AFET DÖNEMİNDE MEDYA SÖYLEMLERİ

Yıl 2024, , 305 - 319, 21.03.2024

Zehra Dursun

https://doi.org/10.17753/sosekev.1391142

Öz

Afet dönemleri, toplumlar için zorlu ve stresli bir zaman dilimidir. Bu zamanlarda, insanlar yaşadıkları olaylar hakkında bilgi almak, güncel durumu öğrenmek ve neler yapmaları gerektiği konusunda bilinçli kararlar almak için medyada enformasyona ihtiyaç duymaktadır. Fakat dünyada ve ülkemizde yaşan afetler, hayatın her alanını etkileyip değiştirdiği gibi, medya söyleminde de değişikliğe neden olabilmektedir. Bazı medya organları, afet sonrasında siyasi tartışmaları gündeme getirerek, rakip medya organlarını hedef alabilmektedir. Çalışmada ülkemizde büyük bir yıkıma sebep olan Kahramanmaraş merkezli deprem sonrası karşıt görüşlü medyaların birbirlerini hedef aldıkları haber söylemlerinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında Takvim, Haber 7.com ve Cumhuriyet Gazetesi’ nin başka medya organında deprem ile ilgili yapılan haberleri ele aldığı söylem yapıları Teun Adrian van Dijk’ın eleştirel söylem çözümlemesi metoduyla analiz edilmiştir. İncelenen medya organlarındaki söylemin, yandaş ve muhalif medyanın dezenformasyon haber yaptıkları iddiaları ile kurulduğu, depremle mücadelede başarı ve başarısızlık kavramları üzerinden ideolojik söylemlerin yapıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet, Kahramanmaraş depremi, Medya, Dezenformasyon, Söylem analizi

Media Discourses During Disaster Period

Öz

Disasters are a difficult and stressful time for societies. During these times, people need information from the media to learn about what is happening and make informed decisions about what to do. However, disasters can also cause changes in the media discourse, as they affect every aspect of life. Some media outlets may bring up political debates after a disaster, targeting rival media outlets. This study aims to examine the discourse structures of news reports by media outlets with opposing views in Turkey after the devastating earthquake centered in Kahramanmaraş. The study analyzes the discourse structures of Takvim, Haber 7.com, and Cumhuriyet newspapers, focusing on their coverage of earthquake-related news reports in other media outlets, using van Dijk's critical discourse analysis method. The results suggest that the discourse in these media outlets is built on disinformation created by pro-government media and ideological discourse is based on success and failure in earthquake response efforts.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Kahramanmaraş earthquake, Media, Disinformation, Discourse analysis

Kaynakça

• Afet Haberciliği Rehberi. (2023). Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi. https://medyaokuryazari.org/wp-content/uploads/2023/02/Afet_Haberciligi_Rehberi.pdf adresinden 21.03.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Alemdar, B. (2023, Şubat 28). Cumhuriyet Gazetesi “pes artık” dedirtti! Depremle ilgili bir yalan daha ifşa oldu... Haber7.com. https://www.haber7.com/guncel/haber/3305544-cumhuriyet-gazetesi-pes-artik-dedirtti-depremle-ilgili-bir-yalan-daha-ifsa-oldu adresinden 12.03.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Aziz, A. (2003). Siyasal iletişim (10.basım). Nobel.
• Bostancı, N. (1995). Toplum, kültür ve siyaset. Vadi.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Cumhuriyet Gazetesi. (2023, Şubat 8). Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan’ın yandaş medya isyanı: “Yöneten parti savunma veriyor gibi bana açıklamalarını dinletiyorlar”. Cumhuriyet Gazetesi. https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/prof-dr-ovgun-ahmet-ercanin-yandas-medya-isyani-yoneten-parti-savunma-veriyor-gibi-bana-aciklamalarini-2049556 adresinden 21.03.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Çomu, T., & İslam, H. (2014). Web içeriklerinin metin temelli çözümlemesi. Ayrıntı.
• Dezenformasyon Bülteni. (2023). İletişim Başkanlığı. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/dezenformasyon-bulteni adresinden 14.03.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Farkas, J., & Schou, J. (2018). Fake news as a floating signifier: Hegemony, antagonism and the politics of falsehood. Javnost / The Public, 15(2), 298-314. Karaduman, S. (2017). Eleştirel söylem çözümlemesinin eleştirel haber araştırmalarına katkısı ve sunduğu perspektif. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(2), 31-46.
• Mavi̇, E. E. (2020). Afet kriz yönetiminde sosyal medya: 30 Ekim 2020 İzmir Depremi. Karadeniz İletişim Araştırmaları Dergisi, 10(2), 31-53.
• Nazlı Sine, R., & Soylu, B. (2023). Doğal Afet Haberlerinin Medyada Sunumu:6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 44-57.
• Özer, Ö. (2012). Haberi eleştirmek: Araştırma alanlarına göre eleştirel haber çalışmaları. Haberin ideolojik duruşu: Eğitim- Sen eyleminin Türk basının da temsili içinde (ss. 121-160). Literatürk.
• Özer, Ö. (2022). Eleştirel söylem çözümlemesi: Haber örnekleri üzerinden bir inceleme. Etkileşim, 5(9), 36-54. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2022.5.9.154
• Şahi̇nsoy, K. (2017). Kriz yönetimi açısından geleneksel ve sosyal medya. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 9(4), 1-19.
• Takvim. (2023, Mart 19). ’Siyaseti dizayn eden’ Turgay Ciner’in Habertürk’ü yalana da öncü oluyor! Kirli algı operasyonuna depremzede küçük kızı alet ettiler. Takvim. https://www.takvim.com.tr/guncel/2023/03/19/siyaseti-dizayn-eden-turgay-cinerin-haberturku-yalana-da-oncu-oluyor-kirli-algi-operasyonuna-depremzede-kucuk-kizi-alet-ettiler adresinden 14.03.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Vural, A. M., Boztepe Taşkiran, H., Türkoğlu, S., Sari, M., Maral, T., Keski̇n, R. K., Koparan, E., Yüncüoğlu, B., Gülnar, M., Ağca, M. E., Şahi̇n, H., & Ünlü, T. T. (2022). Risk iletişiminde geleneksel medya: Gazete haberlerinin deprem felaketleri örnekleminde analizi. Selçuk İletişim, 15(2), 672-701. https://doi.org/10.18094/josc.1116550
• van Dijk, A. T. (2014). Critical discourse analysis. Cambridge University.
• Yalçın, E. (2023). Doğal afetlerin doğal olmayan sonuçları: Gazetelerin deprem haberciliği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 78, 188-210.