ORTA SINIF BİR İDEOLOJİ OLARAK ANNELİK

Yıl 2023, Sayı: 45, 93 - 126, 29.05.2023

Nurcan Pınar Eke

https://doi.org/10.59572/sosder.1264808

Öz

Annelik kadim, kutsal ve değişmez bir olgu addedilse de; pek çok dinamiğe bağlı olarak sürekli yeniden inşa edilir. Anneliğin kurucu dinamiklerini ele alırken, toplum içindeki farklı hiyerarşik katmanları ifade eden sınıf yapılanmalarına özellikle eğilmek gerekir. Zira tarihsel dönemler, coğrafyalar ya da kültürler bazında ideal anneye atfedilen niteliklerin görünürlüğüyle kıyaslandığında; anneliğin sınıf dolayımlı tezahürleri son derece görünmezdir. Oysaki toplumsal yapıda yer alan farklı sınıf katmanlarından her biri, anneliği kendi değerleri çerçevesinde biçimlendirir. Her ne kadar genel algı anneliği, biyolojik determinizm kıskacında düşünmeye ve kadın doğasına atfetmeye bu yolla da evrensel bir deneyimmişçesine tek tipleştirmeye eğilimli olsa da; annelik idealleri sınıfsal bağlamda çeşitlenir.

Tabiidir ki gebelik ve doğum, (günümüzdeki yeni üreme teknolojileri istisnai yapısından ötürü dışarıda bırakılırsa), ilk insandan beri kadın bedenine sıkı sıkıya bağlıdır. Bu yönüyle, bir canlıyı bedeninin içinde büyüterek o bedenden dışarı çıkarmak ve yine bedenin uzuvları vasıtasıyla beslemek olarak düşünüldüğünde; annelik zaruri bir biyolojik deneyimdir ve evrenseldir. Ancak konu bu değildir. Konu, annelik deneyiminin hangi sosyal sınıflarda nasıl ve ne oranda icra edileceğinin çerçevesini çizen ideolojidir ve anneliği ideolojik bağlamıyla kavramak, annelik normlarının sınıf eksenli işleyişini anlamak için önemlidir.

Çalışma kapsamında, annelik ideolojisine ve annelik ideolojisinin sınıfsal görünümlerine dair betimsel bir literatür taraması yapılarak kuramsal bir tartışma yürütülmüş; devamında ise özellikle yeni orta sınıfların anneliğe bakış açısı sınıf dinamikleri ekseninde ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, yeni orta sınıfın kadınlık inşasında anneliğin tercih mahiyetinin ön plana çıktığı; kadınlık ve annelik arasında var olduğu varsayılan organik ilişkinin yerini iradi bir seçime bıraktığı iddia edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Annelik, Annelik İdeolojisi, Sınıf, Tercih., Yeni Orta Sınıf Kadınlık İnşası

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

YOK

MOTHERHOOD AS TO BE A CLASS IDEOLOGY

Öz

Even though, motherhood is considered an ancient, sacred and unchangeable phenomenon; it is constantly rebuilt depending on many dynamics. While addressing the founding dynamics of motherhood, special attention should be paid to class structures that express different hierarchical layers in society. Because when compared with the visibility of the qualities attributed to the ideal mother on the basis of historical periods, geographies or cultures; the class-mediated manifestations of motherhood are highly invisible. However, each of the different class layers in the social structure shapes motherhood within the framework of its own values. Although the general perception tends to think about motherhood in the grip of biological determinism and to attribute it female nature, and thus to standardize it as if it were a universal experience; maternality ideals vary in class context.
Of course, pregnancy and childbirth (except today's new reproductive technologies due to their exceptional nature) have been closely tied to the female body since the beginning. With this aspect, when it is considered as growing a living thing inside her body, taking it out of that body and feeding it again through the body's limbs; motherhood is an essential biological experience and is universal. But that is not the subject. The subject is the ideology that draws the framework of how and what extent the motherhood experience will be performed in which social classes. Handling to motherhood in its ideological context is important to understand the class-oriented functioning of motherhood norms.
Within the scope of the study, a theoretical discussion was carried out by making a descriptive literature review on the ideology of motherhood and the class aspects of motherhood ideology. Subsequently of this, the perspective of the new middle classes on motherhood was tried to be revealed in the axis of class dynamics. In this context, the preference nature of motherhood comes to the fore in the construction of the new middle class's femininity; It has been claimed that the organic relationship assumed to exist between femininity and motherhood has been replaced by a voluntary choice.

