Diasporada İslam’ın Barışa Açılan Yüzü: İslami Hip-Hop

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 2, 123 - 151, 30.10.2024

Betül Duman Bay , Zuhal Güler

https://doi.org/10.18490/sosars.1575277

Öz

Hip-Hop, gençlerin kendilerini ifade etmelerine, sahici ve samimi şekilde toplumsala ve düzene karşı muhalif bir tutum sergilemelerine ve kendilerine özgü bir kimlik oluşturmalarına imkân sunan kentli ve muhalif bir kültürü temsil etmektedir. Yakın dönemde Hip-Hop’ın yaygınlaşması ve kültür endüstrisi içerisinde yer bulmasıyla birlikte muhalif niteliğini kaybetmeye başladığı iddia edilmektedir (Kadıoğlu ve Sözeri-Özdal, 2020). Bununla birlikte, diaspora Müslüman topluluklar arasında hem dini inancın hem de kültürel kimliğin yansıtılmasında İslami Hip-Hop halen önemli bir yer tutmaktadır (Chan-Malik, 2011a). Bu bağlamda, Avrupa’da Müslüman göçmenlerin kentli kuşaklarının, içinde doğup büyüdükleri ve belli derecede entegrasyon sağladıkları toplumda yaptıkları ve aynı zamanda doğuşunda 2001 sonrası yükselen İslamofobi’nin etkili olduğu bu müzik türünde İslam’ın nasıl temsil edildiği ve bu müziğin ne derece muhalif nitelik taşıdığı önem kazanmaktadır. Bu çalışma, diasporada gelişen İslami Hip-Hop’a odaklanmakta ve şarkı sözlerinde İslam’ın nasıl temsil edildiği ve bu müziğin ne derece muhalif nitelik taşıdığı sorularını sormaktadır. Çalışmanın kapsamını, Poetic Pilgrimage, Nasihat ve Islamic Force Hip-Hop grupları oluşturmaktadır. Adı geçen bu grupların çalışmanın kapsamına dahil edilmesinin nedeni, İslamofobinin yaygın olduğu Avrupa ülkelerinde rap yapan genç Müslümanlar arasında söz konusu grup üyelerinin etnik kimlik ve cinsiyet açısından çeşitlilik sergilemeleri ve yanı sıra popüler olmalarıdır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden içerik çözümlemesi kullanılmıştır. Rapçilerin yazdıkları şarkı sözleri -kendileri ile yapılan mülakatlar ve sosyal medya paylaşımları içerik çözümlemesine tabi tutulmuştur. Bu grupların, Sufizme ve evrensel değerlere dayalı, yerleşik kurumsal din ve dindarlığa mesafeli, bireysel bir maneviyat anlayışını benimsedikleri ve bunun da daha geniş bir dinleyiciye erişimi sağlayan önemli bir unsur olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Şarkı sözlerinde hem anavatanlarında ve İslam ülkelerinde yerleşik Müslümanlık anlayışına hem de İslam’ın Batı’daki temsiline ciddi itirazların yöneltildiği görülmektedir. Bu yönüyle de muhalif niteliğini koruyan 2000’lerin kentli kuşak Müslüman Hip-Hop’çuların barışçıl bir İslam’ı temsil etmelerinde Doğu- Batı arasındaki kültürel konumlanmalarının ve melez kimliklerinin etkili olduğu vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslami Hip-Hop, İslamofobi, Maneviyat, Sufizm, Kesişimsellik Perspektifi

Kaynakça

• Adefioye, T. (2016, 11 Aralık). Deconstructing feminism with Sukina of Poetic Pilgrimage, Muslim. Erişim adresi (01.08.2024):https://mvslim.com/deconstructing-feminism-with-sukina-of-poetic-pilgrimage/?fbclid=IwAR2sksn8WYsmK5wrHmFRe7urJe6aI9WC2dA0OD0TPnWufH4mGUK7R5j2ebE.
• Aidi, H. D. (2004). Verily, there is only one ‘hip-hop umma’: Islam, cultural protest and urban marginality. Socialism and Democracy 18(2), 107–126.
• Aidi, H. D. (2011). The grand (hip-hop) chessboard: race, rap and raison d’état. Middle East Report, 260, 25-39.
