KUR’ÂN’DA MÜŞRİKLERE YÖNELİK ELEŞTİRİLER

Yıl 2022, Sayı: 90, 347 - 362, 28.03.2022

Muhammed Eşref Aytaç

Öz

Kur’ân’ın nüzul dönemindeki ilk muhatabı müşrikler olduğu için kendilerine tebliğde
bulunulan ilk topluluk da yine onlar olmuştur. Ancak müşrikler tebliği kabul etmemiş ve
kendilerine bildirilen vahye karşı argüman üretmiştir. Kur’ân ise hem onlara cevap vermiş hem de müşrikleri çeşitli açılardan eleştirmiştir. Söz konusu eleştirilerin genel olarak
müşriklerin ürettiği argümanlar ve ortaya attıkları iddialarla ilgili olduğunu söylemek
mümkündür. Kur’ân bahse konu argümanların ve iddiaların bilimsel bir değerinin olmadığını özellikle vurgulamaktadır. Bu bağlamda müşriklere Allah hakkındaki bilgilerini
kimden ve nasıl öğrendiklerini sorgulatarak peygamberliği kabul etmemenin kendileriyle
çelişmek olacağını ifade etmiştir. Mezkûr ifadeler Kur’ân’ın müşriklere epistemik açıdan
bir eleştirisi niteliğindedir. Bununla birlikte Kur’ân bilgi ve amel ilişkisi bağlamında da
müşrikleri eleştirmektedir. Kur’ân’ın beyanına göre müşrikler haklı olmadıklarını bilmelerine rağmen yanlışlarında ısrarcı olmuşlardır. Bu çalışmada Kur’ân’ın bahse konu
eleştirileri belirli başlıklar altında toplanmış ve bunlara örnekler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tenkit, Kur’ân, Müşrikler, İddia, Cedel.

Kaynakça

• Âlûsî, Ebü’s-Senâ. Ruhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Sebi’l-Mesânî, Thk. Ali Abdülbari Atiyye, Beyrut: Dârül’-Kütübi’l-İlmiyye, h. 1415.
• el-Askerî, Ebû Hilâl. el-Furûku’l-Lugaviyye, (Üçüncü Baskı). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, ty.
• el-Beğavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ. Meâlimu’t-Tenzîl, Thk. Muhammed Abdullah en-Nemr, (Dördüncü Baskı). Ri- yad: Dâr Tayyibe, 1997.
• el-Hererî, Muhammed el-Emin b. Abdilleh b. Yûsuf b. Hasan el-Uremî el-Alevî. Tefsîru Hadâiki'r-Rûh ve'r-Reyhân fî Revâbî Ulûmî'l-Kur'ân, Thk. Hâşim Muhammed Ali b. Hüseyin Mehdî, Cidde: Dâru'l-Minhâc, 2013.
• el-Kâsimî,MuhammedCemâlüddînb.MuhammedSaîdb.Kâsımed-Dımaşkî.Mehâsinu’t- Te’vîl, Thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, h.1418.
• el-Kurtubî, EbûAbdillâh Muhammed b.Ahmed b. EbîBekr b. Ferh. el-Câmiu li-Ahkâmi’l- Kur’ân, Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İl- miyye, 2006.
• el-Mâverdî, Ebü’l-Hasen. en-Nüketü ve’l-Uyûn, Thk. es-Seyyid İbn Abdi’l-Maksûd, Bey- rut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ty.
• el-Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. el-Vecîz fî Tefsîri Kitâbi’l-Azîz, Thk. Safvân Adnan Dâvudî, Beyrut: Dâru’l-Kalem, h. 1415.
• en-Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, Thk. Yusuf Ali Büdeyvî, (Yedinci Baskı). Dımeşk: Dâru İbn Kesîr, 2017.
• es-Sabunî, Muhammed Ali. Safvetü’t-Tefâsîr, Kahire: Dârü’s-Sâbûnî, 1997.
• eş-Şa‘râvî, Muhammed Mütevellî. Tefsîru’ş- Şa‘râvî, Kahire: Ahbâru’l-Yevm, 1997.
• ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf an Hakâiki’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Beyrut: Dârü İbn Hazm, 2012.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tunus: Dâr Sahnûn, ty.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el- Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkî eş-Şâfiî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Thk. Sami b. Muhammed Sellâme, (İkinci Baskı). Riyad: Dâru Tayyibe, 1999.
• İbn Manzur, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî. Lisânu’l-Arab, Beyrut: Dâr Sadır, ty.
• el-Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed es-Semerkandî. Te’vilâtü’l-Kur’ân, Thk. Ahmet Vanlıoğlu, İstanbul: Mîzân Yayınevi, 2008.
• el-Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed Mekkî b. Ebî Tâlib Hammûş b. Muhammed el-Kaysî. el-Hidâye ilâ Bulûği’n-Nihâye fî İlmi Meâni’l-Kur’ân ve Tefsîrihî ve Ahkâmihî ve Cümelin min Fünûni Ulûmihî, Thk. Muhammed Osman, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn er-Râzî et- Taberistânî. Mefâtîhu’l-Ğayb, (İkinci Baskı). Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Câmiu’l- Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kurân, Thk. Ahmed Abdürrazzak el-Bekrî, (Altıncı Bas- kı). Kahire: Dârü’s-Selâm, 2015.