Türk ve Rumların Yarımada’da Birlikte Yaşadıkları Dönemin Kültürel İzleri: Germiyan Köyünden Örnekler

Yıl 2017, Sayı: 35, 1 - 19, 25.05.2017

Engin Önen

Öz

Özellikle 19.yüzyılın
ikinci yarısından 20.yüzyılın başlarına kadar Çeşme ve çevresinde nüfusun
çoğunluğunu Rumlar oluşturmaya başlamakla kalmamış, üretim ve ticarette de
ağırlıkları artmıştır. Yerleşim yerleri bakımından kasaba ve köyler adeta Türk
ve Rum yerleşimleri olarak şekillenmiştir.

Germiyan köyü,
bölgedeki ender Türk yerleşimlerinden biri olmakla birlikte Çeşme, Alaçatı ve
Reisdere gibi Rumların ağırlıkta olduğu beldelerle sürekli etkileşim içinde
olmuştur. Bu dönemde, Rumlarla Türkler çeşitli açılardan komşuluk ilişkileri
sürdürmüşlerdir. Tarla komşulukları, bağcılık ve hayvancılıktan kaynaklanan
ticari ve sosyal ilişkiler aynı zamanda kültürel etkileşime de yol açmıştır.
Türklerin bir kısmının Rumca, Rumların bir kısmının da Türkçe bilmesi bunun en
önemli göstergelerinden biridir.

Rum ve Türkler
arasındaki komşuluk ilişkisinin neden olduğu kültürel etkileşimin bir kısmı
gündelik dilde kullanılan kelimelere yansırken, bir kısmını yemek türlerinde
görmek mümkündür. Rumların bölgeyi terk etmesi ile birlikte, Rumlara ait
arazilerin bir kısmı yerli Türklere satılmış, bir kısmı da Mübadele ile
Balkanlardan gelenlere dağıtılmıştır. Bugün arazi isimlerinde bunu
görebilmekteyiz.

Bu makalede, söz
konusu dönemin Germiyan köyündeki kültürel izleri, gündelik dilde kullanılan
veya hatırlanan kelimeler, arazi ve eşya adları gibi alanlardaki yansımaları
ele alınacaktır. Böylece yüz yıl öncesine kadar bölgede yaşananların toplumsal
hafızada halen varlığını sürdüren kültürel izleri değerlendirilmeye
çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel etkileşim, Kültürel miras, Toplumsal hafıza

Kaynakça

• BALTAZZİ, A. GALDİES, G. Poulimenos, G. 2012, A Lexicon of Smyrneika-İzmir Rumcası Sözlüğü, İzmir: Ticaret Odası yayını.
• BAYKARA, T., 1995, “Anadolu’nun XV ve XVI. Yüzyıllardaki Dış Ticaret Kapısı: Çeşme”, I. Uluslararası Çeşme Tarih ve Kültür Sempozyumu, Çeşme: Çeşme Belediyesi Kültür Yayını.
• BEYRU, R., 1995, “Çeşme Yöresinde 1880’li Yıllarda Oluşan Bir Deprem dalgası”, I. Uluslararası Çeşme Tarih ve Kültür Sempozyumu, Çeşme :Çeşme Belediyesi Kültür Yayını.
• BİLGİN, N., 2013, Tarih ve Kolektif Bellek. İstanbul: Bağlam.
• URAN, H., 1959, Hatıralarım. Ankara: (Yayınevi belli değil)
• ÜLKER, N., 1995, “Aydın Vilayet Salnamelerine Göre XIX. Yüzyılın Sonlarında Çeşme Kazası”, I. Uluslararası Çeşme Tarih ve Kültür Sempozyumu, Çeşme: Çeşme Belediyesi Kültür Yayını.