A PHENOMENOLOGICAL INVESTIGATION OF EARTHQUAKE EXPERIENCES: THE CASE OF THE FEBRUARY 6, 2023 MARAŞ EARTHQUAKE

Yıl 2024, Sayı: 48, 190 - 214, 30.11.2024

Ali Babahan , Zuhal Güler

https://doi.org/10.59572/sosder.1555301

Öz

This study investigates the experiences of individuals who survived the Maraş earthquake on February 6, 2023, employing a phenomenological approach to examine the multifaceted effects of the disaster. Structured interviews were conducted with 16 participants (eight women and eight men) who relocated to Bolu temporarily or permanently following the earthquake. As one of Turkey's most catastrophic seismic events, it has resulted in significant physical destruction and profound psychological and social ramifications. The majority of survivors perceived the earthquake as a form of "punishment" or "warning," interpreting it through scientific, religious, and conspiratorial frameworks. They experienced intense fear, helplessness, guilt, and a sense of victimization, recounting the event as a combination of intense auditory stimuli, darkness, cold, and mortality. The earthquake significantly altered their perspective on life, leading to increased maturity, religiosity, and heightened awareness regarding the transience of existence. Social relationships were also affected by the earthquake, with some survivors withdrawing from relatives and close acquaintances, while others formed stronger interpersonal bonds. This study underscores the complex nature of the earthquake experience, emphasizing that survivors' needs extend beyond physical reconstruction to encompass psychological, social, and economic support. Limitations include the small sample size and the geographic focus on the province of Bolu. Future research should expand to larger, more diverse populations, and consider the long-term effects of such traumatic events. These findings are critical for developing effective post-earthquake interventions and support strategies that address the comprehensive needs of survivors.

Anahtar Kelimeler

Maraş earthquake, earthquake experience, earthquake survivors, essence of experience, phenomenology

Etik Beyan

For this research, approval was obtained from Bolu Abant İzzet Baysal University Human Research Ethics Committee in Social Sciences on 10/13/2023 with decision number 2023/07 and protocol number 2023/358.

DEPREM DENEYİMLERİ ÜZERİNE FENOMENOLOJİK BİR ARAŞTIRMA: 6 ŞUBAT 2023 MARAŞ DEPREMİ ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışma, 6 Şubat 2023 Maraş depreminden sağ kurtulan bireylerin deneyimlerini, felaketin çok yönlü etkilerini anlamak için fenomenolojik bir yaklaşım kullanarak araştırmaktadır. Görüşmeler, depremden sonra geçici veya kalıcı olarak Bolu'ya taşınan 16 katılımcı (8 kadın ve 8 erkek) ile gerçekleştirilmiştir. Türkiye'nin en yıkıcı sismik olaylarından biri olan bu deprem, büyük fiziksel yıkımlara ve derin psikolojik ve sosyal sonuçlara yol açmıştır. Depremden kurtulanlar depremi genellikle bir “ceza” ya da “uyarı” olarak algılamış, bilimsel, dini ve komplocu merceklerle yorumlamışlardır. Bu kişiler yoğun bir korku, çaresizlik, suçluluk ve mağduriyet duygusu yaşamışlar ve olayı yoğun işitsel uyaranlar, karanlık, soğuk ve ölümlülüğün bir kombinasyonu olarak anlatmışlardır. Deprem hayata bakış açılarını önemli ölçüde değiştirerek olgunlaşma, dindarlık ve varoluşun geçiciliğine ilişkin farkındalıklarının artmasına yol açmıştır. Depremden sosyal ilişkiler de etkilenmiş, hayatta kalanlardan bazıları akrabalarından ve yakın tanıdıklarından uzaklaşırken, diğerleri daha güçlü kişilerarası bağlar kurmuştur. Çalışma, deprem deneyiminin karmaşık doğasının altını çizmekte ve afetzedelerin ihtiyaçlarının fiziksel yeniden yapılanmanın ötesine geçerek psikolojik, sosyal ve ekonomik desteği de içerdiğini vurgulamaktadır. Örneklemin küçük olması ve coğrafi olarak Bolu iline odaklanılması çalışmanın sınırlılıkları arasındadır. Gelecekteki araştırmalar daha geniş ve daha çeşitli popülasyonları kapsamalı ve bu tür travmatik olayların uzun vadeli etkilerini göz önünde bulundurmalıdır. Bu bulgular, deprem sonrası hayatta kalanların kapsamlı ihtiyaçlarını ele alan daha etkili müdahale ve destek stratejilerinin geliştirilmesi açısından kritik önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Maraş depremi, deprem deneyimi, depremzede, deneyimin özü, fenomenoloji

