KADIN+LARIN LÂDİNİLEŞME SÜREÇLERİNE ERİL TAHAKKÜM VE KESİŞİMSEL FEMİNİZM IŞIĞINDA BAKMAK

Yıl 2024, Sayı: 48, 156 - 189, 30.11.2024

Dicle Paşa , Elif Yönden

https://doi.org/10.59572/sosder.1556238

Öz

Bu çalışma, eril tahakküm ve kesişimsel feminizmin ışığında, atanmış cinsiyeti kadın+ olan, derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilen 35 katılımcının ve Ankara, İstanbul, Van’da gerçekleşen odak grup görüşmelerine katılan kadın+ların deneyimlerini tartışmaya açmaktadır. Kadın+ların lâdinileşme motivasyonları ve süreçleri, görüşülen atanmış cinsiyeti erkek olan katılımcılardan farklılaşması hasebiyle, bu çalışmanın merkezine alınmıştır. Zorlu ve çok katmanlı din dışılaşma, dinden uzaklaşma ya da kopma deneyimleri yaşayan kadın+ların deneyimlerinde ortaklaşan ve tekrar eden temalara bakılmıştır. Bu temalar, görüşmelerin Türkiye’nin yedi coğrafi ilinin en büyük yedi şehrinde gerçekleştirilen görüşmeler neticesinde saptanmıştır. Bunun sonucunda, bu çalışmada “İslam’ın Kadın+yı İkincil Konuma Koyması, İslam’ın Bedene Müdahalesi, Din ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddet ve Haram-Helal-Ceza Sistemi” bulgularıyla ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lâdinilik, Eril Tahakküm, Kesimsel Feminizm, kadın+ ve İslam

Proje Numarası

121K876 numaralı TÜBİTAK Projesi

VIEWING OF NON-RELIGIONIZATION PROCESSES OF FEMALE+ (WOMEN+) IN THE LIGHT OF MASCULINE (MALE) DOMINATION AND INTERSECTIONAL FEMINISM

Öz

This study discusses the experiences of 35 participants whose assigned gender is female+ (women+), who were interviewed in depth, and other females+ (women+) who participated in the focus group discussions held in Ankara, Istanbul and Van, in the light of masculine (male) domination and intersectional feminism.The motivations and processes of non-religionalization of females+ (women+) are the main cores to this study because they differ from the interviewees whose assigned gender are male (men). We look for common and recurring themes in the vita of females+ (women+) who have lived difficult and multi-layered experiences of non-religionization, alienation from it, or breaking off religion. These themes were determined as a result of the interviews conducted in the seven largest cities of the seven geographical provinces of Turkey. As a result, this study addressed the findings of “Islam's Subordination of Women+, Islam's Intervention in the Body, Religion and Gender Based Violence and the Haram-Halal-Punishment System.”

