YABANCI ÖĞRENCİLER İÇİN HAZIRLANMIŞ TÜRKÇE DERS KİTAPLARININ KÜLTÜREL İLETİŞİM DEĞERİ: YENİ İSTANBUL ULUSLARARASI ÖĞRENCİLER İÇİN TÜRKÇE DERS KİTABI C1 ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Sayı: 89, 177 - 194, 03.03.2022

Muzaffer Uzun

Öz

Yabancı dil öğrencilerinin özellikle ara ve ileri düzey için hazırlanmış ders kitaplarında yer alan kültür ile ilişkili metinler vasıtasıyla
toplumun kültürel değerleri ile buluşması sağlanır. Eğer dil öğrenme ve kültürel etkileşim süreci doğru planlanmamış,
ders kitaplarında yer alan metinler, bu amaçları gerçekleştirmekten uzak ise iletişimin istenilen
düzeyde gerçekleşmesi mümkün olmayacaktır. Bu çalışmada Yeni İstanbul Uluslararası
Öğrenciler İçin Türkçe Ders Kitabı C1’de yer alan metinlerin Türk dili kullanıcılarının
kültürel kodlarını taşıyan kavramlar dünyasını nasıl ve ne ölçüde yansıttığını ortaya koymak amaçlanmıştır.
Kültür ile ilgili kelime kadrosuna ulaşmak için metinde bütünlüğü ve
sürekliliği tesis eden, aynı zamanda metnin konu ve söyleminde belirleyici kelime kadrosunu sunan
sözcüksel bağdaşıklık unsurları ile gerekli veriler elde edilmiş, tespit edilen
kelime kadrosu vasıtasıyla ders kitabının tamamında sunulan söylem içerisinde metinlerin taşıdığı
kültürel iletişim değerine ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede birbirinden
kopuk metinlerin bütün içerisindeki kültürel etkisinin istenen düzeyde olmayacağı bu sebeple hedef
kültürle ilgili, kültürel etkileşim gücünü artıracak, birbirini tamamlayan metinlerin
ders kitabında seçilmesi; öğrencilerin hedef kültür ile ilgili yapabileceği yanlış
değerlendirmelerin önüne geçmek maksadıyla Türkiye, Türk kültürü ve Türk toplumunun
dünya tasavvuruna dair bilgileri içeren metinlerin seçiminde azami özenin gösterilmesi;
aynı konu ve benzer kelime kadrosuna sahip metinlerin tekrarı yerine daha farklı konu
ve kelime kadrosuna sahip metinlerle öğrencilerin buluşması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Metin, Sözcüksel bağdaşıklık, Kültürel iletişim, Hedef kültür, Yabancı dil öğretimi.

Kaynakça

• Açık, F. (2020). Kültürel içerikler. G. Aydın. (Editör). Yabancı/İkinci Dil Öğretiminde Kültür ve Kültürel Etkileşim. Birinci Baskı. Ankara: Pegem Akademi, s.89-120’deki makale.
• Akar, A. (2019). Hayat, zihin, dil ilişkileri açısından Türkçe kelimeler. F. Ağca ve A. Koç. (Editörler). X. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı. Birinci Baskı. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Yayınları, s.36-40’daki makale.
• Akarsu, B. (1984). Wilhelm von humbold’ta dil-kültür bağlantısı. İstanbul: Evrim Matbaacılık.
• Aksan, D. (1977). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksan, D. (1999). Anlambilim anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Alptekin, C. (1993). Target-language culture in EFL materials. ELT Journal, 47, 36-143.
• Barker, C. (2002). Making sense of culturalstudies: Central problems and critical debates. London: Sage Publications.
• Beaugrande, R. A. D. and Dressler, W. (1981). Introduction to text linguistics. London: Longman Group Company. Web: https://www.academia.edu/31596533/ Introduction_to_Text_Linguistics adresinden 29 Eylül 2021’de alınmıştır.
• CEFRCV. (2020). Common european framework of reference for languages: Learning, teaching, assessment. Companion Volume. Strasbourg: Council of Europe Publishing. Web: https://rm.coe.int/common-european-framework-of-reference- for-languages-learning-teaching/16809ea0d4 adresinden 29 Eylül 2021’de alınmıştır.
• Çiftci, M., Batur, Z. ve Keklik, S. (2013). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültür. M. Durmuş ve A. Okur. (Editörler). Yabancılara Türkçe Öğretimi El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, s. 365-379’daki makale.
• Elmacıoğlu, G. (2021). Kültürün ve iletişimin metinselliği üzerine bir deneme. Nosyon: Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, 7, 26-39.
• Kaplan, M. (2009). Kültür ve dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karaağaç, G. (2013). Anlam (anlambilim ve iletişim). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Keçik, İ. ve Uzun, L. S. (2001). Türkçe sözlü ve yazılı anlatım. C. İleri (Editör). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kılıç, S. (2003). Anlamın gizi dilden ideolojiye. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Oktar, L. (1995). Yazılı iletişimin toplumsal boyutları. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 6, 167-181.
• Polat, T. (1993). Avrupalılık bağlamında kültür boyutuyla yabancı dil. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi, 13, 29-40.
• Polat, T. (2012). Yazınsal metinler ve yabancı dil olarak Almanca öğretimi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi, 8, 181-190.
• Razı, S. (2012). Devoloping the inventory of cultural components to assess perception in language learning. Novitas-ROYAL, 6 (2), 169-186.
• Tapan, N. (1990). Yabancı dil olarak Almanca öğretiminde kültür bağlamının değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi, 7, 55-68.
• Telc. (2013). Diller için avrupa ortak öneriler çerçevesi -öğrenim, öğretim ve değerlen- dirme. Frankfurt, Germany: Telc GmbH. Web: https://www.telc.net/fileadmin/ user_upload/Publikationen/Diller_iain_Avrupa_Ortak_oneriler_AEeraevesi.pdf adresinden 29 Eylül 2021’de alınmıştır.
• Temur, N. ve Altınkaya Duman, A. (2020). Dil düzeylerine göre sosyokültürel bilgilerin belirlenmesi ve sunumu. G. Aydın. (Editör). Yabancı/İkinci Dil Öğretiminde Kültür ve Kültürel Etkileşim. Birinci Baskı. Ankara: Pegem Akademi, s.121- 151’deki makale.
• Türkiye Diyanet Vakfı. (2003). İslâm ansiklopedisi, 27. Ankara: TDV Yayınları.
• Türkiye Maarif Vakfı. (2020). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi programı. İ. Gültekin (Editör). İstanbul: Matsis Matbaa. Web: https://www.turkiyemaarif.org/up- loads/Turkcenin_Yabanci_Dil_Olarak_Ogretimi_Programi_2_Baski.pdf adresinden 29 Eylül 2021’de alınmıştır.
• Vardar, B. (2007). Dilbilim ve dilbilgisi terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Zengin, Z. Ş. (2019). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimine yönelik hazırlanan ders materyallerinde uygulamalı halk bilimi alanındaki konulara ait tema ve söz varlığının kullanımı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.