Borders in Modern Turkey and Sociological Construction of the Border

Yıl 2019, Sayı: 40, 239 - 264, 29.11.2019

Kerem Özbey

Öz

This study aims to understand the boundaries of modern Turkey. The basic problematic of this study is the sociological dynamics on which the borders from the Ottoman to the Republic were built. In this study, it is tried to understand how the borders are defined and understood in both late Ottoman and early Republican periods. In both periods, the concepts and approaches related to the boundaries were analyzed comparatively. In this respect, a comparative historical-sociological method was used. Under this method, the Ottoman Empire, which is a multinational empire, and the Republican periods as a nation-state were compared with the definition of borders and the meanings imposed on the borders. As a result of this comparison, borders formed one of the pillars of images of homeland and nation. Turkish nationalism has built a national identity across borders. The borders of modern Turkey are understood to be built on religion, modernization, nationalism, militarism and gender identities.

Anahtar Kelimeler

Borders, Nationalism, Homeland, Turkish Culture, Modern Turkey

MODERN TÜRKİYE’DE SINIRLAR VE SINIRIN SOSYOLOJİK İNŞASI

Öz

Bu çalışma, modern Türkiye’nin sınırlarını anlamayı amaçlamaktadır. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e sınırların hangi sosyolojik dinamikler üzerinden inşa edildiği bu çalışmanın temel sorunsalını oluşturmaktadır. Çalışmada, hem geç Osmanlı hem de erken Cumhuriyet dönemlerinde sınırların nasıl tanımlandığı ve anlamlandırıldığı anlaşılmaya çalışılmıştır. Her iki dönemde sınırlarla ilgili kavramlar ve yaklaşımlar karşılaştırmalı bir şekilde analiz edilmiştir. Bu açıdan çalışmada karşılaştırmalı tarihsel-sosyolojik yönteme başvurulmuştur. Bu yöntem çerçevesinde çok uluslu imparatorluk olan Osmanlı ile bir ulus-devlet olan Cumhuriyet dönemleri, sınırların tanımlanması ve sınırlara yüklenen anlamlar üzerinden karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma neticesinde, sınırlar, vatan ve millet imgelerinin sacayaklarından birini oluşturmuştur. Türk milliyetçiliği, sınırlar üzerinden bir ulusal kimlik inşası gerçekleştirmiştir. Modern Türkiye’nin sınırlarının din, modernleşme, milliyetçilik, militarizm ve toplumsal cinsiyet kimliklerine dayalı bir şekilde inşa edildiği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sınır, Milliyetçilik, Vatan, Türk Kültürü, Modern Türkiye

