İSLÂM HUKUKUNA GÖRE TAHLÎL NİKÂHI

Yıl 2013, Sayı: 56, 23 - 38, 12.07.2013

Suat Erdem

Öz

İslam hukukuna göre nikâh ile oluşan bağın çözülmesi anlamına gelen talak, evliliği
sona erdirmektedir. Kocanın karısını üç kere boşaması halinde ise el-Beynûnetü’l-Kübrâ
denilen kesin ayrılık meydana gelmektedir. Üç kere boşanmış kadın ancak, başka bir kişi
ile ciddi bir evlilik yaptıktan sonra boşanması veya kocasının ölmesi halinde isterse eski
kocası ile yeniden evlenebilir. Yapılan ikinci evliliğin ciddi bir evlilik olması gerekirken
maalesef kadını ilk kocasına helal kılmak amacıyla bazı şekli evlilikler yapılmış ve böylece
nikâh akdi ciddiyetinden ve hedefinden uzaklaştırılmıştır. Kadını ilk kocasına helal kılmak
amacıyla yapılan tahlîl nikâhının haramlığı hususunda İslam hukukçuları arasında hemen
hemen ittifak oluşmuşken tahlîl nikâhının temel ölçütü olan ikinci kocanın kadını ilk kocasına
helal kılma niyet ve amacının tespitinde ise ihtilaf söz konusudur. Bazı fakihler, tahlîl
nikâhının gerçekleşmesi için evlenen ikinci kocada kadını ilk kocasına helal kılma niyetinin
bulunmasını yeterli görürken bazıları bu niyeti yeterli görmemekte ve nikâh anında böyle
bir niyetin açıkça ortaya konmasını ve zikredilmesini şart koşmaktadırlar. Bazıları ise
böyle bir şartın nikâhın sahihliğini bozmayacağını bilakis şartın kendisinin fasit olacağını
ileri sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tahlîl Nikâhı, Boşama, Üç Talak.