• Alim, H. S. (2005). A new research agenda: Exploring the transglobal hip-hop umma. M. Cooke & B. B. Lawrence (eds). Muslim Networks: from Hajj to Hip Hop içinde. (ss. 264–274). Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
• (2006). Roc the mic right. The language of hip-hop. NewYork, London: Routledge.
• Allen, H. (1991). Righteous indignation: Rappers talk about the strength of hip-hop and Islam. The Source, 48, 48–53.
• Amogu, K. (2016, 9 Aralık). Dear Bristol, let’s have a conversation. Thebristolcable.org, Erişim adresi (01.08.2024): https://thebristolcable.org/2016/12/dear-bristol-lets-have-a-conversation-and-get-off-the-fence/.
• Anderson, J. W. (2003). The internet and Islam's new interpreters. D. F. Eickelman & J. W. Anderson (eds). New Media in the Muslim World: The Emerging Public Sphere içinde. (ss. 43–60). Bloomington: Indiana University Press.
• Araujo, C. (2019). Women’s voices in diaspora: Hip-hop, spoken word, Islam and web 2.0. Communicacacao E Sociedade. Special Issue, 231–247.
• Avusturya’da yaşayan MC-prodüktör ‘Nasihat’ ile hip-hop Üzerine. (2016, 26 Ekim). Ayasofya Dergisi. Erişim adresi (01.08.2024): http://ayasofyadergisi.com/nasihat-hiphop-roportaj/.
• Başak, D. (2022). Dindarlık ve maneviyat tutumlarında başını örtüp örtmeme tercihi üzerine karşılaştırmalı nitel bir araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Din psikolojisi. İstanbul.
• Bhabha, H. K. (1994). The location of culture. London: Routledge. 01.08.2024, Erişim adresi: https://ia802702.us.archive.org/23/items/TheLocationOfCultureBHABHA/the%20location%20of%20culture%20BHABHA.pdf.
• Bibby, R. W. (1999). On boundaries, gates, and circulating saints: A longitudinal look at loyalty and loss. Review of Religious Research, 41(2), 149–164.
• Chan-Malik, S. (2011a). Music: Hip-Hop, spoken word and rap: United States of America. Souad Joseph (eds.) Encyclopedia of Women & Islamic Cultures içinde. Brill Online. University of California. Erişim adresi: https://sylviachanmalik.wordpress.com/wp-content/uploads/2018/06/chanmalik_womenhiphop.pdf.
• Chan-Malik, S. (2011b). Common cause: On the Black-American debate and contructing the Muslim American. Journal of Race, Ethnicity and Religion, 2(8), 1-39.
• Collins, S. (2016, 21 Eylül). After converting, Islamic Afro-Jamaican rapper challenges feminism. Erişim adresi (05.04.2024): https://www.vibe.com/music/music-news/black-jamaican-rapper-converts-to-islam-453742/.
• Dallaji, I. (2013). Tunisian rap music and the Arab Spring: Revolutionary anthems and post­revolutionary tendencies. Orient Institut Studies 2. Paper presented in the Congress Inverted Worlds - Cultural Motion in the Arab Region. Beyrut, Lübnan. Erişim adresi: https://perspectivia.net/servlets/MCRFileNodeServlet/ploneimport_derivate_00012326/dallaji_rap.doc.pdf.
• Duman, B. ve Coşkun, İ. (2017). Muhalif bir kültürel kimlik: İslami hip-hop. 3. Uluslararası Assos Sosyal Bilimler Kongresi’nde sunulan bildiri, Kahramanmaraş. 26 Ekim 2017.
• Dursun, Z. I. (2016). Uluslarötesi birlikten ecdada: Türkçe sözlü İslami hip-hop. Moment Dergi 3(1), 207–227.
• Elkayouhi, S. (2017, 17 Nisan). Poetic Pilgrimage breaks stereotypes. Mvslim. Erişim adresi (01.08.2024): https://mvslim.com/poetic-pilgrimage-breaks-stereotypes/.
• Ergur, A. (2022, 1 Aralık). Kentleşme, müzik ve Ruhi Su. 01.08.2024, Erişim adresi: https://www.sanattanyansimalar.com/yazarlar/ali-ergur/kentlesme-muzik-ve-ruhi-su/2887/.