Etik Beyan

Bu araştırma için Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler İnsan Araştırmaları Etik Kurulu'ndan 13/10/2023 tarihinde 2023/07 karar numarası ve 2023/358 protokol numarası ile onay alınmıştır.

Kaynakça

• Abatay, B. (2024). 6 Soruda 6 Şubat Depremleri. BBC News Türkçe. 6 February 2024. https://www.bbc.com/turkce/articles/cnen1eep0e1o (20.09.2024).
• Akar, S. (2013). Doğal afetlerin kamu maliyesi üzerine etkisi Türkiye örneği. Unpublished PhD. Dissertation. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Aslan, R. & Şahinöz, S. (2023). The experiences of people with disabilities in the 2020 Izmir earthquake: A phenomenological research. International Journal of Disaster Risk Reduction, 95(26), 103868, https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2023.103868.
• Balcı, L. (2016). Deprem Travmasının Kuşaklar Arası Aktarımının Ortaokul Öğrencileri Üzerinden İncelenmesi. Unpublished M.A. Thesis. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Başkale, H. & Solmaz, P. (2024). Experiences of adolescents affected by earthquakes: A qualitative study. Journal for Specialists in Pediatric Nursing, 29(3). https://doi.org/10.1111/jspn.12434.
• Bayhan, V. & Yasuntimur, A. (2023). "Deprem, kıyameti yaşamak gibidir": 6 Şubat 2023 deprem mağdurlarının deneyimleri üzerine bir çalışma (Malatya örneği) Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 14(3), 1416-1437. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1507536
• Candemir, G. & Tunc, E. (2024) Earthquake as a Traumatic Experience: Earthquake Survivors' Post-Earthquake Reactions, Meaning-Making and Reconstruction Processes. SSRN. https://ssrn.com/abstract=4917158.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Çev. Ed. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çaki, F. (2022). Afetzedeler; Kırılganlık Perspektifinden Afet ve Afetzedeler. Ayşegül Demir (Ed.) Dezavantajlı Grupların Sosyolojisi: Eşitsizlikler, Riskler ve Çözümler içinde. Çanakkale: Paradigma yayınları.
• Demirci, E. Y. (2020). 2011 Van Depremlerinde İşletmelerin Ekonomi Politiği ve Kırılgan Yönleri. Suvat Parin (Ed.) Sosyal Bilimler Perspektifinden Deprem Fragmanları Van’dan Örnekler içinde, İstanbul: Hiperyayın.
• Doğulu, C., Karancı, A. N. & İkizer, G. (2020). Van Depremlerinde Toplumsal Dayanıklılık. Suvat Parin (Ed.) Sosyal Bilimler Perspektifinden Deprem Fragmanları Van’dan Örnekler içinde, İstanbul: Hiperyayın.
• Djuhardi, L., Trifonia & Felicia. (2023). The Self-Concept of Earthquake Victims: Phenomenology in the Village Community of Nagrak, Cianjur, West Java. Influence: International Journal of Science Review, 5(2), 357–362. https://doi.org/10.54783/influencejournal.v5i2.163.
• Duruel, M. & Avşar Arık, I. (2023). Kırılganlık Ve Dirençlilik Kesişiminde Yaşlıların Afet Deneyimleri: Hatay Örneğinde 6 Şubat 2023 Depremleri. Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Journal, 9(2), 103-120, https://doi.org/10.25272/j.2149-8385.2023.9.2.04.
• Eğilmez, M. (2023a). Depremlerin ekonomiye etkisi. 23 February 2023. (20.09.2024) https://www.mahfiegilmez.com/2023/02/depremlerin-ekonomiye-etkisi.html.
• Eğilmez, M. (2023b). Depremlerin maliyeti 150 milyar doları bulur. 4 May 2023. (20.09.2024) https://www.dunya.com/ekonomi/depremlerin-maliyeti-150-milyar-dolari-bulur-haberi-692912.
