BELLİ BAŞLI DİL ÖĞRETİM METOTLARI VE BUNLARIN ARAP DİLİ ÖĞRETİMİ AÇISINDAN ELEŞTİREL DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2016, Sayı: 67, 315 - 338, 12.09.2016

Yaşar Seracettin Baytar

Öz

Yabancı dil öğretimine yönelik metodik çalışmalar, ilk olarak 1800’lü yılların başlarında başlamıştır. Batı’da Latincenin, Doğu’da ise Arapçanın öğretimi amacıyla geliştirilen Dilbilgisi-çeviri metodu, bu alandaki çalışmaların en eskisidir. Bu metot, geçmişten günümüze en fazla kullanılan metot olmakla birlikte, zaman içerisinde söz konusu metodun eksikliklerini telâfi veya tamemen bu metoda tepki olarak yeni metotlar da ortaya çıkmıştır. Psikoloji, sosyoloji ve pedagoji alanlarında yapılan çalışmaların yabancı dil
öğretiminde kullanılmaya başlanmasıyla çok sayıda modern metot geliştirilmiştir. Dili canlı bir iletişim aracı olarak gören modern metotlar, yabancı dil öğretimin-
de okuma ve yazma kadar, dinleme ve konuşma becerilerinin geliştirilmesine de önem vermiştir. Ülkemizde son yıllara kadar pek çok eğitim kurumunda sürdürülen Arapça
öğretimi, çoğunlukla Dilbilgisi-çeviri metoduyla yürütüldüğünden dinleme ve konuşma becerileri büyük ölçüde ihmal edilmiştir. Arapçanın da günümüz dünyasının önemli ve
canlı iletişim dillerinden birisi olduğu gerçeği, yapılacak Arapça öğretimlerinde dört temel dil becerisini eşit ve dengeli bir şekilde geliştirecek yeni metotlardan yararlanmayı
kaçınılmaz kılmaktadır.
Bu çalışmada, daha çok batı dillerinin yabancı dil olarak öğretimi amacıyla geliştirilmiş ancak Arapça öğretiminde de yararlanılan veya yararlanılması mümkün olan belli
başlı dil öğretim metotları konu edilmiştir. Konuyla ilgili yerli ve yabancı kaynaklarda dağınık olarak bulunan bilgiler, bu çalışmayla bir araya getirilmeye çalışılmış, söz konusu metotların önemli ilkeleri, kullanım özellikleri ve Arapça öğretimi açısından özlü eleştirel değerlendirmelerine yer verilmiştir.
Söz konusu çalışmanın, Türkiye’deki değişik eğitim kurumlarında ve farklı seviyelerde Arap Dili öğretimi alanında hizmet veren, bu alanda yeni ve özgün metotlar geliştirme gayretinde olanlara bir fikir vereceği, ilgi uyandıracağı ve yapılacak yeni çalışmalara
katkı sağlayacağı ümit edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dil, Arap Dili, Yabancı Dil, Öğretim Metotları, Eleştirel Değerlendirme

