SOSYAL MEDYA KULLANIMI BAĞLAMINDA POPÜLER KÜLTÜRÜN TÜRKÇEYE ETKİLERİNE İLİŞKİN TÜRKÇE VE TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ ADAYLARININ GÖRÜŞLERİ

Yıl 2021, Sayı: 88, 311 - 348, 26.12.2021

Mesut Bulut Abdulkadir Kırbaş

Öz

Bu araştırma, Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı öğretmeni adaylarının sosyal medya kullanımı bağlamında
popüler kültürün Türkçeye olan etkilerine ilişkin görüşlerinin
tespit edilmesine yöneliktir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın deseni ise
nitel araştırma yöntemi desenlerinden fenomenoloji desenidir. Veri
toplama aracı olarak öğretmen adaylarının görüşlerinin alınabilmesi için Google Forms
aracılığıyla açık uçlu yazılı sorulardan oluşan anket formu kullanılmıştır. Örneklem seçiminde amaçlı
örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme (çalışma grubu) kullanılmıştır.
Araştırmanın katılımcılarını, 2020-2021 eğitim ve öğretim yılının bahar döneminde bir devlet üniversitesinin
eğitim fakültesi Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği
Programında öğrenim görmekte olan 15’i erkek, 43’ü kadın olmak üzere toplam
58 öğretmen adayı oluşturmaktadır.
Elde edilen veriler, betimsel ve içerik analizi teknikleriyle
analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, öğretmen adaylarına göre Instagram, WhatsApp,
Twitter, Facebook, YouTube, Google Plus, Tiktok, Snapchat, Telegram, Bip,Tango, Line,
Viber, Myspace, Pinterest, Linkedln, Flickr, Tumblr, Blogger, Wikipedia, Donanım Haber,
Shift Delete vb. sosyal medya uygulamaları/araçları, popüler kültürün yaygınlaşmasında
önemli etkilere sahiptir. Öğretmen adayları, popüler kültürün sosyal medya özelinde
genel manada dili olumsuz yönde etkilediğini, dilde kalıcı sorunlara, zararlara neden
olduğunu, dilde yozlaşmayı ve kirlenmeyi tetiklediğini belirtmişlerdir. Ayrıca öğretmen
adayları, popüler kültür sarmalındaki sosyal medyada, telaffuz/söyleyiş yanlışları,
yazım kuralları ve noktalama işaretleri ile ilgili sorunlar, anlatım bozuklukları, yanlış sözcük
seçimi, argo ve kaba sözcük kullanımı, yabancı sözcük ve karakter kullanımı,
devrik cümle kullanımı şeklinde ortaya çıkan Türkçenin sorunlarına yönelik olarak sorunun millî
hassasiyetle çözülebileceğini, bununla birlikte dil öğretiminde yaparak yaşayarak
öğrenme anlayışıyla yaklaşılmasının, bireylerin eğitilmesinin, duyarlılıklarının artırılmasının ve
birtakım yaptırımlar getirilmesinin önemli olduğunu ifade ettikleri belirlenmiştir.
Araştırmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda, sosyal medya kullanımı konusunda
belli bir kültür seviyesine sahip olunmasının, özellikle yazım kurallarına, söyleyiş/telaffuz
yanlışlarına, anlatım bozukluklarına dikkat edilmesinin ve sosyal medya kullanımında
millî bilinçle davranılmasının önemli olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Popüler Kültür, Türkçe, Türk Dili ve Edebiyatı, Sosyal Medya, Öğretmen Adayı, Görüşler.

