EVİNİ ARAYAN GÖÇMEN: DOGVİLLE VE UNORTHODOKS FİLMLERİ HAKKINDA SOSYOLOJİK BİR ANALİZ

Yıl 2021, Sayı: 41-42, 217 - 240, 26.11.2021

Mehmet Emin Balcı

Öz

Modernliğin yersiz yurtsuzlaştırıcı dinamizminin yerini örgütlü kapitalizmin düzen fikrine bırakması göçsel hareketliliğin görünmezleştiği, yaklaşık yüzyıllık bir kültürel yanılsama üretmiştir. Modern toplumu işlevsel ve örgütlü bir bütün olarak tanımlarken göç olgusunu paranteze alan bu yanılsamanın sinema ile özel bir ilişkisinin olduğu söylenebilir. Bu noktada ifade etmeye çalışılan şey, yalnızca göç fenomenine kayıtsız kalmayıp göç hikayelerine ve göçmenlerin dramına odaklanan yüzlerce filmin hayat bulması değildir. Göçün ürettiği, eklemlendiği veya dönüştürdüğü söylemler ile sinemasal temsil arasında düşünülmeye değer bir yakınlık vardır. Erişelemeyen hayalleri ve ait olunmayan yaşamları karanlık bir salonda görmek seyircinin ve göçmenin muhafazakar ve devrimci dürtülerine aynı anda hitap eder. Her iki deneyimde de sürgün ve evde olmanın karşıtlığı kaynaşmadan yan yana gelir. Bu çalışmada söz konusu karşıtlık Dogville filmi ve Unortohodoks dizisinin örnekliğinde çözümlenmeye çalışılacaktır. Birinci bölümde evde olma hissinin doğurduğu anlam dünyasının felsefi ve sosyolojik açılımları ele alınacaktır. Herkesin sesi olarak sağ-duyunun (common sense) işlevi ve sağ-duyunun sessiz kaldığı karşılaşmalarda ortaya çıkan kültürel şok Alfred Schutz’un yabancı ve Robert Park’ın marjinal insan kavramları ekseninde incelenecektir. Daha sora komünal ve metropolitan yaşam tarzlarının karışımı olan Amerika’nın sosyolojik egzotizmi bağlamında karşıt kutuplardan yola çıkan iki göçmenin (Grace ve Esther) yabancı toplulukla karşılaşma deneyimleri analiz edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Anlam Haritası, Sağ-Duyu Bilgisi, Nostalji, Marjinal İnsan, Göçmen Topluluğu

The Immigrant Looking for Home: A Sociological Analysis About Dogville and The Unorthodox Films

Öz

The displacement of the irrelevant dynamism at the origins of the modern world to the idea of an established order has produced a cultural illusion in which migratory mobility has become invisible or temporary for a while. While representing modern society as a functional and organized whole, it can be said that this illusion, whose bracketing of the phenomenon of migration, has a special relationship with cinema. At this point, what I'm trying to express is not making hundreds of films focused on migration stories. There was a contemplative closeness between the discourses produced, articulated, or transformed by immigration and cinematic representation. Watching the inaccessible dreams and lives of which do not belong in a dark room appeals to both the conservative and revolutionary instincts of the audience and the immigrant. The opposition of exile and being at home in both experiences juxtaposes without fusion. In this study, I will try to analyze this contrast in the example of the movie “The Dogville” and the mini-series “The Unortohodoks.” In the first part, I will try to discuss the sociological expansions of the world of meaning created by "being at home." I will try to examine the function of common sense as everyone's voice and cultural shocks that silence the common sense, starting from concepts of “the foreign” and “marginal human.” Next, I will try to analyze semiologically the experiences of two immigrants (Grace and Esther) who set out from opposite poles in the context of the sociological exoticism of America, which is a mixture of communal and metropolitan lifestyles.

Anahtar Kelimeler

Maps of Meaning, Common-Sense Knowledge, Nostalgia, Marginal Man, Immigrant Community

