TOKAT ÇAMAĞZI (CİNCİFE) KÖYÜ’NDEKİ OSMANLI DÖNEMİ YAPILARI

Yıl 2017, Sayı: 72, 109 - 130, 25.12.2017

Erkan Atak

Öz

Tokat’ın 15 kilometre kuzeydoğusunda, Tokat ile Niksar arasında yer alan Çamağzı Köyü’ne ait ilk kayıtlara XV. yüzyılın ortalarında rastlanmaktadır. Osmanlı Dönemi kayıtlarında “Cincife” ismiyle anılan Çamağzı’nın XV. yüzyıl tahrir defterlerinde merkez vilayete bağlı nahiyeler arasında gösterildiği anlaşılmaktadır. 19. yüzyılın ortalarında ise
Çamağzı (Cincife)’nın ismi Tokat Merkez kazasına bağlı Komanat nahiyesi bünyesindeki köyler arasında geçmektedir. Mevcut bilgiler Çamağzı (Cincife)’nın Osmanlı döneminde
belirli aralıklarla hem geliştiğini hem de gerilediğini göstermektedir.
Çamağzı (Cincife) köyünde Osmanlı Dönemi’nden kalma türbe, hamam ve çeşmeden oluşan yapılar grubu bulunmaktadır. Doğusunda hazire kısmı bulunan türbe son zamanlarda onarım geçirdiği için günümüze kadar sağlam gelebilmiştir. Harap durumdaki hamamın soyunmalık ve ılıklık kısımları günümüze ulaşamamıştır. Hamamın sıcaklığı,
halvet hücreleri ve su deposu nispeten daha sağlam vaziyettedir. Çeşme ise diğer yapılara nazaran orijinal halini büyük oranda koruyarak günümüze gelebilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tokat, Çamağzı Köyü, Türbe, Hamam, Çeşme.

Kaynakça

• Açıkel A. ve Sağırlı A. (2005). Osmanlı döneminde Tokat merkez vakıfları-vakfiyeler. Tokat: Cilt 1. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Aktaş, A.F. (2009). Elazığ ili çeşmeleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arık, M.O. (1967). Erken devir Anadolu-Türk mimarisinde türbe biçimleri. Anadolu (Anatolia). 11. 57-119.
• Barışta, H.Ö. (1992). İstanbul çeşmeleri (Ortaköy Damat İbrahim Paşa çeşmesi). Anka- ra: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Barışta, H.Ö. (1993). İstanbul çeşmeleri (Kabataş Hekimoğlu Ali Paşa meydan çeşmesi). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Baş, E. (2009). Edirne Beylerbeyi Camii haziresi’nde bulunan mezar taşları. Yayımlan- mamış yüksek lisans tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü.
• Biçici, H.K. (2012). İznik müzesindeki kandil ve şamdan motifli mezar taşları. Turkish Studies, 9/10,p.637-661. http://turkishstudies.net/Makaleler/203859777 adresin- den 17 Ekim 2017’de alınmıştır.
• Çal, H. (1989). Niksar’da Türk eserleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Çam, N. (1993). Türk ve İslam sanatlarında altı kollu yıldız (Mühr-i Süleyman). Prof. Dr. Yılmaz Önge Armağanı, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi, 207-230.
• Çaylak, A. (1997). Çanakkale çeşmeleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
• Çerkez, M. (2000). Eyüpsultan mezarlıklarında kandil motifleri. Tarihi, Kültürü ve Sana- tıyla III. Eyüpsultan Sempozyumu, 28-30 Mayıs 1999, İstanbul, 338-365.
• Çerkez, M. (2007). Merzifon türbeleri. Erzurum Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 11, 65-82.
• Çetin, Y. (2015). Ağrı mezar taşlarında form ve bezeme unsurları. Jass International Journal of Social Science, Number 40, 87-105. Web:file:///C:/Users/Sau/Downloads/1302470317_7Do%C3%A7.%20Dr.%20Yusuf%2 0%C3%87ET%C4%B0N%20(2).pdf adresinden 17 Ekim 2017’de alınmıştır.
• Çiçek, H. (2006). Tokat merkez sancağı’nın sosyo-ekonomik durumu (1800-1850). Ya- yımlanmamış yüksek lisans tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Denktaş, M. (2000). Kayseri’deki tarihi su yapıları (çeşmeler, hamamlar). Kayseri: Kı- vılcım Yayınevi.
• Eravşar, O. (2004). Tokat tarihi su yapıları (hamamlar). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Erken, S. (1973). Edirne hamamları. Vakıflar Dergisi. 10. 403-420.
• Erken, S. (1983). Türkiye’de vakıf abideler ve eski eserler. Ankara: Cilt 1, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Eyice, S. (1960). “İznik’te büyük hamam ve Osmanlı devri hamamları hakkında bir dene- me”. Tarih Dergisi. Cilt 11. 15. 99-120.
• Gündoğdu, H. vd. (2006). Tarihi yaşatan il Tokat. Ankara.
• Kalfazade, S., ve Ertuğrul, Ö. (1989). Kandil ve kandilin motif olarak Anadolu Türk sana- tındaki kullanımı üzerine. Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi. Cilt 2. 5. 23-34.
• Karademir, M. (2007). Edirne çeşmeleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Konya: Sel- çuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karasu, G. (2006). Afyon çeşmeleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaşıkeman, Ö. (2005), Tokat ili ve Niksar ilçesi çeşme ile şadırvanları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köşklü Z. ve Çınar, Z. (2010). Erzurum’da Osmanlı dönemi hamamları, Erzurum Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi. 18. 117-138.
• Okumuş, E. (2017). Çorum çeşmeleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya: Sa- karya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ölmez, F. (2012). Kocaeli çeşmeleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Önkal, H. (1992). Osmanlı hanedan türbeleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Önkal, H. (1996). Anadolu Selçuklu türbeleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını. Pala, İ. (2006). “Mühr-i Süleyman”, TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt 31. 524-526.
• Pilehvarian, N. (2002). “Osmanlı çeşme mimarisi”, Türkler Ansiklopedisi. Cilt 12. 247- 251.
• Sezen, T. (2006). Osmanlı Yer Adları, Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Mü- dürlüğü.
• Şimşirgil, A. (1995). “XV-XVI. asırlarda Tokat kazâsında kır-iskân merkezleri ve bazı hususiyetleri”, Bir Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 3. 125-140.
• Tanışık, İ.H. (1943). İstanbul çeşmeleri. İstanbul: Cilt 1, İstanbul Maarif Matbaası.
• Tay, L. (2015). Hacı Beşir Ağa’nın inşa ettirdiği çeşmeler. Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, Cilt 8. 16. 12-50.
• Tuncer, O.C. (1986). Anadolu kümbetleri -1- Selçuklu dönemi, Ankara.
• Uysal, A.O. (2011). Çanakkale ili ortaçağ ve Türk dönemi yüzey araştırması 2009 yılı çalışmaları. 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı 24-28 Mayıs 2010. Cilt 3. 173- 186.
• Uzunçarşılı, İ.H, (1988). Osmanlı tarihi. Ankara: Cilt 1, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ürer, H. (2002). İzmir hamamları. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yurttaş, H. ve Özkan, H. (2002). Tarihi Erzurum çeşmeleri ve su yolları, Erzurum: Erzu- rum Büyük Şehir Belediyesi Yayınları.