• Fraser, N. (1990). Rethinking the public sphere: A contribution to the critique of actually existing democracy. Social Text, 25/26, s. 56–80. doi:10.2307/466240.
• Grillo, R. (2004). Islam and transnationalism. Journal of Ethnic and Migration Studies, 30(5), 861–878.
• Gilroy, P. (1993). Black Atlantic: Double consciousness and modernity. Cambridge: Harvard University Press.
• İlgiç, S. ve Pilcz, N. S. (2002, 24 Kasım). Tamer Yiğit ile röportaj: Kreuzberg hip-hop kültürü: “Silahınız mikrofon, uyuşturucunuz sprey kutusu olsun!”. Çev: Zeynep Beler. Erişim adresi (01.05.2024): https://www.istanbulberlin.com/kreuzberg36/.
• Interview with Poetic Pilgrimage. (2013, 17 Şubat). Wordpress. Erişim adresi (25.05.2024): https://imagineblogazine.wordpress.com/2013/02/17/interview-with-poetic-pilgrimage/.
• I’m a black female Jamaican hip-hop rapper- and I converted to Islam. (2016, 19 Aralık). Independent. Erişim adresi (01.05.2024): https://www.independent.co.uk/voices/converting-to-islam-woman-black-female-jamaican-hip-hop-rapper-a7316996.html?fbclid=IwAR0NJw8ZVy16M_W_KZ3uYqPseown1hII61O1dG-8vdA8UPk5Lw1Y2chHNnE.
• Islamic Force. (1997a, 2016). “Canlardır”. Mesaj albümü içinde. [Video dosyası] Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=mntMv1bxtp0.
• (1997b, 2016). “Gurbetçi Çocukları”. Mesaj albümü içinde. [Video dosyası]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=UgUZwp4Bm8M.
• (1997c, 2016). “Bütün Dünya”. Mesaj albümü içinde. [Video dosyası]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=hdcNkbZBtHY.
• Kadıoğlu, S. ve Sözeri Ö. C. (2020). From the streets to the mainstream: Popularization of Turkish rap music. Turkish Studies, 1–19.
• Kaniyolu. C.E. (2010). Popüler müzikte din teması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi. Güzel Sanatlar Enstitüsü. Müzik Bilimleri Ana Bilim Dalı.
• Karadaş, C. (1996). Hadisciler, kelamcılar ve Sufilerin hadis anlayışlarına iki örnek. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(6), 261–265.
• Khabeer, S. A. (2007): Rep that Islam. The rhyme and reason of American Islamic hip-hop. The Muslim World, 97, 125–141.
• Knight, M. M. (2023). The Islamic spirituality of hip-hop. Vincent J. Cornell & Bruce B. Lawrence (eds.) The Wiley Blackwell Companion to Islamic Spirituality içinde, (ss. 515–530). John Wiley & Sons Ltd.
• LeVine, M. (2009). Flowers in the desert. Viewpoints [Special Edition: The state of the arts in the Middle East, s. 34 –37. Erişim adresi: (03.04.2024). https://epdf.tips/the-state-of-the-arts-in-the-middle-east-2009-the-middle-east-institute-viewpoin.html.
• Lohlker, R. (2014). Hip-hop and Islam: An exploration into music, technology, religion, and marginality. Wiener Zeitschrift Für Die Kunde Des Morgenlandes, 104, 115–135.
• Lynch, G. (2007). The new spirituality: An introduction to progressive belief in the twenty-first century. I.B. Taurus.
• McMurray, A. (2008): Hotep and hip-hop. Can black Muslim women be down with hip-hop. Meridians: feminism, race, transnationalism, 8(1), 74–92.
• Meet the first British female Muslim hip-hop duo – “Poetic Pilgrimage”. (2015, 1 Nisan). Girltalkhq. Erişim adresi: (01.05.2024). https://www.girltalkhq.com/meet-the-first-british-female-muslim-hip-hop-duo-poetic-pilgrimage/.
• Meriç, M. (2018, 21 Ekim). Kreuzberg sokaklarından yükselen ses: Killa Hakan, Duvar, Erişim adresi: https://www.gazeteduvar.com.tr/yazarlar/2018/10/21/kreuzberg-sokaklarindan-yukselen-ses-killa-hakan.
