İZZÜDDÎN B. ABDÜSSELÂM’IN HAYATI VE İLMÎ ŞAHSİYETİ

Yıl 2016, Sayı: 67, 31 - 58, 12.09.2016

Adnan Algül

Öz

Fıkıh ilminde zamanının otoritesi olan İzzüddîn b. Abdüsselâm, tefsir, kelam, ahlak ve
siyer gibi sahalarda eserler vermiş, bilhassa Dımaşk ve Kahire’de hicri VII. Asırda Şafiî
mezhebinin önderliğini yapmıştır. Farklı alanlarda eserler vermesine rağmen onun esas
ihtisas alanı Fıkıh ilmidir. Bu çalışmada İzzüddîn b. Abdüsselâm'ın hayatı, ilmî kişiliği,
hocaları, öğrencileri, eserleri ve üstlendiği görevler ele alınacaktır. Bu vesileyle onu ilim
dünyasına biraz daha tanıtmak istiyoruz.

Anahtar Kelimeler

İzzüddîn b. Abdüsselâm, Şafii, Mezhep, Fıkıh, Tefsir, Tabakât.

Kaynakça

• Apaydın, H. Yunus, “İbn Abdüsselam, İzzeddin”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 1999, XIX, ss. 284-287.
• Dâvûdî, Şemsüddin Muhammed b. Ali, (ö. 945 h.) Tabakâtü’l-Müfessirîn, I-II, Darü'l- Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1983.
• Ebû Şâme, Şihabuddîn Abdurrahman b. İsmail b. İbrahim b. Osman el-Makdîsî (ö. 665 h.), ez-Zeyl ‘Ale’r-Ravzateyn, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2002.
• Hâcî Hâlîfe, Mustafa b. Abdullah, Keşfu’z-Zunûn, I-II, Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, Bey- rut, 1941.
• Haçkalı, Abdurrahman, İzzuddin b. Abdisselâm’da Maslahat Nazariyesi, Samsun, 1999.
• İbn Cübeyr, Rıhletü İbn Cübeyr, Dâr’u Sâdır, Beyrut, 1980.
• İbn Ferhûn (ö. 799 h.), ed-Dîbâcü’l-Müzheb fî Marifet A‘yâni ‘Ulemâi’l-Mezheb, I-II, thk. Muhammed el-Ahmedi Ebu’n-Nur, Daru’t-Turâs, Kahire, trs. İbn Hacer, Ebu’l-Fazl Şihabüddin Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalanî,(ö. 852 h.) Refu’l-Isr an-Kudâti’l-Mısır, thk. Ali Muhammed Ömer, Matbaatü'l-Medeni, Kahire, 1418/1998.
• İbn Kesîr, İmadüddîn Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer (701-774 h.), el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk. Abdullah b. Abdülmühsin et-Türkî, I-XXI, Hicr li't-Tıbaa ve'n-Neşr, Kahire, 1419/1998. İbn Tağriberdî, Cemalüddin Ebu’l-Mehasîn Yusuf, (813-874) en-Nücûmü’z-Zâhire fî Mulûki Mısır ve’l-Kahire, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1413/1992.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman, (510-597 h.) Kitâbu’l-Mevdûât, thk. Abdurrah- man Muhammed Osman, I-III, Mektebetü’s-Selefiyye, Medine, 1966.
• İsnevî, Cemâleddîn Abdurrahîm, (ö.772 h.) Tabakâtü’ş-Şâfiiyye, Darü’l-Kütübi’l-İlmiy- ye, Beyrut, 1407/1987.
• İZZÜDDÎN B. ABDÜSSELÂM’IN HAYATI VE İLMÎ ŞAHSİYETİ 57 İzz b. Abdüsselâm, Zübedü Hulâsati’t-Tasavvuf (Hellü’r-Rumûz ve Mefâtihu’l-Kunûz), thk. Ahmed Abdurrahim es-Sayih, Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Diniyye, Kahire, 2009.
• İzzüddîn b. Abdüsselâm, Risâle fî Zemmi Salâti’r-Rağâib, thk., İyâd Halid et’Tabbâ‘, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2005.
• _______, Şeceretü’l-Ma’ârifi ve’l-Ahvâl ve Sâlihu’l-Akvâli ve’l-A’mâl, thk. İyâd Hâlid et-Tabbâ‘, Darü’l-Fikr, Dımaşk, 1998.
• _______, Beyânu Ahvâli’n-Nâs Yevme’l-Kıyâme, thk. İyâd Hâlid et-Tabbâ’, Dımaşk, 1426/2005.
• _______ , Bidâyetu’s-Sûl fî Tafdîli’r-Resûl, thk. İyâd Hâlid et-Tabbâ’, Daru’l-Fikr, Dı- maşk,1420/1999.
• _______, el- Fetavâ el-Mevsıliyye, thk. İyâd Hâlid et-Tabba’, Darü’l-Fikr, Dımaşk, 1999.