Anahtar Kelimeler

Nonreligious, Masculine Domination, Intersectional Feminism, women+ and Islam

Proje Numarası

121K876 numaralı TÜBİTAK Projesi

Kaynakça

• Acar Göktepe, G. (2022). Vulnus: Kirilganlik Üzerine. Moment Dergi, 9(1), 298-303.https://doi.org/10.17572/mj2022.1.298303
• Acar Savran, G. (2021). Patriyarka. Feminist Bellek. Erişim Tarihi: 20.09.2024, Erişim Adresi: https://feministbellek.org/patriyarka/
• Akbulut, İ. (2003). İslam hukukunda Suçlar ve Cezalar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 52(1), 167-181.
• Akdemir, F. (2016). İmanın Değersel Anlamı ve İslam’da İnanç Özgürlüğünün Temelleri. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 37-65.
• Alakuş, A. (2021). Eski Yunan’da Din ve Şifa İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Akademi, 35(Özel sayı), 561-576.
• Arpacı, M. (2020). Pierre Bourdieu Sosyolojisinde Beden, Cinsiyet ve Cinsellik. HABITUS Toplumbilim Dergisi, 119-136.
• Aybey, S. (2023). Şiddet ve Din Eğitimi: Şiddetin Önlenmesinde Ailede Dini ve Ahlaki Değerler. Journal of History School, 67, 3963-3988.
• Baherirad, S. (2023). Tanrı Havada Savrulan Saçlarda Gizlidir… İran Kadın Hareketi Bağlamlar ve Tarihsel Süreç. Mülkiye Dergisi, 47(1), 467-476.
• Berger, P. A., Buitelaar, M., & Knibbe, K. E. (2021). Religion as Relation: Studying Religion in Context. Equinox Publishing.
• Berktay, F. (2014). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın: Hıristiyanlık'ta ve İslamiyet'te Kadının Statüsüne Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2014). “Alanların Mantığı”. P. Bourdieu içinde, Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar (s. 79-103). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). Eril Tahakküm. Çev. Bediz Yılmaz, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bourdieu, P. (2020). Devlet Üzerine: College de France Dersleri (1989-1992). (A. Sümer, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Carastathis, A. (2014). The Concept of Intersectionality in Feminist Theory. Philosophy Compass, 9(5), 304-314.
• Carbado, D. W., Crenshaw, K. W., Mays, V. M., & Tomlinson, B. (2013). “Intersectionality: Mapping the Movements of a Theory1”. Du Bois Review: Social Science Research on Race,10(2), 303-312.
• Cindoğlu, D. (2014). “Modern Türk Tıbbında Bekaret Testleri ve Suni Bekaret”. P. İlkkaracan İçinde, Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik (S. 115-132). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Crenshaw, K. (1989). Demarginalizing the Intersection of Race and Sex. University of Chicago Legal Forum, 139 167.
• Crenshaw, K. W. (1991). Mapping the Margins: Intersectionality, Identity Politics, and Violence against Women of Color. Stanford Law Review. - No.6, Vol. 43, pp. 1241-1299.
• Çakır, R. A. (2023). İslami Kadınları Temsil Meselesi: Hiyerarşiyi Sorgulayan Kadın İlahiyatçılar. KADEM Journal of Women's Studies, 9(2).
• Çınar, A. (2018). Lilith: Yahudi Mitolojisinde Ana Tanrıça’nın Düşüş ve Şeytana Dönüşüm Serüveni. Bilimname, 361-393. http://dx.doi.org/10.28949/bilimname.381879
• Davis, K. (2008). Intersectionality as Buzzword: A Sociology of Science Perspective on What Makes Feminist Theory Successful. Feminist Theory, 9(1), 67-85.
• Delaney, C. (2014). “İslamiyet'in Kuşatan Bağlamı”. C. Delaney içinde, Tohum ve Toprak (S. Somuncuoğlu, & A. Bora, Çev., s. 327-372). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demircioğlu, S. (2021). Türkiye’de Namus Olgusuna Bakiş: Sosyolojik ve Hukuki Analiz. Sosyolojik Düşün, 6(2), 204-236.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. (2015). Diyanet İşleri Başkanlığının Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Konusunda Görüş ve Yaklaşımları, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları-1098.
• Durakbaşa, A. (1987) "The Fonnation of Kemalist Female Identity", Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi.
• Dursun, Ç. (2008). Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Haber Medyası: Alternatif Bir Habercilik. TC Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• El- Saadavi, N. (1991). Havva’nın Örtülü Yüzü. Çev. Sibel Özbudun, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Ergin, B. (2020). Construction of Womanhood through Fıtrat, the Case of Female Preachers in Turkey (Master's thesis, Middle East Technical University).
• Gago, V. (2022) Feminist Enternasyonel, çev. Dicle Paşa, Ankara: Sol-Kültür Yayınları.
• Gedik, E. (2021). “Namus”. Feminist Bellek. Erişim Tarihi: 20.09.2024, Erişim Adresi: https://feministbellek.org/namus/
• Güç, A. (2008). İslamcı Feminizm: Müslüman Kadınların Birey Olma Çabaları. T.C. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), 649-673.
• Gündüz, Ş. (2016). Din ve Şiddet Paradoksu. Milel ve Nihal, 13(2), 8-31.
• Gürhan, N. (2010). Toplumsal Cinsiyet ve Din. Şarkiyat, (4).
• Hecker, P. (2023). Resistance Through Nonperformance: Atheism and Nonreligion in Turkey. Religion and Society, 1(aop), 1–14.