Anahtar Kelimeler

Motherhood, Motherhood Ideology, Class, Choice., New Middle Class Feminity Construction

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Abrams, K. (1989). Ideology and women’s choices. Erişim Adresi: https://scholarship.law.berkeley.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1543&context=facp ubs, Erişim Tarihi: 29.11.2018, Erişim Saati: 00:02.
• Akarçay, E. (2016). Yeme pratikleri üzerinden yeni orta sınıf(lar)ı anlamaya çalışmak. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Konferansları, No: 54 (2016-2). Sayfa No: 33-60.
• Badinter, E. (2011). Kadınlık mı annelik mi? (Çev: Ayşen Ekmekci). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bora, A. (1998). Türk modernleşme sürecinde annelik kimliğinin kurulması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bora, A. (2017). Aile: En güçlü işsizlik sigortası. İçinde: Boşuna mı okuduk? Türkiye’de beyaz yakalı işsizliği, (Tanıl Bora, Aksu Bora, Necmi Erdoğan, İlknur Üstün). İstanbul: İletişim Yayınları, Sayfa No: 181-201.
• Bora, T. & Erdoğan, N. (2017). Yeni kapitalizm, yeni işsizlik, beyaz yakalılar. İçinde: Boşuna mı okuduk? Türkiye’de beyaz yakalı işsizliği, (Tanıl Bora, Aksu Bora, Necmi Erdoğan, İlknur Üstün). İstanbul: İletişim Yayınları, Sayfa No: 13-44.
• Bourdieu, P. (1992). The logic of practice. (Trans: Richard Nice). California: Stanford University Press.
• Bourdieu, P. (2013). Outline of a theory of practice. (Trans: Richard Nice). New York: Cambridge University Press.
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım: Beğeni yargısının toplumsal eleştirisi. (Çev: Derya Fırat ve Günce Berkkurt). Ankara: Heretik Yayınları.
• Brym, R. (1998). New society: Sociology for the 21th century. Canada: Harcourt Brace Publishing.
• Chollet, M. (2020). Bugünün cadıları. (Çev: Hazal Louze). İstanbul: İletişim Yayınları. Comer, L. (1984). Evlilik mahkûmları. (Çev: Sedef Öztürk). İstanbul: Kadın Çevresi Yayınları.
• Connell, W., R. (2016). Toplumsal cinsiyet ve iktidar: Toplum, kişi ve cinsel politika. (Çev: Cem Soydemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Crary, J. (2015). 7/24: Geç kapitalizm ve uykuların sonu. (Çev: Nedim Çatlı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Davidoff, L. (2016). Feminist tarih yazımında sınıf ve cinsiyet. (Çev: Zerrin Ateşer ve Selda Somuncuoğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demir E, S. (2016). Enformasyon toplumu ve yeni orta sınıflar. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, (36), 41-70.
• Direk, Z. (2018). Cinsel farkın inşası: Felsefi bir problem olarak cinsiyet. İstanbul: Metis Yayınları.
• Douglas, S. & Michaels, M. (2004). The mommy myth. New York: Free Press.
• Eliade, M. (2001). Mitlerin özellikleri. (Çev: Sema Rifat). İstanbul: Om Yayınevi.
• Erdoğan, N. (2017). Sancılı dil, hadım edilen kendilik ve aşınan karakter: Beyaz yakalı işsizliğe dair notlar İçinde: Boşuna mı okuduk? Türkiye’de beyaz yakalı işsizliği, (Tanıl Bora, Aksu Bora, Necmi Erdoğan, İlknur Üstün), İstanbul: İletişim Yayınları. Sayfa: 75-115.
• Freeden, M. (2011). İdeoloji. (Çev: Hakan Gür). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. Fromkin, V., Rodman, R. & Hyams, N. (2014). An introduction to language. New York: CBS College Publising.