• Erduran Tekin, Ö. (2024). “I want my son to die before I do”: A phenomenological study on the views of mothers with disabled children about death after the 6 February 2023 earthquakes in Türkiye. Death Studies, 1–13. https://doi.org/10.1080/07481187.2024.2376826.
• Ferguson, H. (2006) Phenomenological Sociology Experience and Insight in Modern Society. London: Sage Publications.
• Fırat, M. (2022). Deprem ve Toplumsal Etkileri. Tezkire Dergisi, 12, 47-72.
• Green, C. (2018). Exploring cultural belief systems and coping behavior in rural Haiti after the 2010 earthquake: A phenomenological study. Unpublished Ph.D. Dissertation. Chicago: The Chicago School of Professional Psychology.
• Güler, K. G. & Albayrak, E. (2024) Goodbyes without farewells under the rubble: A phenomenological study of earthquake victim’s methods of coping with ambiguous loss. International Journal of Social Psychiatry, 70(6), 1093-1107. https://doi.org/10.1177/00207640241255569.
• Gündüz, F. (2024). A Phenomenological Study on Women's Disaster Experience in Türkiye. International Journal of Disaster Risk Reduction, 100, 104196, https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2023.104196.
• Işık, E. & Semerci, Ç. (2019). Eğitim Alanı Nitel Araştırmalarında Veri Üçgenlemesi Olarak Odak Grup Görüşmesi, Bireysel Görüşme ve Gözlem. Turkish Journal of Educational Studies, 6 (3), 53-66.
• İkizer, G. & Karancı, A. N. (2020). Van Depremlerinde Psikolojik Dayanıklılık. Suvat Parin (Ed.) Sosyal Bilimler Perspektifinden Deprem Fragmanları Van’dan Örnekler içinde, İstanbul: Hiperyayın.
• İnce, C. (2022). Afetlerde Toplumsal Dayanışma Çatışma Biçimi Ve Toplumsal Hareketler İle Siyasal Partilerin Rolü. Salih Batal (Ed.) Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Uluslararası Araştırmalar IV içinde. İzmir: Serüven Yayınları.
• Karabacak-Çelik, A. (2023). Deprem Sonrası Travma Belirtileri, Umut ve İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. TRT Akademi, 8(18), 574-591. DOI: 10.37679/trta.1275268.
• Karacaoğlu, Ö. C. & Güner, B. (2024). Earthquake experience: Emotional, social, and cognitive dimensions. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 44, 157-175. https://doi.org/10.26650/SJ.2024.44.1.0023.
• Kasapoğlu, A. & Ecevit, M. (2001). Depremin Sosyolojik Araştırması. Ankara: Sosyoloji Derneği Yayınları.
• Kenny, R. W. & Kenney, W. (2006). The Phenomenology of the Disaster: Toward a Rhetoric of Tragedy. Philosophy & Rhetoric, 39(2), 97-124, https://doi.org/10.2307/20697139.
• Kümbetoğlu, B., User, İ., Gülfidan, Ş., Yarar, B., Mozakoğlu, M. & Çoban, M. (2007). Depremden 5 Yıl Sonra Düzce İlinde Değişen Toplumsal, Ekonomik Ve Kişisel Yaşam. Yayınlanmamış TÜBİTAK Projesi Raporu. Ankara.
• Laleoğlu, B. (2023). Verilerle 6 Şubat Depremleri ve Özellikleri. SETA Strateji Araştırmaları. 11 Şubat 2023. https://www.setav.org/strateji-arastirmalari/verilerle-6-subat-depremleri-ve-ozellikleri (20.09.2024).
• Mills, C. W. (2000). Sociological Imagination (40th Anniversary Edition). New York: Oxford Press.
• Moustakas, C. (2010). Phenomenological Research Methods. Thousand Oaks, C.A.: SAGE Publications.
• Neuman, L. W. (2020). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. (Çev.) Özlem Akkaya. 8.b. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Okan, N. & Şahin, Y. (2023). Earthquake survivors’ motivations for coping with their problems: A phenomenological investigation. TRC Journal of Humaratian Action, 2, 101-110. https://doi.org/10.55280/trcjha.2023.2.2.0006.