Kaynakça

• Ayrancı, D., Çulha, E., Elibol, B. ve Arslan, M. (2015). Sosyal paylaşım sitelerinin Türkçe dil becerilerinin gelişimine etkisi. Arslan, M., Demir, V., Efil, K. (Yay. Haz.) Öğrenci Sempozyumu. s.34-37. Samsun Canik Başarı Üniversitesi.
• Akbaş Coşar, H. ve Gedik, H. (2021). Öğretmen adaylarının sosyal medya bağımlılığı ve akademik erteleme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 4(1), 32-65. doi:10.48174/bua- ad.932899
• Akbıyık, C., Karadüz, A., ve Seferoğlu, S., S. (2013). Öğrencilerin internet ortamında kullandıkları yazılı sohbet dili üzerine bir araştırma. Bilig, 64, 1-22.
• Akpınar, M. ve Genç, İ. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kültür kavramına ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(1), 249-268.
• Aksan, D. (1995). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• Aktan, E. (2018). Sosyal medyanın turizm pazarlamasındaki rolünün değerlendirilmesi. Journal of Gastronomy Studies, 6(3), 228-248.
• Aktaş, Ş. ve Gündüz, O. (2011). Yazılı ve sözlü anlatım (okuma- dinleme konuşma-yaz- ma). Ankara: Akçağ Yayınları
• Aktaş, E. ve Şentürk, L. (2014). Sosyal medyada Türkçenin kullanımı üzerine nitel bir araştırma. Türkçe eğitiminde kuramsal ve uygulamalı çalışmalar. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Yıldırım, E. ve Bayraktaroğlu, S. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi
• Ata, R. ve Yıldırım, K. (2016). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlığı dersi kapsamında internet ve sosyal medya kullanımları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,17(2), 581-602.Retrievedfrom https://dergipark.org. tr/en/pub/kefad/issue/59426/853605
• Bahar, A. (2018). Bilişim suçları, iletişim ve sosyal medya. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 10(3),1-36.Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iaud/is- sue/38557/447328
• Baş, K. ve Diktaş, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal medya bağımlılığı. Inonu University Journal of the Faculty of Education (INUJFE), 21(1), 193-207 DOI: 10.17679/inuefd.563544
• Bulut, M. & Kırbaş, A. (2019). Turkish teacher candidates’ views on the mass communication and Turkish course in the context of social media use. International Education Studies, 12(4), p.128-155. doi:10.5539/ies.v12n4p128
• Coşgun, M. (2012). Popüler kültür ve tüketim toplumu. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 837-850.
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. California: Sage Publications.
• Çakır, M. (2020). Televizyon dizilerinin, kültür erozyonu ve popüler kültür kavramlarına etkisi. Kaçkar Sosyal Bilimler Dergisi. 1(1), 27-37.
• Çalışkan, M. ve Mencik, Y. (2015). Değişen dünyanın yeni yüzü: sosyal medya. Akademik Bakış Dergisi, (50), 254-277.
• Çiğdem, A. P. (2005). Popüler kültür ve popüler tiyatro. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 0(8), 47-62.
• Duran, E. ve Bayar, A. (2020). Öğretmenlerin sosyal medya kullanımına ilişkin görüşleri. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(4), 425-447.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ergin, M. (2000). Üniversiteler için Türk dili. Bayrak Basın Yayım Dağıtım.
• Göçer, A. (2012). Dil-kültür ilişkisi ve etkileşimi üzerine. Türk Dili, 729, 50-57.
• Gökçe, O. (2006). İçerik analizi: Kuramsal ve pratik bilgiler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Günay, V. D. (1995). Roman çözümlemesine toplumdilbilimsel bir yaklaşım. Dil Dergisi/Language Journal, 35, 5-24.
• Güllüoğlu, Ö. (2012). Bir kitle iletişim aracı olarak televizyonun popüler kültür ürünlerini benimsetme ve yayma işlevi üzerine bir değerlendirme. Global Media Journal: Turkish Edition, 2(4), 64-86.
• Günindi-Ersöz, A. (2002). Popüler kültür ürünlerinden müzik videolarının gençler üze- rindeki olumsuz etkileri, Aile ve Toplum, 2(5), 61- 68.
• Hithit, M. (2020). Teknolojinin gideri: Sanalizasyon! Sanal dil ve yansımaları. AHBV Edebiyat Fakültesi Dergisi, (2), 57-73.
• İçli, G. (2001). Küreselleşme ve kültür. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi 25(2), 163-172.
• Kantemir, E. (1995).Yazılı ve sözlü anlatım. Ankara: Engin Yayınevi.
