KUR’AN’DA İNZAL VE TENZİL KAVRAMLARI

Yıl 2013, Sayı: 57, 255 - 268, 29.11.2013

Niyazi Beki

Öz

Bu çalışmamızda, Kur’an ayetlerinde yer alan inzal ve tenzil kavramlarının anlamları
arasındaki ilişkiye, bu iki kavramın sözlük anlamlarına ve kullanıldıkları ayetlerin ışığında
aralarındaki anlam benzerliği ve anlam farklarıyla ilgili tahlillere yer verilecektir.
İnzal ve tenzil sözcüklerinin lügat âlimleri tarafından nasıl anlaşıldığı, özellikle Kur’an
ayetlerindeki kullanımları göz önünde bulundurularak, birer kavram olarak ifade ettikleri
anlamları üzerinde durulacaktır. Tefsir kaynaklarında, def’i ve tedricî anlam bakımından
inzal ve tenzil kavramlarına atfedilen katma değeri tespit etmeye çalışmakla beraber,
kullanıldıkları ayetlerdeki konumları itibariyle bu anlamların sabit veya değişken olup
olmadıklarına da dikkat edilecektir. Bu bağlamda, bir kısım âlimlerin konuyla ilgili görüşlerine
katılıp katılmadığımızı da belirtmiş olacağız.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, İnzal, Tenzil

Kaynakça

• El-Beğavî, Muhyi’s-sünne, Ebu Muhammed el-Hüseyin b. Mesud el-Beğavî. (1420). Mealimu’t-tenzil fi tefsiri’l-Kur’an, tah: Abdürrezzak el-Mehdî, Beyrut, I/407.
• El-Beydavî, Nasıruddin Abdullah b. Ömer. (1418). Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Tevil, Beyrut, II/160.
• El-Buharî, Muhammed b. İsmail,. (1401/1981). el-Camiu’l Müsnedu’s-Sahih/Sahihu’l- Buharî, İstanbul , salat, 32.
• El-Cevherî, Ebu Nasr İsmail b. Hammad. (1407/1987). es-Sihah, Tacu’l-lüğati ve sihahu’larabiye, Tah: Ahmed Abdulğafur Attar, Beyrut, V/1829.
• Cemaluddin Ebu’l-Ferec İbnu’l-Cevzi Abdurrahman b. Ali (Ö. 597). (1422). Zadu’l-mesir fi ilmi’t-tefsir, Tah: Abdurrazzak el-Mehdi, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-Arabî, 1422, 1/143
• El-Hâkim, en-Neysaburî, Ebu Abdillah Muhammed b. Abdillah. (1411/1990). el-müstedrek, ala’s-sahiheyn, Tah: Mustafa Abdulkadir Ata- Beyrut, II/667.
• Halil b. Ahmed Ebu Abdurrahaman el-Ferahidî, el-Basrî (Ö.170). (t.y.). Kitabu’l-Ayn, Tah: Dr. Mehdi el-Mahzumî, Dr. İbrahim es-Samerraî, Daru ve Meketebetu’l- Hilal, VII//367.
• İbn Atiyye (Ö. 542), Ebu Muhammed Abdullah b. Abdu’l-Hak b. Ğalib el-Endulusi.
• (1422). el-Muharreru’l-veciz fi tefsiri’l-kitabi’l-aziz, Tah: Abdusselam Abduşşafi Muhammed, Beyrut: Daru’l-kütübi’l-İlmiye, 1/58, III/420.
• İbnu’l- Cevzi, Cemaluddin Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali(Ö. 597). (1422). Zadu’lmesir fi ilmi’t-tefsir, Tah: Abdurrazzak el-Mehdi, Beyrut: Daru’l-kütübi’l-arabî, I/487.
• İbn Hacer, Şemsüddin Ahmed b. Ali (Ö.852). (1379). Fethu’l-Bari, Beyrut, 9/4.
• İbn Hişam, Ebu Muhammed, Cemaluddin Abdullah b. Yusuf b. Ahmed. (1985). Muğni’llebib an kutubi’l-Earib, Tah: Dr. Mazin el-Mübarek, Muhammed Ali Hamdullah, Dimaşk, 679-680.
• İbn Manzur, Muhammed b. Mukrim Ebu’l-fadl Cemaluddin el-Ensarî. (1414). Lisanu’l- Arab, Beyrut, XI/657-58.
• El-Kurtubî, Şemsuddin Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed. (1384/1964). el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’an, Tah: Ahmed el-Berdûnî ve İbrahim Atfuyyuş, Kahire: Daru’lkütübü’l- Mısrıye, XXVI/24.
• El-Makdisi, Ebu Şâme Şihabuddin Abdurrahman b. İsmail (Ö.665). (1975). el-Mürşidü’l- Veciz, Beyrut, 20.
• Muhammed b. Cerir b. Yezid Ebu Cafer et-Taberî. (1420/2000). Camiu’l-beyan an tevili’l- Kur’an, Tah: Ahmed Muhammed Şakir, Müessesetu’r-Risale, I/564.
• En-Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Mauhmud. (1419/1998). Medariku’t-telzîl ve hakaiku’tevil, Tah: Yusuf Ali Bedîvî, Beyrut: Daru’l-kelimi’t-tayyıb, I/502.
• Er-Râzî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer b. el-Hasan. (1420). Mefatihu’l-Ğayb, Beyrut: Daru ihyai’t-turasi’l-arabi, II/348, V/254.
• Reşid Rıza, Muhammed(Ö.1354). (yy., 1990). Tefsiru’l-Menar, II/130.
• Özgel, İ. (2001). Kur’an’ın üç aşamalı nüzulü anlayışının lügavî temelleri üzerine bir değerlendirme. Arayışlar-İnsan Bilimleri Araştırmaları Dergisi, yıl:3, Sayı:5-6, 89-114.
• Es-Semin el-Halebî, Ahmed b. Yususf. (t.y.). ed-Durru’l-Mesun fiUlumi’l-Kitabi’l-Meknun, Dimaşk: Daru’l-Kalem, VII/286.
• Sibeveyh, Ebu Bişr Amr b. Osman b. Kunbur el-Harisi (Ö. 180). (1408/1988). el-Kitab, Tah: Abdusselam Muhammed Harun, Kahire, IV/55-56.
• Es-Suyutî. (t.y.). Ed-Durru’l-Mensûr. Beyrut: Daru’l-fikr, II/718.
• Eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdullah. (1414). Fethu’l-Kadîr, Dimaşk- Beyrut: Daru ibn Kesir, Daru’l-kelimi’t-tayyıb, I/210.
• Ez-Zeccac, Ebu İshak, İbrahim b. es-Serî b. Sehl (Ö. 311). (1408/1988). Maani’l-Kur’an ve İ’rabuhu, Beyrut, IV/189.
• Ez-Zemahşerî, Muhamud b. Ömer (Ö.528). (1414). el-Keşşaf an Hakaikı Ğavamidi’t- Tenzil ve Uyuni’l-Ekavil fi Vucuhi’it-Tevil, Mektebu’l-İ’lami’l-İslami, II/20.
• Ez-Zerkânî, Muhammed Abdulazim (Ö.?). (1409/1988). Menahilu’l-İrfan fi Ulumi’l- Kur’an, Beyrut/Lübnan: Daru’l-kütübi’l-İlmiye, I/45-46.
• Ez-Zerkeşi, 1/321; es-Suyutî, Celalüddin Abdurrahman b. Kemal (Ö. 911). (1394/1974). el-İtkan fi Ulumi’l-Kur’an, Tah: Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim, Kahire, 1/147.