Kaynakça

• Babertî, Ekmeluddîn Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Hanefî. (2007). el-‘İnâye Şerhu’l-Hidâye. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin b. Ali. (h.1344). es-Sünenü’l-Kübrâ. Haydarabad. Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed İbn İsmail. (2010). el-Câmiu’s-Sahîh. Beyrut: Dâru’l- Ma’rife.
• Buhârî, Mahmûd b. Ahmed b. Abdi’l-Azîz b. Ömer b. Mâze. (2003). el-Muhîdu’l-Burhânî fi’l-Fıkhi’n-Nu’mânî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî.
• Ebû Dâvûd, Süleyman İbn el-Eş’as es-Sicistânî el-Ezdî. (2001). Sünenü Ebi Dâvud. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife.
• Ekinci, E. B. (2006). Eski hukukumuzda hîle-i şer’iyyeye dair. Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, X, 1-2.
• Ğazâlî, Huccetü’l-İslâm Muhammed b. Muhammed Ebû Hâmid. (1994). el-Vecîz fi Fıkhi Mezhebi’l-İmami’ş-Şâfiî, Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Halebî, İbrahim b. Muhammed b. İbrahim el-Hanefî (2005). Multeka’l-Ebhur. Şam: Dâru’l-Beyrûtî.
• Heyet, (t.y.). el-Fikhu’l-Menhecî ala Mezhebi’l-İmâmi’ş-Şafiî. Heyet, (2000). İslâm ve toplum. İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed em-Nemrî el-Kurtûbî el-Mâlikî. (1992). el-Kâfî fi Fıkhi Ehli’l-Medîne. Beyrut: Dâru’l-Kutübi’l-İlmiyye.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endülüsî. (2003). el-Muhallâ bi’lÂsâr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye.
• İbn Kayyim el-Cevzî, Şemsuddîn Muhammed Ebû Bekir b. Eyyûb. (2004). İ’lâmu’l- Muvaki’în ‘an Rabbi’l-‘Alemîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed el- Makdisî el-Hanbelî. (1997). el-Muğnî. Riyâd: Dâru ‘Âlemi’l-Kutub.
• İbn Rüşd el-Hafîd, Ebû’l-Velid Muhammed b.Ahmed b. Muhammed b. Ahmed el- Mâlikî. (1985). Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesıd. İstanbul: Kahraman.
• İbn-i Mâce, Muhammed bin Yezîd el-Kazvînî. (t.y.). Sünenu İbn Mace, Beyrut: Daru’l- Fikr.
• İbnü’l-Münzir, Ebû Bekr Muhammed b. İbrahim. (1983). Kitâbu’l-İcmâ’. Ankara: Gaye. Kâsâni, Alauddin Ebû Bekr b. Mes’ud el-Hanefî. (2003). Bedâi’us-Sanâi’ fi Tertîbi’şŞerâi’. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Köse, S. (1998). Hülle. Türkiye Diyanet Vakfı İslam ansiklopedisi, 18, 475-477. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi.
• Makdîsî, Şemsuddin Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Muhammed b. Ahmed İbn Kudâme. (1995). eş-Şerhu’l-Kebîr. Hicr.
• Malik b. Enes. (2005). el-Muvatta’. Beyrut: Dâru İbn Hazm. Mevsîlî, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. (2007). el-İhtiyâr Li Ta’lîli’l-Muhtâr. İstanbul: Çağrı.
• Müslim İbnu’l-Haccâc en-Nîsâbûrî. (2010). Sahîhu Müslim, Beyrut: Dâru’l-Ma’rife. Nesefî, Necmuddîn Ebû Hafs Ömer b. Muhammed. (1995). Tılbetü’t-Talebe fi’l- Istılâhâti’l-Fıkhıyye, Beyrut: Dâru’n-Nefâis.
• Nevevî, Ebû Zekeriyâ Muhyiddîn b. Şeref eş-Şafiî. (2005). el-Mecmû’ Şerhu’l-Mehezzeb. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. (t.y.). Tefsîru Âyâti’l-Ahkâm mine’l-Kur’ân, İstanbul: Dersaadet. Sâğırcî, Esad Muhammed Saîd. (2009). Delilleriyle Hanefî Fıkhı. İstanbul: Karınca ve Polen.
• Semerkandî, Alauddin Muhammed el-Hanefî (t.y.). Tuhfetü’l-Fukahâ. Beyrut: Dâru’l- Kutubi’l-İlmiyye.
• Serahsî, Şemsu’l-Eimme Ebû Bekr Muhammed b.Ebi Sehl (2009). Kitâbu’l-Mebsût fi’l- Fıkhi’l-Hanefî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
• Sabık, S. (2007). Fıkhu’s-Sünne. Beyrut: Dâru İbni Kesîr.
• Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdrîs. (2002). el-Umm, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. (2009). Neylü’l-Evtâr Şerhu min Esrâri Münteka’l-Ahbâr. Beyrut: Dârü’l-Kelimi’t-Tayyîb.
• Şîrâzî, Ebû İshak İbrahim b. Ali b. Yusuf el-Fîrûzâbâdî eş-Şâfiî. (2003). el-Mühezzeb, Beyrut: Dâru’l-Marife.
• Şirbînî, Şemsuddin Muhammed ibn Muhammed el-Hatîb eş-Şâfiî. (2009). Muğni’l-Muhtâc ilâ Ma’rifeti Me’âni Elfâzi’l-Minhâc. Şam: Daru’l-Feyhâi.
• Tenûhî, Ebû Sa’id Sahnûn b. Sa’id. (1994). el-Müdevvenetü’l-Kübrâ, Beyrut: Daru’l- Kutubi’l-İlmiyye.
• Tirmizi, Ebû İsâ Muhammed İbn İsâ. (2002). el-Câmiu’s-Sahîh. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife.
• Zemahşerî, Cârullah Ebû’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. (t.y.). Ruûsu’l-Mesâil (el-Mesâilü’l- Hilâfî beyne’l-Hanefî ve’ş-Şafiî). (y.y.): el-Mektebetü’l-İslâmî.
• Zeyle‘î, Fahruddin Osman b. Ali el-Hanefî. (2000). Tebyînü’l-Hakâik Şerhu Kenzi’d- Dekâik. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye.
• Zuhaylî, V. (1992). İslâm Fıkhı ansiklopedisi. İstanbul: Risale.