• Kanter, B., Eker, Ü., Eker, S., Alkayış, M. F. ve Özer, H. (2013). Türk dili sözlü ve yazılı anlatım el kitabı.(Ed. Durmuş, M.). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Karakuş, İ. (2006). Atatürk dönemi eğitim sisteminde Türkçe öğretimi. (3. baskı), Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
• Kaya, K. ve Tuna, M. (2010). Popüler kültürün ilköğretim çağındaki çocukların aile içi ilişkileri üzerindeki etkisi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 237-256.
• Karaduman, N. (2017). Popüler kültürün oluşmasında ve aktarılmasında sosyal medyanın rolü. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(43),7-27.
• Karahisar, T. (2013). Dijital nesil, dijital iletişim ve dijitalleşen (!) Türkçe. AJIT-e: O Journal of Information Technology, 4(12), 71-83. DOI: 10.5824/1309- 1581.2013.3.006.
• Karslı, Ö. (2016). Ernst Cassirer’de kültürün anlamı. JOMELIPS(Journal of Management Economics Literature Islamic and Political Sciences), 1(2), 38-59.
• Kırnık, D., Pepeler, E. ve Özbek, R. (2018). Öğretmen adaylarının sosyal medya kullanımına ilişkin tutumları: Malatya il örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 25-45.
• Konuk, N. ve Güntaş, S. (2019). Sosyal medya kullanımı eğitimi ve bir eğitim aracı olarak sosyal medya. International Journal Enterpreneurship and Management İnquiries, 3(4), 1-25.
• Korkmaz, Z. (2010). Dil nedir?. (Z. Korkmaz, A. B. Ercilasun, T. Gülensoy, İ. Parlatır, H. Zülfikar, N. Birinci) Türk dili kompozisyon içinde (s. 1-26). Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Melanlıoğlu, D. (2008). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretim programları. Eğitim ve Bilim. 33(150), 64-73.
• Merriam, S. (1998). Qualitative research and case study applications in education. Revised and expanded from case study research in education. USA: JB Printing.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. CA: Sage Publications.
• Oğuz, B. B. (2012). Sosyal medya dilinin görüntüsel gösterge boyutu ve bunun dile etkisi. Turkish Studies, 7(4), 1157- 1166.
• Oğuz, S. ve Sözcü, U. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre sosyal medya kullanımının değerler üzerine etkisi. Turkish Studies (Elektronik), 11(9), 617-634. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9562
• Onuk, Ö. (2007). Türkiye’de müzik ve dil ekseninde kültürel yozlaşma. 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi), Müzik Kültürü ve Eğitimi, II. Cilt. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Özkan, H. H. (2006). Popüler kültür ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 29-38.
• Sakallı, E. (2014). Türkçe popüler kültür. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(2), 307-317.
• Salman Yıkmış, M. (2020). Nitel araştırmalarda e-görüşme tekniği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 183-197. DOI: 10.26468/trakyasobed.556296
• Sayılı, A. (2001). Bilim kültür ve öğretim dili olarak Türkçe. (3. baskı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tanrıkulu, B. ve Karagöl, A. (2021) Müzede sanal gerçeklik uygulamaları: bir örnek atıf çalışma olarak kaplumbağa terbiyecisi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5(2), 95- 111.
• TDK (2019). Türkçe sözlük. (11. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tonta, Y. (2009). Dijital yerliler, sosyal ağlar ve kütüphanelerin geleceği. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), 742-768.
• Türe, H. , Deveci, H. ve Gezer, U. (2020). Akıllı telefonların sosyal bilgiler öğretiminde kullanımı: öğretmen adaylarının görüşleri ve deneyimleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2) , 293-325. DOI: 10.19171/uefad.631820
• Ünalan, Ş. (2014). Dil ve kültür. (6. baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Ünlü, İ. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kültür algılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 77-92.
• Vargelen, H. (2012). Bilim dili olarak Türkçe. Gazi Üniversitesi Türkçe Araştırmaları Akademik Öğrenci Dergisi, 2(2), 88-94.
• Vural, Z. B. A. ve Bat, M. (2010). Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesine yönelik bir araştırma. Journal of Yaşar University, 20(5), 3348-3382.
• Yegin, Ş. (2020). Popüler kültürün isim belirlemeye etkisi. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(19), 110-126 DOİ: 10.34189/asbd.7.19.008
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.