Kaynakça

• Adıgüzel, Y. (2020). Göç Sosyolojisi, İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Agamben, G. (2012). Biz Mülteciler. (Çev. E. Koyuncu) Potlaç Blog. https://isyananarsi.blogspot.com/2012/02/biz-multeciler.html. Erişim Tarihi: 29 Nisan 2017
• Arendt, H. (2017). Biz Mülteciler. (Çev. E. Üngür) Gazete Duvar. https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya-forum/2017/04/29/biz-multeciler. Erişim tarihi: 29 Nisan 2017
• Bachelard, G. (2008). Mekanın Poetikası. (Çev. A. Tümertekin) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Benjamin, W. (2011). Tekniğin Olanaklarıyla Yeniden Üretim Çağında Sanat Eseri. W. Benjamin içinde, Pasajlar (Çev. A. Cemal, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cassin, B. (2018). Nostalji: İnsan Ne Zaman Evindedir. (Çev. S. Kıvrak) İstanbul: Kolektif.
• Chambers, A. (2019). Göç, Kültür, Kimlik. (Çev. İ. Türkmen) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Chen Lily, P. N. (2019). UNHCR Statistical Reporting on Statelessness. The UN Refugee Agency. https://www.unhcr.org/5d9e182e7.pdf. Erişim Tarihi Aralık 2019
• Derrida, J. (1998). The Monolingualism of Other. (Çev. P. Mensah) Standford: Stanford University Press.
• Durkheim, E. (2018). Dini Hayatın İlk Biçimleri. (Çev. Ö. Ozankaya) İstanbul: Cem Yayınları.
• Freud, S. (1999). Tekinsiz. Sanat ve Edebiyat (Çev. E. K.-A. Kapkın). içinde İstanbul: Payel Yayınları. s. 321-360
• Girard, R. (2001). Romantik Yalan ve Romansal Hakikat: Edebi Yapıda Ben ve Öteki ( Çev. A. T. İldem). İstanbul: Metis Yayınları
• Halbwachs, M. (2017). Kolektif Hafıza (Çev. B. Barış). Ankara: Heretik Yayınları.
• Heidegger, M. (1997). Özdeşlik ve Ayrım. (Çev. N. Aça) İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Lynd, R. S- M. Lynd (1937). Middletown in Transition: A Study in Cultural Conflicts. London: Constable and Company Ltd.
• Offe, C (2013). Amerika Üzerine Düşünceler. (Çev. O. Toklu). Ankara: Dost Yayınları
• Park, R. E. (2015). Büyü Zihniyet ve Şehir Hayatı(Çev. P. K. Kayalıgil). Şehir: Kent Ortamındaki İnsan Davranışlarının Araştırılması Üzerine Öneriler (R. Park-E. Burgess,Ed.) içinde. Ankara: Heretik Yayınları. s. 173-192
• Park, R. E. (2015). Hobonun Zihni: Hareketler. (Çev. P. K. Kayalıgil). Şehir: Kent Ortamındaki İnsan Davranışlarının Araştırılması Üzerine Öneriler içinde (ed. R. Park-E. Burgess). Ankara: Heretik Yayınları. s. 209-2016
• Park, R. E. (2019). İnsan Göçü ve Marjinal İnsan (Çev. N. Akın vd.) . Yabancı: Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik içinde (L. Ünsaldı, Ed.). Ankara: Heretik Yayınları. s. 35-52
• Quine, W. O. (1960). Word and Object. New Jersey: Harvard University.
• Schutz, A. (2019). Yabancı: Bir Sosyal Psikoloji Makalesi (Çev. N. Akın vd.). Yabancı: Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik (L. Ünsaldı, Ed.) içinde. Ankara: Heretik Yayınları. s. 35-52
• Scott, A.O. (2004). 'Dogville': It Fakes a Village. The New York Times. Erişim Tarihi: 21 Mart 2004, https://www.nytimes.com/2004/03/21/movies/dogville-it-fakes-a-village.html
• Sirkeci İ., F. Yaylacı (2019). Küresel Hareketlilik Çağında Göç Kuramları ve Temel Kavramlar, Kuramsal ve Uygulama Boyutları ile Türkiye’de Sığınmacı, Mülteci ve Göçmenlerle Sosyal Hizmetler (F. G. Yaylacı, Ed.). Londra: Transnational Press. s.15-39
• Simmel, G. (2019). Yabancı. (Çev. N. Akın vd.), Yabancı: Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik (L. Ünsaldı, Ed.). Ankara: Heretik Yayınları. s. 27-35
• Schittenhelm, K. (2011). İkinci Kuşağın Kariyerinde Statü Geçişleri (Çev. T. Noyan). Göç ve Kültürel Sermaye (A. Nohl vd., Ed.). İstanbul: Kitap Yayınevi
• Stonequiets, E. V. (2019). Marjinal İnsan Meselesi. (Çev. N. Akın vd.) Yabancı: Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik içinde (L. Ünsaldı, Ed.). Ankara: Heretik Yayınları. s.83-96
• Tarkovsky, A. (1984). Zaman Zaman İçinde. (Çev. S. Kervanoğlu) İstanbul: Afa Yayınları.
• Tocqueville, A. (2017). Amerika Yabanında (Çev. P. Ercan). İstanbul: Everest Yayınları
• Tönnies, F. (2019). Cemaat ve Cemiyet. (Çev. E. Güler) İstanbul: Vakıf Bankası Yayınları.
• United Nations: Department of Economic and Social Affairs (2019). Migrant Stock Total 2019.https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/data/estimates2/estimates19.asp. Erişim Tarihi Ocak 2020
• Wallerstein, I. (2004). Amerikan Gücünün Gerileyişi (Çev. T. Birkan). İstanbul: Metis Yayınları
• Zweig, S. (2013). Amerigo: Tarihi Bir Yanlışlığın Hikayesi. (Çev. O. Duman). İstanbul: Can Yayınları