• Mert, C. (2003). The Vigorous local: Culture industry, hip-hop and the politics of resistance in the age of globalization. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Bölümü, Ankara.
• Miah, S. & Virinder S. K. (2008). Muslim hip-hop: Politicisation of kool Islam. South Asian Cultural Studies, 2(1), 12–25.
• Mişe, U. (2018). The politics of rap: Rap music as a tool for expressing exclusion in İstanbul. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi. Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı. İstanbul.
• Morris, C. (2016). ‘Look into the book of life’: Muslim musicians, Sufism and postmodern spirituality in Britain. Social Compass, 63(3), s. 389–404. doi: /10.1177/0037768616652333. (2020). The rise of a Muslim middle class in Britain: Ethnicity, music and the performance of Muslimness. Ethnicities, 20(3), 628–648. doi:10.1177/1468796818822541.
• Morris, J. W. (1986). Ibn Arabî and his interpreters Part I. Journal of the American Oriental Society, 106, 539–551.
• (1987). Ibn Arabî and his interpreters, Part II-A. Journal of the American Oriental Society, 107, 101–119.
• Nasihat. (2011). “Son Nefes”. [Video dosyası]. Erişim adresi (01.04.2024): https://www.youtube.com/watch?v=WAm2UX9Xt5A.
• (2010, 2021). “Son Söz”. Söylenmemiş Sözler albümü içinde. [Video dosyası]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=YaK88DCmy4A.
• (2010). “Hiç Nasihat Veren Yok Mu”. Söylenmemiş Sözler albümü içinde. [Video dosyası]. https://www.youtube.com/watch?v=YaK88DCmy4A. (Transkripsiyonu için Erişim adresi (09.04.2024): https://sarki.alternatifim.com/sarkici/nasihat-kartal/hic-bir-nasihat-veren-yok-mu).
• (2012). “Arakan”. [Video dosyası]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=8Kod9_Q9GcI.
• (2017, 11 Ekim). "Dagegn". Erişim adresi: (05.04.2024) https://www.facebook.com/nasihatofficial/posts/pfbid02usAoEkoB4eJojYJGY5UFrGLLoeSSNHbaeLpPg8kFFaYhXTv3GtTZiNoNXQbGqRjol.
• (2018, 23 Şubat). İslam ülkelerinde yaşanan zulme sessiz kalmamak adına ve Avusturya/Almanya/İsviçre de yaşayan gençlere gerçekleri rap ile anlatmak için yaptığım Almanca albümüm, CD ve PLAK olarak, Almanya ve Avusturya’da bütün müzik marketlerde. Erişim adresi: (05.04.2024.)
• https://www.facebook.com/nasihatofficial/posts/pfbid0wCMv2jx4iPCEqFKJrA3gGCLb8zTtQNwmBUX1JNDVBwz15431d2mSDZgRhBsb3X9Vl.
• (2020, 3 Kasım), Yine bir terör saldırısı ve önüne koyulan “İslami”, “radikal İslamcı” vs. kelimeleri. Erişim adresi (10.04.2024): https://www.facebook.com/photo/?fbid=1553624904840058&set=a.445057655696794.
• (2021). “Özdenetim” [Video dosyası]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=Qy6dpRhM9fc.
• (2022) “İnsanoğlu”, [Video dosyası]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=QabJNZRYE_I.
• (2024) “Hayattayım”.[Video dosyası]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=pu6xbwmpe0I.
• Nasir, K. M. (2020). Representing Islam: Hip-hop of the September 11 generation. Bloomington: Indiana University Press.
• Nasr, S. H. (1987). Islamic art and spirituality. New York: State University of New York Press.
• Poetic Pilgrimage rappers strike a chord with Islam. (2015, 5 Mart). Al Jazeera. [Video dosyası]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=t1kV1aVaOH4.
• Poetic Pilgrimage (2007). “Modern Day Marys” [Video dosyası]. Erişim adresi: http://www.youtube.com/watch?v=VRImzRuUaqI.
