads/2010/05/UNCRC_united_nations_convention_on_the_rights_of_the_child.pdf?_ga=2.85401681.996415781.1566245680-1314688360.1566245680 UNFPA. (2018). Çocuk yaşta yapılan evlilikler, hamileliklerin gizli kalmasına neden oluyor. (26 Temmuz). Erişim adresi: https://turkey.unfpa.org/tr/news/%C3%A7ocuk-ya%C5%9Fta-yap%C4%B1lan-evlilikler-hamileliklerin-gizli-kalmas%C4%B1na-neden-oluyor van Coller, A. (2017). Child marriage–acceptance by association. International Journal of Law, Policy and the Family, 31(3), 363-376. van Eijk, E. (2013). Family Law in Syria: A Plurality of Laws, Norms, and Legal Practices. Leiden University Institute for Area Studies (LIAS). Erişim adresi: https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/21765 Volpp, L. (2000). Blaming culture for bad behavior. Yale JL & Human., 12, 89. Walby, S. (1990). Theorizing patriarchy. Basil Blackwell. Young, I. (1981). Beyond the unhappy marriage: A critique of the dual systems theory.  In Women and revolution: A discussion of the unhappy marriage of Marxism and feminism. Ed. Heidi Hartmann.43-69. Yüksel-Kaptanoğlu, İ., ve Ergöçmen, B. A. (2012). Çocuk gelin olmaya giden yol. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 15(2), 128-161. Yüksel-Kaptanoğlu, İ., ve Ergöçmen, B. A. (2014). Early marriage: trends in Turkey, 1978-2008. Journal of Family Issues, 35(12), 1707-1724. Yüksel, H., ve Yüksel, M. (2014). Çocuk ihmali ve istismarı bağlamında Türkiye’de çocuk gelinler gerçeği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 1-24.