SOSYAL BİLGİLER 5. VE 6. SINIF DERS KİTAPLARINDA HARİTA KULLANIMI

Yıl 2016, Sayı: 68, 363 - 382, 27.12.2016

Ünsal Bekdemir Suat Polat

Öz

Bu çalışmanın amacı, Sosyal Bilgiler 5 ve 6. sınıf ders kitaplarında (Milli Eğitim
Bakanlığı “MEB” ve özel yayınevleri tarafından yayınlanan) harita kullanımını incelemektir.
Bu amaç çerçevesinde MEB’e bağlı Talim ve Terbiye Kurulu ve özel yayınevleri
tarafından hazırlanıp 2013-2014 eğitim öğretim yılında okutulan 5. ve 6. sınıf ders kitapları
betimsel analize tabi tutularak ders kitaplarında kullanılan harita sayıları, türleri
ve ünitelere göre dağılımları incelenmiştir. Ayrıca Sosyal Bilgiler Öğretim Programı incelenerek
harita becerileri ile ilgili kazanımlar çalışmanın kapsamı içinde belirtilmiştir.
Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır.
Çalışmada amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma
sonucunda özel yayınevleri tarafından hazırlanan Sosyal Bilgiler 5. sınıf ders kitabında
toplam 12 harita, Sosyal Bilgiler 6. sınıf ders kitabında ise 30 harita, 1 kroki
ve 4 küre kullanıldığı görülmüştür. MEB tarafından hazırlanan Sosyal Bilgiler 5. sınıf
ders kitabında toplam 57 harita ve 1 küre, Sosyal Bilgiler 6. sınıf ders kitabında ise 38
harita ve 7 küre kullanıldığı görülmüştür. Kullanılan haritaların türlerine, ünitelere göre
dağılımına, yeterlilik derecelerine tablolar halinde yer verilmiş olup elde edilen tablolar
yorumlanarak sonuçlar çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Harita, Kroki, Ders Kitabı, Öğretim Programı.

Kaynakça

• Başıbüyük, A., ve Çıkılı, Y. (2002). İlköğretim 6. ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler coğrafya konularında çalışma yaprağı ve dilsiz harita kullanımının öğrenci motivasyon ve başarısı üzerine etkisi. MÜ Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 16, 29-38.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F.(2014). Bi- limsel Araştırma Yöntemleri. (18.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Darakçı, S. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Harita Kul- lanımı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3 (4), 15-31.
• Doğanay, H. (2002). Coğrafyaya Giriş: Genel ve Fiziki Coğrafya. (7. Baskı). İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Görgen, İ. ve Yıldırım, M. (2013). The effects of using student-generated and expert-ge- nerated knowledge maps on acquisition and Recall. Eğitim Araştırmaları Der- gisi, 53/A, 171-184.
• İncekara, S. ve Kantürk, G. (2010). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının haritalarla ilgili temel görüşleri ve harita kullanımına yönelik yaklaşımları. Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 240-257.
• Kaf Hasırcı, Ö. (2005). Görsel öğrenme stillerine göre düzenlenen öğretimin akademik başarı ve kalıcılığa etkisi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Der- gisi, 14 (2), 299-314.
• Karabıyık, Ü. E. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler 6 ders kitabı. Ankara: BRC Basım Matbaacılık.
• Kızılçaoğlu, A. (2007). Harita becerilerine pedagojik bir bakış. Selçuk Üniversitesi Sos- yal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 341-358.
• Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları (2014). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitabı 5. Ankara: Devlet Kitapları.
• Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları (2014). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitabı 6. (4. Bas- kı). Ankara: Devlet Kitapları.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2005). İlköğretim sosyal bilgiler 5. ve 6. sınıf öğretim programları. Web: http://ttkb.meb.gov.tr/program2. aspx?islem=1&kno=38 adresinden 24.03.2015 tarihinde ulaşıldı.
• Nalçacı, A. ve Ercoşkun, M. H. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler derslerinde kullanılan materyaller. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 141-154. Oruç, Ş., Liman, E. (2012). Sosyal bilgiler ders kitaplarında kullanılan harita ve şekiller üzerine bir değerlendirme. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (1), 145-159.
• Özensoy, A. U. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitabı 5. Ankara: Harf Eğitim Ya- yıncılığı.
• Öztürk, C. ve Otluoğlu, R. (2011). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Şahin, Y., T., Yıldırım, S. (1999). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Taşlı, İ., Çelik, H., ve Taşlı, M., (2007), Yapılandırmacı öğretim ve sosyal bilgilerde harita kullanım durumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Demirci-Gördes Örneği), Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 57-68.
• Yazıcı, K. (2006). Sosyal bilgilerde kullanılan görsel araçlar: haritalar, küreler, resimler, tablolar ve grafikler. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 651-662.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6. Bas- kı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.