• Özceylan, D. & Coşkun, E. (2012). Van Depremi Sonrası Yaşananlar Işığında Sosyal ve Ekonomik Zarar Görebilirlik Çalışmalarının Önemi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(1), 167-186.
• Parin, S. & Bilik, M, B. (2020). Afet Yoksulluk İlişkisi: 2011 Van Depremlerinde Yaşanan Çadır Yangınları Üzerinden Bir Değerlendirme. Suvat Parin (Ed.) Sosyal Bilimler Perspektifinden Deprem Fragmanları Van’dan Örnekler içinde, İstanbul: Hiperyayın.
• Rehorick, D. A. (1986). Shaking the Foundations of Lifeworld: A Phenomenological Account of an Earthquake Experience. Human Studies, 9(4), 379-391, DOI:10.1007/BF00143171.
• Schutz, A. (2011). Collected Papers V. Phenomenology and the Social Sciences. Lester Embree (Ed.) Dordrecht: Springer.
• Schutz, A. (2018). Fenomenoloji ve Toplumsal İlişkiler Heretik Yayınları. (Çev.) Levent Ünsaldı. Ankara: Heretik Yayınları.
• Tauba, A. M., Suryani, S. & Rafiyah, I. (2020). The lived experiences of the Lombok earthquake survivors. Nurse Media Journal of Nursing, 10(1), 22-35. https://doi.org/10.14710/nmjn.v10i1.24964.
• Uğur, K., Kartal, F., Mete, B., Tamam, L. & Demirkol, M. E. (2021). Deprem Sonrası Akut Stres Bozukluğu Olanlarda Travma Esnasındaki Çözülmenin, Anksiyete Düzeyi, Algılanan Stres, Anksiyete Duyarlılığı ve Deprem Stresiyle Baş Etme ile İlişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 32(4), 253-260, https://doi.org/10.5080/u25892.
• Ulum, Ö. G. (2023). Earthquake Syndrome Among Young Adults. Paper presented in the ACADEMY 1st International Conference on Earthquake Studies, May 21, 2023, Istanbul.
• Ural, A., Yalçın, E., Aydın, E. İ. & Höbek Akarsu, R. (2024) Women's experiences in the aftermath of the Kahramanmaraş earthquakes in Türkiye: A phenomenological study. International Journal of Disaster Risk Reduction, 110, 104617. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2024.104617.
• Ülker, A., Avşaroğlu, S., Avşaroğlu, H. & Elyan, E. (2023). Türkiye’de Deprem Psikolojisi ile İlgili Yapılmış Çalışmaların Analizi. International Social Sciences Studies Journal, 9(117), 9139-9149. http://dx.doi.org/10.29228/sssj.72665.
• Waldenfels, B. (2008). Fenomenolojiye Giriş. (Çev.) Mesut Keskin. İstanbul: Avesta Yayınları.
• Yarımkaya, E. & Bakkaloğlu, H. (2024). Experiences of parents of individuals with intellectual disabilities after the 2023 Kahramanmaraş earthquakes in Türkiye: A phenomenological study. International Journal of Developmental Disabilities, 1–15. https://doi.org/10.1080/20473869.2024.2363009.
• Yıldırım, G. Ö. & Sarı, B. (2023). Experiences of operating room professionals during the 2020 İzmir earthquake: A qualitative approach. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 17. https://doi.org/10.1017/dmp.2023.219.
• Yumbul, Ç., Wieling, E. & Çelik, H. (2018). Mother–Child Relationships Following a Disaster: The Experiences of Turkish Mothers Living in a Container City After the 2011 Van Earthquake. Contemporary Family Therapy. 40, 237–48, DOI 10.1007/s10591-017-9445-7.
• Zakaria, M. Z., Zakaria, N. S., Baharudin, D. F., Krauss, S. E., Madon, Z. & Subarimaniam, N. (2021). Counselors’ experience with disaster survivors of natural disasters: A descriptive phenomenological study. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 11(8). https://doi.org/10.6007/ijarbss/v11-i8/10690.