ZEMZEM SUYU VE ÖZELLİKLERİ

Yıl 2013, Sayı: 56, 375 - 398, 12.07.2013

Mehmet Mahfuz Ata

Öz

Zemzemin çıkış serüveni Kitâb-ı Mukaddes’in yanı sıra İslâmî kaynaklarda da yer
almaktadır. Zemzemin bulunmasıyla Mekke şehri ihya olmuş ve bu mübarek su Allah’ın
apaçık nişan ve delillerinden sayılmıştır. Zemzemin ortaya çıkışı, kaynağı ve sürekli akması
âdeta bir mûcize gibi kabul edilmiştir. Zemzem suyu ve faziletiyle ilgili birçok rivayet
nakledilmiştir. Mübarek bir su olan zemzem, çok kaliteli ve kendine has özellikte yaratılmıştır.
Yapılan tahlillere göre zemzem, en içilebilir ve sağlıklı sulardan biridir. İçinde
mikroorganizma ve bakteri bulunmayan sudur. Cibrîl-i Emîn vasıtasıyla en mukaddes
yerde Hz. İsmail’in susuzluğunun giderilmesi için çıkarılmış, İsrâ ve Miraç gecesinde Allah
katında en değerli varlık olan Hz. Peygamber’in kalbi bu tertemiz su ile yıkanmıştır.1
Rabbânî bir ikram olan zemzemde gıda, şifa, hayır ve bereket vardır. Diğer sulardan ayrı
ve ayrıcalıklıdır. Onun bereketli ve nitelikli bir su olduğu konusunda İslâm’ın ilk günlerinden
bu yana genel bir kabul vardır. Sahâbe ve Selef’ten gelen rivayetlerde âlimler,
zemzem suyunun en hayırlı ve faziletli su olduğuna dair görüş birliğine varmışlardır. Hz.
İsmail (a.s) suya en çok ihtiyaç duyduğu bir anda ona yapılan bir bağış ve ihsandır.