Kaynakça

• Abdullah, Muhammed Bahîr, “İşkâlât nazariyye ve tatbîkiyye fî ta‘lîmi’l-lüğa’l-‘arabiyye lin’n-nâtıkîne bi ğayrihâ”, Mecelletu’l-İslâm fî Âsiyâ, Malezya, 2009, C.6, S.1, 63-88.
• el-‘Assâf, Nâdiye Mustafâ, “Tarâiku tedrîsi minhâci ta‘lîmi’l-‘arabiyye lin’n-nâtıkîne bi ğayrihâ beyne’n-nazariyyeti ve’t-tatbîk”, Dirâsâtu’l-‘ulûmi’l-insâniyye ve’l- ictimâ‘iyye, Ürdün, 2015, C.42, S.1, 155-164.
• ‘Atiyye, Muhsin ‘Alî, el-Kâfî fî esâlîbi tedrîsi’l-lüğati’l-‘arabiyye, Ürdün, 2006. Bölükbaşı, Mehmet, Arapça Öğretiminde Telkin Yöntemi ve Uygulaması, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2012.
• Cevher, Nasruddîn İdrîs, “İtticâhât cedide fî mecâli ta‘lîmi’l-lüğati’l-‘arabiyye fî İndonîsiyâ”, Journal of Indonesian Islam, Endonezya, 2007, C.1, S.2, 420- 441.
• Deliçay, Tahsin, “Arapça ögretiminde Modüler Yöntem ile Geleneksel Yöntemin Karşı- laştırılması (Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”, Harran Üniversitesi İlahıyat Fakültesi Dergisi, 2001, C.7, S.1, ocak-haziran, 89-113.
• Demircan, Ömer, Dünden Bugüne Türkiye’de Yabancı Dil, İstanbul, 1988. _______, Yabancı Dil Öğretim Yöntemleri, İstanbul, 1990.
• Demirel, Özcan, Orta Öretim Kurumlarında Yabancı Dil Öğretimi ve Sorunları, Ankara, 1983. _______, Yabancı Dil Öğretimi, İlkeler, Yöntemler, Teknikler, Ankara, 1990. _______, İlköğretim Okullarında Yabancı Dil Öğretimi, İstanbul, 1999.
• Dendrinos, Bessie, The EFL Textbook And Ideology, Grivas Publ., Athens, 1992.
• Dinçay, Turgay, “A Quick Chronological Review Of The Elt Methods Along With Their Techniques And Principles: Choosing Eclecticism From Among Language Teaching Methods”, Dil Dergisi, 2010, S.147, 40-62.
• Doğan, Candemir, Yabancı Dil Olarak Arapça Öğretim Metot ve Teknikleri, Ankara, 1989, 147-168.
• _______, “Yabancı Dil Olarak Arapça Öğretiminde Öğrenim-Öğretim Konusu ve Aracı Olan Dil Orijinli Sorunlar ve Çözüm Yolları”, EKEV Akademi Dergisi, 2000, C.2, S.3, kasım, 147-168.
• el-Dyab, Ahmed, el-Meşâkilu’l-letî tuvâcihu’l-etrâk fî ta‘lîmi’l-luğati’l-‘arabiyye ve’l- mukterahât, Utruha Macister, Ankara, 2012.
• Gündüzöz, Soner, “Arapça Öğretiminde Başvurulacak Bazı Yöntem ve Teknikler Peda- gojik Bir Değerlendirme”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Der- gisi, 2010, S.29, 35-53.
• Güney, Murat Arif, “Yabancı Dil Öğretimi ve Dünden Bugüne Türkiye’de Arapça Öğre- timi”, Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2014, C.1, S.1, 193-211.
• Hengirmen, Mehmet, Yabancı Dil Öğretim Yöntemleri ve Tömer Yöntemi, Ankara, 2006. el-Hûlî, Muhammed ‘Alî, Arapça Öğretim Metotları, Trc: Cihaner Akçay, Ankara, 2000. _______, Esâlîbu tedrîsi’l-lüğati’l-‘arabiyye, Ürdün, 2000.
• Kadrî, Muhammed, “Turuku tedrîsi’l-lüğati’l-‘arabiyye”, Al-BARO’AH, 2013, S.4, ta- hun, 23-28.
• Kartal, Erdoğan, “Bilişim-İletişim Teknolojileri ve Dil Öğretim Endüstrisi”, Uludağ Üni- versitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2005, S.18, 383-393.
• Kâtibî, Hâdiyâ Hazne, “el-Lüğatu’l-‘arabiyye ke lüğa sâniye ve’t-tehaddiyyât elletî tuvacihu dârisîhâ’l-ecânib”, Mecelletu Cami‘ati Dımeşk, 2012, C.28, S.2, 425- 455.
• el-Kholi, Karim Farouk, “Müşkilâtu ta‘lîmi’l-‘arabiyye li ğayri’’n-nâtıkîne bihâ ve turuku hallihâ”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011, S.32, 185-201.
• Larsen-Freeman, Diane, Techniques and Principles in Language Teaching, Oxford University Press, New York, 2000.
• Mackey, William Francis, Language Teaching Analysis, Longman, 1965.
• Medkûr, ‘Alî Ahmed-Herîdî, Eymân Ahmed, Ta‘lîmu’l-luğati’l-‘arabiyye li ğayri’’n- nâtıkîne bihâ, en-nazariyya ve’t-tatbîk, Kahire, 2006.
• Memiş, Muhammet Raşit-Erdem, Mehmet Dursun, “Yabancı Dil Öğretiminde Kullanılan Yöntemler, Kullanım Özellikleri ve Eleştiriler”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish, Ankara, 2013, C.8, S.9, summer, 297-318.
• en-Nâka, Mahmûd Kâmil, Ta‘lîmu’l-luğati’l-‘arabiyye lin’n-nâtıkîne biluğâtin uhrâ, Mekke, 1985.
• Nusayrât, Sâlih, Turuku tedrîsi’l-‘arabiyye, Ürdün, 2006.
• Richards, Jack-Rodgers, Theodore, Approaches and Methods in Language Teaching, Cambridge University Press, Cambridge, 2007.
• Sancak, Yusuf, “Yabancı Dil Eğitimi-Öğretimi ve Arapça Tarihçe, Amaç, Esaslar, Ele- manlar, Usûl (Metot) ve Teknik”, EKEV Akademi Dergisi, 1999, C.2, S.1, kasım, 53-67.
• Shaikh, Fatima Sultan, “Effective Methods of Teaching English as a Second Language in the Classroom”, International Journal of Science and Research, 2015, C.4, S.2, february, 979-984.
• Sînî, Mahmûd İsmâ‘îl, “Yabancı Dil Öğretim Metotları Hakkında Bir Araştırma”, çev. Hüseyin Elmalı, DEÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi, İzmir, 1989, S.5, 449-476.
• Thornbury, Scott, How to teach grammar, Longman Publ., Harlow, 2000. Tosun, Cengiz, “Yabancı Dil Öğretim ve Öğreniminde Eski ve Yeni Yöntemlere Yeni Bir
• Bakış”, Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Journal of Arts and Sci- ences, 2006, S.5, mayıs, 79-88.
• Tu‘ayme, Ruşdî Ahmed, el-Merce‘ fî ta‘lîmi’l-luğati’l-‘arabiyye lin’n-nâtıkîne biluğâtin uhrâ, Mekke, 1986.
• Usta, İbrahim, “Türkiye’de Arapça Öğreniminin Zorlukları ve Çözüm Yolları”, Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi, 2012, C.15, S.4, 128-135.
• Xue, Lıu Qing-Fang, Shı Jin, “An Analysis of Language Teaching Approaches and Methods - Effectiveness and Weakness”, US-China Education Review, 2007, january, 69-71.
• Yolcu, Mehmet, “Yabancı Dil Öğrenimi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2002, C.2, S.3, 19-73.