• Furedi, F. (2013). Paranoyak anne babalık. (Çev: Arzu Tüfekçi). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Gill, R. & Scharff, C. (2013). New feminities: Postfeminism, neoliberalism, and subjectivity. New York: Palgrave Macmillan.
• Gittins, D. (t.y./tarih yok). Aile sorgulanıyor. (Çev: Tuna Erdem). İstanbul: Pencere Yayınları.
• Glenn, E. (1994). Social constructions of mothering: A thematic overview. Inside, mothering: Ideology, experience, and agency, (Ed: Evelyn Glenn, Grace Chang & Linda Forcey). New York: Routledge Publishing. Page:1-29.
• Goldthorpe, John H. (1998), Rational action theory for sociology, The British Journal of Sociology, 49 (2), 167-192.
• Hallstein, L., O. (2015). Bikini-ready moms: Celebrity profiles, motherhood, and the body. New York: Suny Press.
• Heritier F., Perrot M., Agacinski S., & Bacharan N. (2019). Kadınların en güzel tarihi. (Çev: Yonca Aşçı Dalar). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Hobsbawm, E. & Ranger, T. (2006). Geleneğin icadı. (Çev: Murat Şahin). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• İnal, A. (2003). Roland Barthes: Bir avangard yazarı. İletişim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 9-38.
• Johnston, D. & Swanson, D. (2006). Constructing the “good mother”: The experience of mothering ıdeologies by work status. Sex Roles, 54, 509-519.
• Kaplan, A. (1992). Motherhood and representation: The mother in popular culture and melodrama. London: Routledge Publishing.
• Kazak, S. (2009). Anneliğin siyasal alandaki inşası, türkiye’de annelik ve siyaset: “Makbul” anneler ve “sözde” anneler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Lazar, M. (2013). The right to be beatiful: Postfeminist identity and consumer beauty advertising. Inside: New feminities: Postfeminism, neoliberalism, and subjectivity. (Ed: Rosalind Gill and Christina Scharff). New York: Palgrave Macmillan. Page: 37-52.
• Levi-Strauss, C. (2013). Mit ve anlam. (Çev: Gökhan Yavuz Demir). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Lipovetsky, G. (1999). Üçüncü kadın: Kadında süreklilik ve yenilik. (Çev: Filiz Nayır Deniztekin). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Macit, H. (2016). İdeoloji üzerine felsefi bir değerlendirme. Uludağ Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 26, 29-36. Erişim Adresi: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/271701, Erişim Tarihi: 29.11.2018, Erişim Saati: 00:09.
• Marazzi, C. (2010). Sermaye ve dil. (Çev: Ahmet Ergenç). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (Çev: Osman Akınhay ve Derya Kömürcü).
• Miller, T. (2010). Annelik duygusu: Mitler ve deneyimler. (Çev: Gül Tunçer). İstanbul: İletişim Yayınları. Ovadia, S. & Habip, B. (2015). İdeoloji, inkâr ve tahrip olmuş ara alanların üçgeninde kadınlık ve annelik. Cogito Düşünce Dergisi, 81, 117-129.
• Öngen, T. (1996). Prometheus’ un sönmeyen ateşi. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Phoenix, A. & Woollett, A. (1991). Introduction. Inside Motherhood: Meanings, practices and ideologies, (Ed: Ann Phoenix, Anne Woollett and Eva Lloyd). London: Sage Publications, 1-12.
• Phoenix, A. & Woollett, A. (1991). Motherhood: Social construction, politics and psychology. Inside Motherhood: Meanings, practices and ıdeologies, (Ed: Ann Phoenix, Anne Woollett and Eva Lloyd). London: Sage Publications, 13-27.