• (2009). “No More War”. [Video dosyası]. Erişim adresi: https://soundcloud.com/poetic-pilgrimage/02-poetic-pilgrimage-and-marc-mac-no-more-war.
• (2010a) “Land Far Away” [Video dosyası]. Erişim adresi: http://www.youtube.com/watch?v=-mdLvy8o1cU.
• (2010b, 10 Ekim) “Star Women is born” [Video dosyası]. Erişim adresi: http://poeticpilgrimage.bandcamp.com/album/star- women-the-mixtape.
• (2016, 13 Aralık). Join Sukina from Poetic Pilgrimage for her second workshop series Rumi's Cave called Poems in Praise of the Beloved (saw). Erişim adresi (10.04.2024):https://www.facebook.com/poeticpilgrimagemusic/posts/pfbid069mN7rNMULZBwaR7vB1ZoU71DRJdLU2MvDqEGuz9K2nN7qoYEiKf1SUSoEUGaLRjl.
• Poetic Pilgrimage ve Muhammed Yahya. (2011). “Silence is Consent”: [Video dosyası]. Erişim adresi: http://www.youtube.com/watch?v=z1orCqZg4SA.
• Racy, A. J. (2023). Spirituality in an art musics of the Islamic World. Vincent J. Cornell ve Bruce B. Lawrence (Ed.) The Wiley Blackwell Companion to Islamic Spirituality içinde, (ss. 435–453). John Wiley & Sons.
• Rap dünyasında iki Müslüman kadın: Poetic Pilgrimage. (2017, 18 Ekim). Fikriyat. Erişim adresi (01.05.2024): https://www.fikriyat.com/muzik/2017/10/18/rap-dunyasinda-iki-musluman-kadin-poetic-pilgrimage.
• Roof, W. C. (1993). A generation of seekers: The spiritual journeys of the baby boom generation. San Francisco: Harper San Francisco.
• Stratejik Düşünce Enstitüsü (SDE). (2018, 5 Haziran). İşte Avrupa'nın ülke ülke İslamofobi haritası. Stratejik Düşünce Enstitüsü. Erişim adresi (21.05.2024): https://www.sde.org.tr/avrupa/iste-avrupanin-ulke-ulke-islamofobi-haritasi-haberi-4738.
• Şanlıbayrak. H. (2023). İlahiyat öğrencilerinin rap müzik dinlemelerinin sebebi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı. Rize.
• Sarıköse, M. (2021). Müzik sosyolojisi bağlamında bir ifade ve kültür biçimi olarak rap müzik. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Sosyoloji Ana Bilim Dalı. Ankara.
• Sharree (2013, 15 Nisan). Hip-hop hijabis: Catching up with Muneera Of Poetic Pilgrimage. Erişim adresi (29.04.2024): https://www.patheos.com/blogs/mmw/2013/04/hip-hop-hijabis-catching-up-with-muneera-of-poetic-pilgrimage/.
• Soldier of Allah, (2009). 1924. Sözleri için: Erişim adresi (09.04.2024): https://www.songlyrics.com/soldiers-of-allah/1924-lyrics/, [Video dosyası]. Erişim adresi (09.04.2024): https://www.youtube.com/watch?v=dBOIORrojK0.
• Storddat, W. (2012). Outline of Sufism: The essentials of Islamic spirituality. Indiana: World Wisdom.
• Swedenburg, T. (2001). Islamic hip-hop versus Islamophobia: Akl Nawaz, Natacha Atlas, Akhenaton. T. Mitchell (ed). Global Noise: Rap and Hip-Hop Outside the USA içinde. (ss. 57–85). Middletown: Wesleyan University Press.
• Tanyi, R. A. (2002). Towards clarification of the meaning of spirituality. Journal Of Advanced Nursing, 39(5), 500–509.
• Thoma N. (2011). Identity construction strategies in Muslim hip-hop: A multimodal analysis of the work of Germanrapper Sahira, Pax Islamica, 1(6), s. 72–88.
• Ünal, Y. (2015). Selefi zihnin doğuşu ve gelişimi üzerine. Dini Araştırmalar. 18(47), 55–78.
• Waters, M. M. (2012). Hip-hop spirituality as contextualizing agent towards revitalizing Christian worship in the African American urban contemporary contex. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Methodist Üniversitesi.