Anahtar Kelimeler

Zemzem, Zemzem Kuyusu, analiz (tahlil) fazilet, şifa

Kaynakça

• Abdülmecid Şeyh Abdülbârî. (1426/2006). er-Rivâyetü’t-tefsîriyye fi’l-Fethi’l-Bârî, Vakfü’s-selâm el-hayrî.
• Abdürrezzâk es-San‘ânî. (1971-75). el-Musannef (nşr. Habibullah el-A’zamî). Beyrut. Ahmed b. Hanbel. (1421/2001). Müsned (nşr. Şuayb el-Arnaût vd.), Beyrut: Müessesetü’r- Risâle.
• Aynî, Bedreddin. (1392/1972). Umdetü’l-kârî. Kahire.
• Begavî, Ferrâ. (1420). Meâlimü’t-tenzîl (nşr. Abdürrezzâk el-Mehdî). Beyrut: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî.
• Beyhakî. (1424/2002). Sünenü’l-Kübrâ (nşr. Muhammed Abdülkadir Atâ). Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Bozkurt, N., Küçükaşcı, M.S. “Mekke” , DİA, XXVIII, 556. Çağatay, N. (1982). İslâm Öncesi Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı. Ankara : Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasan Ali b. Ömer b. Ahmed. (1405/1985). el-İlelü’l-vâride fî ehâdîsi’nnebî (nşr. Mahfûzur-rahman Zeynullah es-Selefî), Riyad: Dâru Tayyibe.
• Ebû Bekir el-Cezâirî. (1424/ 2002). Eyserü’t-tefâsir fî kelâmi’l-aliyyi’l-kebîr, Medine: Mektebetü’l-ulûm ve’l-hikem, Elbânî, Nâsırüddin. (1405/1985). İrvâü’l-galîl fî tahrîci ehâdîsi Menâri’s-sebîl, Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî.
• a.mlf. (1986). Sahîhu’l- Câmii’s-sagîr ve ziyâdâtüh, Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî. a.mlf. (1421/2000). el-İsrâ ve mi‘râc. Amman.
• Eyüp Sabri Paşa. (1302). Mir’ât-ı Mekke. Kostantiniye: Bahriye Matbaası. Ezrakî. (1399/1979). Ahbâru Mekke (nşr. Rüşdi Salih Melhas). Beyrut: Dârü’l-Endelüs.
• Fâkihî. (1414). Ahbâru Mekke (nşr. Abdülmelik Abdullah Duheyş). Beyrut: Dâru Hızır.
• Hâkim en-Nîsâbûrî. (1411/ 1990). el-Müstedrek, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye.
• Hamidullah, M. (1414/ 1993). İslâm peygamberi (çev. Salih Tuğ), İstanbul: İrfan Yayınevi. Harman, Ö.F. “Faran”, DİA, XII, 166.
• Hassan Şemsi Paşa. (1996). el-Esvedân: et-Temr ve’l-Mâ, Cidde: Dârü’l-Menâr.
• Hût, Derviş Muhammed b. Muhammed. (1983). Esne’l-metâlib fî ehâdîsi muhtelifeti’lmerâtib. Beyrut: Dârü’l-kitâbi’l-Arabî.
• İbn Atıyye el-Endelüsî. (1412/1992). el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz (nşr. Abdüsselâm eş-Şâfiî Muhammed). Lübnan: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbn Ebû Şeybe, Ebû Bekir. (1409). el-Musannef, (nşr. Kemal Yusuf el-Hût), Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
• İbn Ebû Şeybe, Ebû Bekir. (2006). el-Musannef (nşr. Muhammed Avvâme), Beyrut: Dârü’l-Kurtuba.
• İbn Hacer el-Askalânî. (1379). Fethu’l-bârî. Beyrut: Dârü’l-marife, İbn Hişâm. (1987). es-Sîretü’n-Nebeviyye (nşr. Ömer Abdüsselâm et-Tedmürî). Kahire.
• İbn Kayyim el-Cevziyye.(ts.). et-Tıbbü’n-Nebevî. Beyrut: Dârü’l-Hilâl.
• İbn Kesîr. (1386/1966). el-Bidâye ve’n-Nihâye. Beyrut.
• İbn Mâce. (ts.). Sünen. (nşr. Muhammed Fuad Abdülbâkî). Dârü’l-ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye . İbn Manzû. (ts.).Lisânü’l-Arab, Beyrut: Dâru Sadır.
• İbnü’l-Mülakkın. (1405/2004). el-Bedrü’l-münîr (nşr. Mustafa Ebü’l-Gayz vd.), Riyad: Dârü’l-hicre.
• İbnü’l-Esîr. en-Nihâye fî Garîbi’l-Hadîs ve’l-Eser (nşr. Tâhir Ahmed ez-Zâvî - Mahmud Muhammed et-Tanâhî). el-Mektebetü’l-İslâmiyye, İbn Sa‘d. (1410/1990). et-Tabakât, (nşr. Abdülkadir Atâ). Beyrut.
• İbrahim Mustafa, Ahmed Zeyyâd vd. (1380/1960). Mu’cemü’l-Vasît , Kahire: Mecmau’llugati’l- Arabiyye.
• Kadirî, Muhammed b. İdris. (1414). İzâletü’t-deheş ve’l-veleh an mutahayyir fî sıhhati mâi zemzem limâ şüribe leh (nşr. Züheyr eş-Şâviş).Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî.
• Karaman, H., Çağrıcı, M. vd.(2007). Kur’ân Yolu Türkçe meâl ve tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Köşk, Y. H.(1997). Zemzem suyu ve kuyusu, (çev. İbrahim Ural - M. Ali Sarı). İstanbul: Fey Vakfı.
• Kurul. (2013). Hadislerle İslâm, hadislerin hadislerle yorumu, (nşr. Kurul), (1. Basım). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Kurtubî. (1384/1964). el-Câmi li-Ahkâmi’l-Kur’ân, (nşr. Ahmed el-Berdûnî - İbrahim elİtfiş), Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye.
• Muhammed Abdülaziz Ahmed-Mecdî es-Seyyid İbrahim. Mu’cizâtü’-şifâ bi mai zemzem. Kahire: Mektebetü’l-Kurrâ.
• Nüveyrî. Şehâbeddin Ahmed b. Abdülvehhâb. (1342-1375/1923-1955). Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. Kahire: Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye.
• Oruçhan, O. (2011). Hadis ve bilim. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. Sa‘ lebî. (1985). Arâisü’l-mecâlis. Beyrut.
• Said Bektaş. (1421). Fezâilü mâi zemzem. Beyrut: Dârü’l-beşâiri’l-İslâmiye. a.mlf. (1998). Zemzem suyunun tarihi ve çıkış serüveni, (çev. Hamza Tekin). İstanbul: Zafer Yayınları.
• Sarıkçıoğlu, E. (2011). Başlangıçtan günümüze dinler tarihi. Isparta: Fakülte Kitabevi. Sidersky, D.(1933). Les origines des Legendes musulmanes dans le Coran et dans les vies des prophetes. Paris.
• Süheylî. (1967). er-Ravzü’l-ünüf. Mısır: Ümmü’l-kurâ.
• Şâmî, Muhammed b. Yusuf. (1392/1972). Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-ibâd, (nşr. Mustafa Abdülvâhid). Kahire
• Şen,Z. (2006). Manevi ve bilimsel açılardan zemzem suyu. İstanbul: Su Vakfı Yayınları. Şuhûd, Ali b. Nâyif. el-Mufassal fî şerhi âyeti lâ ikrâhe fi’d-dîn .
• Taberânî. (1404/1984). el-Mu‘cemü’l-Kebîr, Beyrut: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî.
• Taberî , Muhammed b. Cerîr. (ts.). Târîhu’l-rusül ve’l-mülûk (nşr. Muhammed Ebü’l- Fazl). Beyrut.
• a.mlf. (ts.). el-Mu‘cemü’l-evsat, (nşr. Tarik b. İvedullah Abdülmuhsin). Kahire: Dârü’l- Haremeyn.
• Temel, N. (2008). Kur’ân-Kerim’de ve sosyo-kültürel hayatımızda su. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Tüceybî, Kâsım b. Yusuf. (ts.). Müstefâdü’r-Rihle ve’l-İğtirâf, (nşr. Abdülhâfız Mansûr). ed-Dârü’l-Arabiyye .
• Önkal, A. “Cürhüm” , DİA. Örenç, A. (2013). Hadislerde kutsal mekân algısı. Basılmamış doktora tezi. Isparta: SDÜSBE.
• Yâkut el-Hamevî. (1990). Mu‘cemü’l-Büldân, (nşr. Ferid Abdülaziz el-Cündî). Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye.
• Yonka. H.H. (2010). İftiranın böylesi ya da bir basın cinayeti. Yedikıta, 17, İstanbul.
• ........................……….Ahterî-i Kebîr, “Zemzem” md.
• ................................………. (2004). Menâsikü’l-Hac dergisi. Cidde.
• ......................................………. (1404/1983). el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. Küveyt.
• …………(2007).The Arabian Jaurnal for Science and Engineering, 32(2A) .
• ...........................………“Zemzem”, İslâm Ansiklopedisi, XIII, 519.
• http/www.turkiyegazetesi.com/haberdetay.asp?haberid=560201 www.aksiyon.com.tr/detay.php?id=11328.