• Pinçon, M. & Pinçon-Charlot, M. (2013). Burjuvanın sosyolojisi. (Çev: Hande Turan Abadan). Ankara: Epos Yayınları.
• Ramazanoğlu, C. (1998). Feminizm ve ezilmenin çelişkileri. (Çev: Mefkure Bayatlı). İstanbul: Pencere Yayınları.
• Rowbotham, S. (1987). Kadın bilinci erkek dünyası. (Çev: Şükrü Alpagut). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Rutz, H. & Balkan, E. (2016). Sınıfın yeniden üretimi: Eğitim, neoliberalizm ve İstanbul’da yeni orta sınıfın yükselişi. İstanbul: H2O Kitap.
• Salman Yıkmış, M. (2018). Pronatalist kültürde anne olmamak. Fe Dergi, 10(2), 85- 97.
• Sagaert, C. (2017). Kadın çirkinliğinin tarihi. (Çev: Serdar Kenç). İstanbul: Maya Kitap.
• Saydam, B. (2015). Psikomitoloji: Ara-Da-Lığın bir karmaşa olarak inşası. Doğu Batı Dergisi Mit ve Masallar Sayısı, 18(71), 33-79.
• Segal, R. (2012). Mit. (Çev: Nursu Örge). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Sennett, R. (2011). Karakter aşınması: Yeni kapitalizmde işin kişilik üzerine etkileri. (Çev: Barış Yıldırım). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Silva, E. (1996). Good enough mothering? London: Routledge Publishing.
• Silva, I. (2014). Maternal representation in reality television: Critiquing new momism ın TLC’s here comes honey boo boo and Jon&Kate plus 8. (Master Thesis). Erişim Adresi:https://repository.library.georgetown.edu/bitstream/handle/10822/709760/Silva_georgetown_0076M_12680.pdf;sequence=1 , Erişim Tarihi: 28.11.2018, Erişim Saati: 23:39.
• Standing, G. (2019). Prekarya – Yeni tehlikeli sınıf. (Çev: Ergin Bulut). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Swartz, D. (2011). Kültür ve iktidar: Pierre Bourdieu’nün sosyolojisi. (Çev: Elçin Gen). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şimşek, A. (2005). Yeni orta sınıf. İstanbul: L&M Kitap.
• Thompson, M. (2017). Third wave feminism and the politics of motherhood. Erişim Adresi: https://www.colorado.edu/genders/2017/03/17/third-wave-feminism-and- politics-motherhood , Erişim Tarihi: 29.11.2018, Erişim Saati: 00:22.
• Uca, O. (2016). Türkiye’de orta sınıfın fotoğrafı: Akışlar ve ilişkiler. İstanbul: NotaBene Yayınları.
• Voloşinov, V. (2001). Marksizm ve dil felsefesi. (Çev: Mehmet Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Yıldırım, C. (2017). Orta sınıf analizleri: Teorik bir yaklaşım. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(2), 171-189.
• Zahmacıoğlu, O., Atalay, H., & Akbaş, B. (2015). Motherhood as a “profession”: Post- career motherhood experiences of women from upper-middle class in Turkey. The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 28(3), 255-264. Erişim Adresi: http://www.dusunenadamdergisi.org/tr/DergiPdf/DUSUNEN_ADAM_DERGISI_ff3827a1f37241949b9a6530453518b6.pdf . Erişim Tarihi: 03.05.2018, Erişim Saati: 11:38.
• Wallace R. & Wolf A. (2012). Çağdaş sosyoloji kuramları. (Çeviri: Leyla Elburuz ve Rami Ayas). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Williams B., Christopher K. & Sinski J. (2017). “Who doesn’t want to be this hot mom?”: Celebrity mom profiles and mothers’ accounts of their postpartum bodies. Erişim Adresi: https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/2158244017720562 , Erişim Tarihi: 29.11.2018, Erişim Saati: 22:09.
• Wittgenstein, L. (2000). Felsefi soruşturmalar. (Çev: Deniz Kanıt). İstanbul: Küyerel Yayınları.