KATILIM BANKACILIĞI TERCİHİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER: RİZE ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Sayı: 88, 433 - 450, 26.12.2021

Önder Dilek

Öz

Katılım bankaları başta faiz olmak üzere İslami hassasiyetleri temel alarak finansal
piyasalara girme konusunda tedirgin olan fonları sisteme kazandırmayı hedeflemektedir.
Türkiye’de katılım bankacılığı hizmetlerinin sektördeki payı giderek artsa da hala düşük seviyelerdedir.
Rize’de toplam mevduatlar içinde katılım bankalarının oranı %16,5
seviyesindedir. Bu çalışma, Rize ölçeğinde katılım bankacılığı tercihinde etkili olan faktörlerin
tespit edilmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Uygulamada kullanılacak verilerin
temini için 652 birey ile online anket gerçekleştirilmiştir. Anketlerden elde edilen verilerle
logit model tahmin edilmiştir. Cinsiyet, eğitim durumu, aylık ortalama gelir, eşin çalışma
durumu, yaş, ikamet edilen yer, faize karşı hassasiyet ve dini konularda hassasiyet değişkenlerinin
katılım bankacılığı tercihini etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, katılım
bankası müşterilerinin bankadan aldıkları hizmetlerde önem verdikleri faktörler incelenmiştir.
Bunlardan ilk beş faktör sırasıyla; cazip finansman desteği ve ödeme imkânları,
reklam ve tanıtımlar, diğer bankalarda olmayan hizmetler, cazip ürün ve hizmet tarifeleri
ile bankanın internet sitesinin güvenliğinin yüksek olması olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık Sektörü, Katılım Bankacılığı, Tüketici Tercihleri, Logit Model, Rize.