Kaynakça

• AKENGİN, H., (2012), Siyasi Coğrafya: İnsan ve Mekân Yönetimi, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• AKKOYUN, T., (2017), “Bağımsızlığın Fedakârlık, Miras ve Sorumluluk Ahidi: Misak-ı Milli”, Yeni Türkiye Dergisi, Misak-ı Milli Özel Sayısı, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yayınları, Yıl:23, Sayı:93, 163-174.
• AKMAN, A., (2008), “Milliyetçilik Kuramında Etnik/Sivil Milliyetçilik Karşıtlığı”,Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, (içinde) Cilt: 4, Edt. BORA, T., İstanbul: İletişim Yayınları.
• AKPOLAT, Y., (2008), Türkiye’de Milliyetçiliğin Sosyolojisi, Erzurum: Fenomen Yayınları.
• ALPKAYA, G. T., (2008), “Türk Dış Politikasında Milliyetçilik”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, (içinde) Cilt: 4, Edt. BORA, T. İstanbul: İletişim Yayınları.
• ANTHİAS, F. ve YUVAL-DAVIS, N., (1989), “Introduction”, Woman-Nation State, içinde Edt. YUVAL-DAVİS Nira ve FLOYA Anthias, New York: Palgrave Macmillan.
• ARIK, R. O., (2017), Coğrafyadan Vatana: Fikri Yazılar, Haz. Ezel Erverdi ve M.İhsan Kara, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• BARS, M. E., (2015), “Battal Gazi Destanı’nda Dinî Unsurlar Üzerine Bir Değerlendirme”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl:8, Sayı: XXI, 73-106.
• BORA, T., (2017), Cereyanlar: Türkiye’de Siyasi İdeolojiler, İstanbul: İletişim Yayınları. BUDAK, M., (2017), “Misak-ı Milli’nin Anlamı, Dayanağı ve Değeri”, Yeni Türkiye Dergisi, Misak-ı Milli Özel Sayısı, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yayınları, Yıl:23, Sayı:93, 83-98.
• DELANEY, C., (2014), Tohum ve Toprak: Türk Köy Toplumunda Cinsiyet ve Kozmoloji, Çev. Selda Somuncuoğlu ve Aksu Bora, İstanbul: İletişim Yayınları.
• DİRLİK, A., (2009), Kriz, Kimlik ve Siyaset: Küreselleşme Yazıları, Çev. Sami Oğuz, İstanbul: İletişim Yayınları.
• DURGUN, S., (2011), Memalik-i Şahane’den Vatan’a, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ERASLAN, C., (2017), “Misak-ı Milli Üzerine Düşünceler”, Yeni Türkiye Dergisi, Misak-ı Milli Özel Sayısı, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yayınları, Yıl:23, Sayı:93, 93-98.
• ERÖZDEN, O., (2013), Ulus-Devlet, İstanbul: On İki Levha Yayınları.
• GELLNER, E., (2008), Uluslar ve Ulusçuluk, Çev. Büşra Ersanlı ve Günay Göksu Özdoğan, İstanbul: Hil Yayınları.
• GELLNER, E., (2013), Milliyetçiliğe Bakmak, Çev . Simten Çoşar, Saltuk Özertürk ve Nalan Soyarık, İstanbul: İletişim Yayınları.
• GİDDENS, A., (2008), Ulus-Devlet ve Şiddet, Çev. Cumhur Atay, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• GÖKALP, Z., (2005), Yeni Türkiye’nin Hedefleri, Haz. Yalçın Toker, İstanbul: Toker Yayınları.
• GÖKALP, Z., (2007), Türk Medeniyet Tarihi, Ankara: Elips Kitap Yayınları.
• GÖLE, N., (2011), Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme, İstanbul: Metis Yayınları.
• GÜLALP, H., (2007), “Giriş: Milliyete Karşı Vatandaşlık”, Vatandaşlık ve Etnik Çatışma: Ulus-Devletin Sorgulanması, (içinde) GÜLALP, H. (Haz.), Çev. Ebru Kılıç, İstanbul: Metis Yayınları.
• GÜMÜŞÇÜ, O., (2010), “Siyasi Coğrafya Açısından Sınırlar ve Tarihi Süreç İçinde Türkiye’de Sınır Kavramı”, Bilig Dergisi, Sayı:52, 79-104.
• HANN, C. ve BELLER-HANN, I., (1998), “Markets, Morality and Modernity in Nort-East Turkey”, Border Identities: Nation and States at International Frontiers, içinde, WILSON, T. M. ve DONNAN, H. (Edt.), Cambridge: Cambridge University Press.
• HOBSBAWM, E., (2011), Yeni Yüzyılın Eşiğinde, Çev. İbrahim Yıldız, İstanbul: Yordam Kitap Yayınları.
• HÜLÜR, H. ve AKÇA, G., (2005), “İmparatorluktan Cumhuriyete Toplum ve Ekonominin Dönüşümü ve Merkezileşmenin Dinamikleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:17, 311-341.