• _______, el-Fetâva el-Mısriyye, thk. İyâd Hâlid et-Tabbâ‘, Darü’l- Fikr, Dımaşk, 2007. _______, el-Fevâid fî Müşkili’l-Kur’ân, thk. Rıdvan Ali en-Nedvî, Kahire, 1982. ________, el-Fiten ve’l-Belâyâ ve’l-Mihen ve’r-Razâyâ, thk. İyâd Hâlid et-Tabba’, Darü’l-Fikr, Dımaşk, 1995.
• ________, Kavâidü’l-Ahkâm fî Mesâlihi’l-En’am, (el-Kavâidü’l-Kübrâ), thk. Nezir Ke- mal Hammad-Osman Cuma, I-II, Daru’l-Kalem, Beyrut, 1421/2000.
• ________, Kitabu’l-Fetavâ, thk. Abdurrahman b. Abdülfettah, Daru’l-Ma‘rife, Beyrut, 1986.
• ________, Ma‘ne’l-İmân ve’l-İslâm, thk. İyâd Hâlid et-Tabbâ’, Dımaşk,1426/2005.
• ________, Makasıdü’s-Salât, thk. İyâd Hâlid et-Tabbâ‘, Darü’l-Fikr, Dımaşk, 2008.
• ________, Makâsidu’r-Ri‘âye Lihukukillah, thk. İyâd Hâlid et-Tabbâ’, Daru’l-Fikr, Dı- maşk,1425/2004.
• ________, Makasıdu’s-Savm, thk. İyâd Halid et’Tabbâ‘, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2008.
• ________, Menâsiku’l-Hâc, thk., İyâd Halid et’Tabbâ‘, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2005.
• ________, Nübezün mi Makâsıdi’l-Kitabi’l-Aziz, thk. Eymen Abdurrazzak eş-Şevâ, Tevzî‘u’l-Mektebeti’l-Gazzali, Dımaşk, 1995.
• ________, Resâil fi’t-Tevhid, thk., İyâd Halid et’Tabbâ‘, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1433/2012.
• Merağî, Abdullah Mustafa, el-Fethu’l-Mubîn fî Tabakati’l-Usuliyyin, nşr. Muhammed Ali Osman, Matbaatü’l-Ensari’s-Sünneti’l-Muhammediyye, Kahire, 1366/1947.
• Sallâbî, Ali Muhammed, el-Eyyûbiyyûn Be'de Salâhaddîn, Daru İbn Cevzi, Kâhire, 2008. ________, Sultanu’l-Ulemâ ve Bai‘u’l-Umerâ, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, 2009.
• 58 / Adnan ALGÜL EKEV AKADEMİ DERGİSİ Samerrâî, Ra‘d Müslim, Sultanü’l-Ulemâ el-İzz b. Abdüsselâm ve Fikruhü’s-Siyasî, Müessesetü’l-Muhtâr, Kâhire, 2014.
• Sellâmî, Ebu’l-Meâlî Muhammed b. Rafi’, Tarîhû Ulemâi Bağdad, thk. Abbas el-Azâvî, ed-Darü'l-Arabiyyetü li'l-Mevsuat, Beyrut, 1420/2000.
• Sübkî, Ebû Nasr Tâcuddîn, Abdülvehhab b. Ali (727-771 h./1327-1370 m.), Tabakâtü’ş- Şâfiiyyeti’l-Kübra, thk. Mahmûd Muhammed et-Tânâhî-Abdülfettâh Muham- med el-huluv, Darü’l-İhyai’l-Kutubi’l-Arabiyye, Kahire, trs.
• Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Muhammed b. Osman (849-911/1445-1505),
• Hüsnü'l-Muhadara fi Tarihi Mısır ve'l-Kahire, thk. Muhammed Ebu'l-Fadl İbra- him, Darü’l-İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, Kahire, 1387/1967.
• ________, el-Eşbâh ve’n-Nezâir fî’n-Nahv, Dâru’l-Kütübi’l-İmiyye, I-II, Beyrut, t.y. ________, el-Eşbâh ve’n-Nezâ’ir, I-II, Mektebetu Mustafa el-Bâz, Rıyad, 1997.
• ________, el-İtkân fi Ulumi’l-Kur’ân, thk. Şuayb el-Arnavut, Müessesetü’r-Risale, Bey- rut, 2008.
• Vüheybî Abdullah b. İbrahim, el-İzz b. Abdüsselam Hayatühü ve Asâruhü ve Menhecühü fi’t-Tefsir, y.y., 1982.
• Yafiî, Ebu Muhammed Abdullah b. Es'ad b. Ali b. Süleyman, (ö. 768 h.) Mir’atü’l-Cinân ve İbretu’l-Yekzan fî Ma’rifeti ma Yu’teberu min Havadisi’z-Zaman, Darü’l- Kütübi’l-İlmiyye, I-IV, Beyrut, 1997.
• Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed b. Osman, (ö. 748/1347) el-İber fî Haberi men Ğaber, thk. Ebu Hacer Muhammed Zağlul, I-IV, Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1985.