Kaynakça

• Albayrak, A. R. ve Özsoy, Ş. (2019). Katılım bankacılığı ekosistemi: Paydaşlar, kurumlar ve piyasalar. Görmüş, Ş, Albayrak, A. ve Yabanlı, A. (Editörler). Yaşayan ve Gelişen Katılım Bankacılığı. 2. Baskı, İstanbul: TKBB Yayınları, s.77-98’deki Bölüm.
• Al-Ajmi, J., Hussain, H. A. ve Al-Saleh, N. (2009). Clients of conventional and Islamic banks in Bahrain: How they choose which bank to patronize. International Journal of Social Economics, 36(11), 1086-1112.
• Amin, H., Rahman, A. R. A., ve Razak, D. A. (2014). Consumer acceptance of Islamic home financing. International Journal of Housing Markets and Analysis, 7(3), 307- 332.
• Anaç, T. ve Kaya, F. (2017). Bireysel müşterilerin katılım bankacılığını tercih etmesini etkileyen faktörler. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(15), 145-182.
• Atkinson, A., ve Messy, F. A. (2011). Assessing financial literacy in 12 countries: An OECD/INFE international pilot exercise. Journal of Pension Economics and Finance, 10(4), 657-665.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, BDDK (2021). Bankalar, web: https:// www.bddk.org.tr/kuruluslar-kategori/bankalar/1 adresinden 2 Mayıs 2021’de alınmıştır.
• Çokluk, Ö. (2010). Lojistik regresyon analizi: Kavram ve uygulama. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1357-1407.
• Dusuki, A.W. ve Abdullah, N. I. (2007). Why do Malaysian customers patronise Islamic banks. International Journal of Bank Marketing, 25(3), 142-160.
• Ersoy, A. ve Hazıroğlu, T. (2019). İslam iktisadı ve finansın temel ilkeleri. Görmüş, Ş, Albayrak, A. ve Yabanlı, A. (Editörler). Yaşayan ve Gelişen Katılım Bankacılığı, 2. Baskı, İstanbul: TKBB Yayınları, s.39-77’deki Bölüm.
• Gençtürk, M., ve Çobankaya, F. T. (2015). Katılım bankalarının Batı Akdeniz bölgesindeki farkındalık düzeyinin tespiti. Bankacılar, 26(93), 82-105.
• Görmüş, Ş. ve Yabanlı, A. (2019). Katılım bankacılığı ekosisteminin gelişimi. Görmüş, Ş, Albayrak, A. ve Yabanlı, A. (Editörler). Yaşayan ve Gelişen Katılım Bankacılığı, 2. Baskı, İstanbul: TKBB Yayınları, s.99-135’teki Bölüm.
• Hazıroğlu, T. (2019). Katılım felsefesi ve insani bankacılık. Görmüş, Ş, Albayrak, A. ve Yabanlı, A. (Editörler). Yaşayan ve Gelişen Katılım Bankacılığı, 2. Baskı, İstanbul: TKBB Yayınları, s.39-77’deki Bölüm.
• Hosmer D.W., ve Lemeshow, S. (2000). Applied logistic regression, 2.Edit. New York: John Wiley & Sons, Inc. DOI: 10.1002/0471722146.
• İslami Finansal Hizmetler Kurulu, IFSB (2020), İslami Finansal Hizmetler Sanayi İstikrar Raporu, http://www.ifsb.org adresinden 12 Mayıs 2021’de alınmıştır.
• Khattak, N. A. ve Rehman, K. U. (2010). Customer satisfaction and awareness of Islamic banking system in Pakistan. African Journal of Business Management, 4(5), 662-671.
• Marimuthu, M., Jing, C. W., Gie, L. P., Mun, L. P. ve Ping T. Y. (2010). Islamic Banking: Selection criteria and implications, Global Journal of Human Social Science, 10(4), 52-62.
• Mumu, F., Guozho, J., (2012). Why do Pakistani customers patronize Islamic banks: An empricial analysis, World Academy of Science, Engineering and Technology, 6, 1945-1949.
• Özer, H. (2004). Nitel değişkenli ekonometrik modeller: Teori ve Bir Uygulama. Ankara: Nobel Yayıncılık
• Özsoy, İ., Görmez, B., ve Mekik, S. (2013). Türkiye’de katılım bankalarının tercih edilme sebepleri: Ampirik bir tetkik. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 187-206.
• Ramadan, Z. S. (2013). Jordanian criteria for Islamic banks selection: evidence from the Jordanian banking sector. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 3(3), 139–145.
• Tatlı, H. (2013). Konut sahipliğinin belirleyicileri: Hanehalkı reisleri üzerine bir uygulama. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 4(2), 40-63.
• Tekin, B. (2019). Üniversite öğrencilerinin katılım bankacılığına yönelik bilgi, algı ve farkındalık düzeyleri ve tercihlerine etkisi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 4(1), 135-150.
• Törenek, M., ve Yavuz, S. (2019). Türkiye’de katılım bankalarının tercih edilme nedenleri üzerine bir araştırma. Verimlilik Dergisi, 1, 199-218.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verileri (2021). www.tuik.gov.tr, adresinden 10 Nisan 2021’de alınmıştır.
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği, TKBB (2021a). web: https://tkbb.org.tr/Documents/ Yonetmelikler/TKBB-Katilim-Bankaciligi-Nedir-Brosur.pdf, adresinden 19 Ni- san 2021’de alınmıştır.
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği, TKBB (2020a). 2020 yılında katılım bankaları finansal ve mali tablolar. web: https://tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/TKBB_ FR20_TR_KOD2.pdf, adresinden 2 Mayıs 2021’de alınmıştır.
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği, TKBB, (2020b). Türk finans sisteminde katılım ban- kacılığı. web: https://tkbb.org.tr/Documents/Turk-Finans-Sisteminde-Katilim- Bankaciligi-Aralik-2020.pdf, adresinden 3 Mayıs 2021’de alınmıştır.
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği, TKBB, (2021b). web: https://tkbb.org.tr/banka-bilgi- leri, adresinden 10 Mayıs 2021’de alınmıştır.
• Yıldırım, I., ve Çakar, R. (2016). A study on the factors influencing the preference of Islamic banking. Press Academia Procedia, 2(1), 552-563.