• İNALCIK, H., (2016), Osmanlı T arihinde İslamiyet ve Devlet, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. KAFADAR, C., (1996). “Gazâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:13, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 427-429.
• KAFADAR, C., (2010), İki Cihan Âresinde: Osmanlı Devletinin Kuruluşu, Çev. Ceren Çıkın, Yay. Haz. Mehmet Öz, Ankara: Birleşik Yayınevi Yayınları.
• KANDİYOTİ, D., (2013), Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, Çev. Aksu Bora, Feyziye Sayılan, Şirin Tekeli, Hüseyin Tapınç ve Ferhunde Özbay, İstanbul: Metis Yayınları. KASABA, R., (2012), Bir Konargöçer İmparatorluk: Osmanlı’da Göçebeler, Göçmenler ve Sığınmacılar, Çev. Ayla Ortaç, İstanbul: Kitap Yayınevi Yayınları.
• MARDİN, Ş., (2007), Din ve İdeoloji, İstanbul: İletişim Yayınları.
• MİLLAS, H., (2008), “Milli Türk Kimliği ve Öteki (Yunan)”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, (içinde) Cilt: 4, BORA, T. (Edt.), İstanbul: İletişim Yayınları
• NAGEL, J., (2016), “Erkeklik ve Milliyetçilik: Ulusun İnşasında Toplumsal Cinsiyet ve Cinsellik”, Vatan Millet Kadınlar, (içinde), ALTINAY, A. G (Der.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• NAJMABADİ, A., (2016), “Sevgili ve Ana Olarak Erotik Vatan: Sevmek, Sahiplenmek, Korumak”, Vatan Millet Kadınlar, (içinde), ALTINAY, A.G, (Der.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• NALÇAOĞLU, H., (2008), “Vatan: Toprakların Altı, Üstü ve Ötesi”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, (içinde) Cilt: 4, BORA, T.(Edt.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• NEUMAN, W. L., (2014) Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar I-II, ÖZGE, S. (Çev.), İstanbul: Yayınodası Yayınları.
• ORTAYLI, İ., (1987), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Hil Yayınları.
• ÖZDOĞAN, G. G., (2008), “Dünyada ve Türkiye’de Turancılık”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, (içinde) Cilt: 4, BORA, T.(Edt.), İstanbul: İletişim Yayınları. ÖZEL, A., (2012), “Klasik İslam Devletler Hukukunda Ülke Kavramı ve Günümüzdeki Durum: İbn Teymiyye’nin Mardin Fetvası İle Benzeri Diğer Bazı Fetvalar”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:43, 41-64.
• ÖZKIRIMLI, U., (2015), Milliyetçilik Kuramları: Eleştirel Bir Değerlendirme, Ankara: Doğu Batı Yayınları. SAİGOL, R., (2016), “Militarizasyon, Ulus ve Toplumsal Cinsiyet: Şiddetli Çatışma Alanları Olarak Kadın Bedenleri”, Vatan Millet Kadınlar, (içinde), ALTINAY, A. G. (Der.), İstanbul: İletişim Yayınları. SANCAR, S., (2013), Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• SMİTH, A. D., (2016), Milliyetçilik: Kuram, İdeoloji, Tarih, Çev. Ümit Hüsrev Yolsav, Ankara: Atıf Yayınları.
• ŞENTÜRK, A., (2017), “Ulus Devletin İnşası Yolunda Bir Ulusal Egemenlik Bildirgesi: Misak-ı Milli”, Yeni Türkiye Dergisi, Misak-ı Milli Özel Sayısı, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yayınları, Yıl:23, Sayı:93, 206-212.
• ŞERİFSOY, S., (2016), “Aile ve Kemalist Modernizasyon Projesi, 1928-1950”, Vatan Millet Kadınlar, (içinde), ALTINAY, A. G. (Der.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• TEKİN, F., (2014), Sınırın Sosyolojisi: Ulus, Devlet ve Sınır İnsanları, İstanbul: Açılım Kitap Yayınları.
• TURAN, M., (2017), “Misak-ı Milli’nin Anlamı ve Tarihi Değeri”, Yeni Türkiye Dergisi, Misak-ı Milli Özel Sayısı, Yeni Türkiye Stratejik Araştırma Merkezi Yayınları, Yıl:23, Sayı:93, 99-111. TÜRKDOĞAN, O., (2013), Türk Ulus-Devlet Kimliği, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• YILDIZ, A., (2010), Ne Mutlu Türküm Diyebilene: Türk Ulusal Kimliğinin Etno Seküler Sınırları (1919-1938), İstanbul: İletişim Yayınları.
• YUVAL-DAVİS, N. (2016), Cinsiyet ve Millet, Çev. Ayşin Bektaş, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ZÜRCHER, E. J., (2012), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.