ÖĞRETMENLERİN EMPATİK EĞİLİMLERİ İLE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 88, 199 - 224, 26.12.2021

Hatice Vatansever Bayraktar Mahmut Uygar

Öz

Bu araştırmanın genel amacı; öğretmenlerin empatik eğilimleri ile problem çözme
becerilerinin ne düzeyde olduğu ve demografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini tespit
etmektir. Araştırma 2017–2018 eğitim öğretim yılı, İstanbul ili Küçükçekmece, Bahçelievler ve
Başakşehir ilçelerindeki ilkokul, ortaokul ve lisede görev yapan
toplam 500 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında demografik bilgi formunun yanında problem
çözme envanteri ve empatik eğilim ölçeği kullanılarak veri toplanmıştır. Verilerin analizi SPSS
25.0 paket programı ile yapılmıştır. Buna göre verilerin
analizinde aritmetik ortalama, standart sapma, t testi, ANOVA kullanılmıştır. Veri analizi
sonuçlarına göre öğretmenlerin empatik eğilimlerinin orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin
empatik eğilimleri cinsiyet, yaş, medeni durum, mesleki kıdem, eğitim
durumu, görev yapılan okul türü değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık
göstermektedir. Bu anlamlı farklılık bayan öğretmenler, bekârlar, 21 ve üzeri yıl mesleki
kıdeme sahip olanlar, yüksek lisans mezunları ve özel/vakıf okulunda çalışan öğretmenler
lehinedir. Öğretmenlerin empatik eğilimleri görev yapılan eğitim kademesi değişkenine
göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Veri analizi sonuçlarına
göre öğretmenlerin problem çözme becerilerinin yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir.
Öğretmenlerin problem çözme becerileri yaş, mesleki kıdem, eğitim durumu, görev yapılan
okul türü değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermektedir.
Bu anlamlı farklılık 51 yaş ve üzeri, 21 ve üzeri yıl mesleki kıdeme sahip olanlar, yüksek
lisans mezunları, lisede çalışan öğretmenler lehinedir. Öğretmenlerin problem çözme
becerileri cinsiyet değişkenine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
Öğretmenlerin empatik eğilimleri ile problem çözme becerileri arasında pozitif,
orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin
empatik eğilimi artıkça problem çözme becerileri artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Empati, Empatik Eğilim, Problem Çözme, Problem Çözme Becerisi.

Kaynakça

• Akbulut, E. (2010). Sınıf öğretmenlerinin empatik eğilim düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arslan, Y. (2016). Kim daha iyi empati kuruyor: Empati üzerine mikro bir sosyolojik araştırma. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi,6(2), 51-64.
• Balcı, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin empatik eğilim düzeyleri (Beşiktaş ilçesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, E. (2008). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin empatik eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demir, M.K. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının empati becerilerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 107-121.
• Demir, Ö. (2016). Ortaokul öğrencilerinde problem çözme ve bilişsel farkındalık beceri düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 789-802.
• Demir, S. ve Dilmaç, B. (2019). Ergenlerin kişilerarası problem çözme becerisi ve empatik eğilimlerinin sahip oldukları değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 134-156.
• Dev, N. (2010). İlköğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin empatik beceriler açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dökmen, Ü. (1988). Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi,21(1-2), 155-190.
• Erduran, M.M. (2018). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu ile fen fakültesinde eğitim gören öğrencilerin eleştirel düşünme ve empati kurma düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bartın: Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Genç, S.Z. ve Kalafat, T. (2010). Öğretmen adaylarının empatik becerileri ile problem çözme becerileri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2), 135-147.
• Güner, A. (2018).Öğretmenlerin kültürler arası duyarlılık düzeyleri ile empatik eğilimleri arasındaki ilişki: Halk Eğitimi Merkezi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Güneş, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin sosyal problem çözme düzeylerinin sosyal yetkinlik ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gür, H. ve Hangül, T. (2015). Ortaokul öğrencilerinin problem çözme stratejileri üzerine bir çalışma. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi,5(1), 95-112.
• Gürsel, H.E. (2016). Branş öğretmenlerinin empatik eğilim düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karaca, A., Açıkgöz, F. ve Akkuş, D. (2013). Eğitim ile empatik beceri ve empatik eğilim geliştirilebilir mi? Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 118- 122.
• Karaca, N. H., Aral, N. ve Karaca, L. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin problem çözme becerisi ve benlik saygısının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3),67-74.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Katman, H.A. (2010). Okul yöneticilerinin empatik eğilimlerinin incelenmesi: Isparta il merkezi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, A. ve Şahin, B. (2019). Empatik eğilim ve çatışma çözme davranışı ilişkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(2),853-884.
• Koç, S. B. (2013). İlkokul ve ortaokullarda görev yapan okul yöneticilerinin etkileşimsel ve dönüşümsel liderlik becerileri ile empati eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul ili Sancaktepe ilçesi örneği).Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kolayiş, H. ve Turan, H. (2018). Öğretmen adaylarının algılanan problem çözme becerileri. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,13(1),22-32. MEB. (2018). http://personel.meb.gov.tr/ adresinden alınmıştır.
• Pala, A. (2008). Öğretmen adaylarının empati kurma düzeyleri üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,23, 13-23.
• Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (1997). Bilişsel-Davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Şahin, N., Şahin, N. H. ve Heppner, P. P. (1993). The psychometric properties of the Problem Solving Inventory. Cognitive Therapy and Research,17(4),379-396.
• Tabachnick, B. G.,&Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.), Boston: Allyn and Bacon.
• Taşdemir, G. (1999). Ege Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesinde çalışan hemşirelerin empatik eğilim ve iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Tatar, T. (2013). Ortaokul öğretmenlerinin empatik eğilim düzeyinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tavlı, O. (2009). Lise öğretmenlerinin problem çözme becerileri ile tükenmişlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Temizyürek, S. (2019). Öğretmen adaylarının empatik eğilim düzeylerinin incelenmesi (Erciyes Üniversitesi Eğitim Fakültesi 3.ve 4. sınıf öğrencileri örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Topdemir, A. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin empatik eğilim düzeylerinin öğrencilerin akademik başarısına etkisi (İstanbul ili Bağcılar ilçesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turan, N., Kaya, H., Özsaban, A., Aydın, G.Ö., Özçelik, K. ve Güneş, E. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin empati ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi,27(2), 119-132.
• Vatansever Bayraktar, H., Doğan, M. C. ve Toy, S. (2018a). İlkokul öğrencilerinin problem çözme becerilerinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi,5(27), 195-215.
• Vatansever Bayraktar, H., Doğan, M.C. ve Toy, S. (Nisan, 2018b). İlkokul öğrencilerinin empatik eğilimleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 17. Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Sempozyumunda sunuldu, Ankara.
• Vural, Ö. (2008).Okul öncesi eğitim kurumu yöneticilerinin liderlik özellikleri ve empati becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yaşar, O. (2016). Davranışsal karar verme: Düşünme, problem çözme. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yavaş, B. (2007).İlköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin empati becerileri ile ilköğretim 5.sınıf öğrencilerinin akademik başarıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldırım, A., Hacıhasanoğlu, R., Karakurt, P. ve Türkleş, S. (2011). Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri ve etkileyen faktörler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 905-921.
• Zihni, E. (2015). Okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin empati kurma becerileri, umut düzeyleri ve problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.