• Kandiyoti, D. (1987). Emancipated but Unliberated? Reflections on the Turkish Case. Feminist Studies, 13(2), 317-338.
• Kandiyoti, D. (2012). Ataerkiyle Pazarlık. Sosyalist Feminist Proje Teori ve Politikanın Günümüz Okuması, Cilt 1, ed. Nancy Holmstorm. Çev. Özge Kelekçi, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Kandiyoti, D. (2015). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kazemı, F., & Özalpat, D. (2004). Toplumsal Cinsiyet, İslam ve Politika. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 53(1).
• Kızılay, E. T. (2010). Türk Modernlesmesinde Ataerkil Söylemin Yansımaları (Master's thesis, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Koç, H. (2022). “Mor İğne Kampanyası”, Feminist Bellek. Erişim Tarihi: 20.09.2024, Erişim Adresi: https://feministbellek.org/mor-igne-kampanyasi/ Küçükural, Ö., Cengiz, K., & Başak, M. A. (2023). Türkiye’de Lâdinî (Nonreligious) Arayışları Çalışmak: Dinden Uzaklaşma ve Ayrılma Eğilimlerine Dair Kavramsal Bir Çerçeve Önerisi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 437-451.
• Lee, L., Quillen, E. G., & Cotter, C. R. (2012) “Nonreligion”. Listen Now Podcast.
• Lee, L. (2014) Secular or Nonreligious? Investigating and Interpreting Generic ‘not Religious’ Categories and Populations, Religion, 44:3, 466-482, DOI: 10.1080/0048721X.2014.904035. doi: https://doi.org/10.1080/0048721X.2014.904035
• Lindholm, C. (2004). İslami Ortadoğu. (B. Şafak, Çev.) Ankara: İmge Kitapevi.
• Mernissi, F. (1982) Virginity and Patriarchy, Women's Studies lntemational Forum, 5(2): 183-191.
• Mernissi, F. (1991). The Veil and the Male Elite: A Feminist Interpretation of Women's Rights in Islam (p. 116). Cambridge, MA: Perseus Books.
• Mernissi, F. (1995). Peçenin Ötesi: İslam Toplumunda Kadın Erkek Dinamikleri. Çev. Mine Küpçü, İstanbul: Yayınevi Yayıncılık.
• Mernissi, F. (2014). “Bekâret ve Ataerki”., & P. İlkkaracan (Der.) içinde, Müslüman Toplumlarda Kadın ve Cinsellik (s. 99-114). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nowicka, W. (2007). The Struggle for Abortion Rights in Poland. Sex Politics: Reports from the Front Lines, 167-196.
• Özbolat, A. ve Çomu, A. E. (2018). Kadının Toplumsal Konumunu Siyasetnameler Üzerinden Okumak: Tipolojik Bir Yaklaşım, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18 (2), 1152-1179.
• Özman, M. (2008). “İsyan-ı Nisvan [Women’s Rebellion]”. Istanbul: Filmmor Kadın Kooperatifi.
• Özkan, G. (2017). Kadına Yönelik Şiddet-Aile İçi Şiddet ve Konuya İlişkin Uluslararası Metinler Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(1), 533-564.
• Öztimur, N. (2014). “Feminist Teoride Pierre Bourdieu Tartışmaları”. G. Çeğin, E. Göker, A. Arlı & Ü. Tatlıcan içinde, Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi (s. 581-604). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öztürk, M. (2001). Egemen Bir Dinî Söylem Tarzı Olarak Ataerkillik. Islamiyat, ÜÅ Aylık Arastırma Dergisi, 4, 4.
• Schulz, M., & Binder, S. (2023). Introduction: An Anthropology of Nonreligion? Religion and Society Nov 22, 2023, from https://doi.org/10.3167/arrs.2023.070301
• Yönden, E. (2024). “Ne Devletle Ne Devletsiz: Türkiye’de Lâdinilik ve Din Eğitimi”. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, Z., & Arslan, H. (2023). Intersection of the Rights to Freedom of Belief and Gender Equality in Turkey. Religion & Human Rights, 18(3), 195-217.
• Toker, İ. (2009). Dinler Ataerkil Yapılar mıdır: Bir Çifte İmkanlılık Konusu Olarak Din ve Kadın. EskiYeni, (12), 15-21.
• Toksöz, G., & Ünlütürk, Ç. (2011). Göç Kadınlaşıyor mu? Türkiye’ye Yönelen Düzensiz Göçe İlişkin Yazına Toplumsal Cinsiyet ve Etnisite Temelinde Bakış. Birkaç Arpa Boyu, 21, 167-189.
• Topal, C. (2021) “Boşanma”, Feminist Bellek, Erişim Tarihi: 20.09.2024, Erişim Adresi: https://feministbellek.org/bosanma/
• Tuksal, H. Ş. (2012). Kadın Karşıtı Söylemin İslam Geleneğindeki İzdüşümleri. Ankara: Otto Yayınları.
• Ünal, A. (2017). Yahudi Geleneğinde Kadının Yaratılışı ve Lilith Efsanesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 17(2), 103-115.
• Ünalan Turan, S. & Bilgin, V. (2020). Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Din ve Aile İçi Roller. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29(2), 459-493.
• Varol, S. F., & Tayanç, N. K. (2019). Yeni Medya-Eski Dil: Katilimci İnternet Sözlüklerinde Cinsiyetçi Söylem. The Journal Of Academic Social Science Studies, 5(46), 221-232.
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı. Istanbul Journal of Sociological Studies, (35), 29-56.
• Yaman Güven, E. (2019) Kadınların Miras Hukukundaki Haklarının Toplumsal Yansımaları, Karabük Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yiğit, Y., (2001). İslam Ceza Hukukunda Kadınların Şahitliği. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 1(1), 77-94.
• Zayed, D. (2011). Attack on Egyptian Women Protesters Spark Uproar. Retrieved January, 10, 2012.
• Zihnioğlu, Y. (2003). Kadınsız İnkılap: Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kadın Birliği. İstanbul: Metis Yayınları.