BEDİÜZZAMAN SAİD NURSİ’NİN SİYASETE YAKLAŞIMININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Sayı: 74, 55 - 80, 28.09.2018

Erdal Aydın

Öz

Bediüzzaman Said Nursi Kürdlerin geri kalmışlığının Osmanlı ve İslam Birliği aleyhinde kullanılma tehlikesine karşı Medresetüzzehra adında Arapça, Kürtçe ve Türkçe
dillerinde fen ve din ilimlerinin okutulduğu uluslararası bir üniversite tasavvur etmiştir. Eski Said tabir edilen bu dönemde, meşrutiyetle İslam dünyasının esaretten kurtulacağına inanmıştır. Birinci Dünya Savaşı sonlarında Kürdistan tabir edilen Kürdlerin ağırlıklı yaşadığı bölgede Ermeni ve Kürtlerin himayesinde muhtariyet projesine şiddetle karşı çıkmıştır. Muhtariyetin ırkçılık saikıyla istila ve bağımsızlığa yol açacağına ve Kürdlerin bu süreçte maşa olarak kullanılacağına işaret etmiştir. Hilafetin bayraktarı Osmanlılar sayesinde Kürdlerin saadetinin mümkün olduğuna dikkat çekmiştir. Milli Mücadeleyi desteklemekle birlikte laik bir devletin kurulacağını anlayınca fitneye sebep olmamak için siyasetten çekilmiştir. Yeni Said dediği bu dönemde yıllarca siyasetten uzak kalmıştır. Sürgünlere, hapishanalere rağmen vatan ve milletin birliği için her türlü baskıya sabretmiştir. Üçüncü Said denilebilecek Çok Partili dönemde vatan, millet ve İslamiyet noktasında müsbet siyaseti bir araç olarak değerlendirmiştir. Medresettüzzehra, İttihad-ı İslam, Irkçılık tehlikesi, ahkâm ve şeair-i İslam’ın ihyası, Ayasofya’nın açılması, Risalelerin Diyanetce neşri için siyasetçilerle temasa geçmiştir. Özetle bu çalışmada FETÖ darbe girişimiyle din ve siyaset ilişkisinin daha hassas olduğu bir dönemde Nursi’nin siyaset kavramına, müsbet ve menfi din siyaset ilişkisine yaklaşımı üzerinde durulacaktır. Hayatı siyasetle ilişkisinden hareketle Üç Said şeklinde bütüncül ve karşılaştırmalı bir şekilde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Din, Siyaset, Müsbet Hareket, İttihad-ı İslam, Kürdler, Milliyetçilik

Kaynakça

• Akdağ, S. (2009). Said Nursi ve siyasal düşünceleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akgündüz, A. (2013). Arşiv belgeleri ışığında bediüzzaman said nursi ve ilmi şahsiyeti. İstanbul: Osav.
• Armstrong, K. (2005). Hz. Muhammed. (Trc. Selim Yeniçeri). İstanbul: Koridor Yayın- cılık.
• Arnold, T. W. (1965). The caliphate. London: Routledge.
• Arslan, E. (2004). Social and ethical thought of bediüzzaman said-i kürdi. Yayınlanma- mış yüksek lisans tezi, İstanbul: Sabancı Üniversitesi SBE.
• Aydın, E. (2017). Bediüzzaman said nursi’nin eserlerinde din-siyaset ilişkisine dair bir inceleme. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi SBE.
• Aydın, M.A. (1998). Hz. Peygamber ve dört halife dönemi İslam devlet yönetimi. İslam ve Demokrasi, Ankara: TDV Yay.
• Babacan, H. & Kahraman M.A. (2013). Said Nursi: siyaset ve devlet. Ankara: Altınpost Yayınları.
• Badıllı, A. (1990). Bediüzzaman Said-i Nursi tarihçe-i hayat. Cilt I-II-III. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Birsin, M. (1996). Hz. peygamberin devleti. İstanbul: Birleşik Yayıncılık.
• Black, A. (2011). Siyasal İslam düşüncesi tarihi. Ankara: Dost Kitabevi.
• Bozan, M. (2007). İmamiyye şiasının imamet tasavvuru. Ankara: İlahiyat.
• Bozgeyik, B.(). Bediüzzaman Said Nursi: hayatı-davası-eseri. İstanbul: Risale Yayınları.
• Cabiri, M.A. (1997). İslam’da siyasal akıl. (Trc. Vecdi Akyüz). İstanbul: Kitabevi.
• Crone, P. (1997). Ortaçağ İslam dünyasında siyasi düşünce. (Trc. Hakan Köni). İstanbul: Kapı Yay.
• Çancı, H. (1998). İslam siyasal düşüncesi çerçevesinde bir siyasal ideoloji olarak milli- yetçilik ve Said Nursi. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul: Marmara Üniver- sitesi SBE.
• Demirel, A. (1994). Birinci mecliste muhalefet: İkinci grup. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demirel, H. (1996) Bediüzzaman ve mehdiyet. İstanbul: İttihad-ı İslam.
• Duman, A. (2010). İslam halifeliği. Hikmet Yurdu. 3(5), 409–416.
• Duman, M. (2008). Bir fikir ve aksiyon insanı Bediüzzaman Said Nursi. İstanbul: Gelecek Yayınevi.
• Ed-Demici, S. (1996). İslam’da devlet başkanlığı. (Trc. İbrahim Cücük). İstanbul: Ravza Yay. Ertaş, F. (2012). Said Nursi’nin eserlerinde din ve etnisite sorunu. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi SBE.
• Findley, C. V. (1980). Bureaucratic reform in the ottoman emire: the sublime porte, 1789- 1922. Princeton University Press.
• Gencer, F. (2011). Merkezileşme politikaları sürecinde yurtluk-ocaklık sisteminin değişi- mi. Tarih Araştırmaları Dergisi, 30(49), 75-96.
• Göktepe, O. (2017). Iraklı Kürtlerin bağımsızlık referandumu ve sonrası. Turan: Stratejik Araştırmalar Merkezi, 9(36), 109-115.
• Gümüşoğlu, H. (2003). İslam mezhepleri tarihi. İstanbul: Kayıhan Yay.
• Hamidullah, M. (1995) İslam anayasa hukuku. (Trc. Vecdi Akyüz). İstanbul: Beyan Yay.
• Hoddgson, M.G.S. (1977). The venture of İslam. Chicago: University of Chicago. http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d01/c024/tbmm01024135.pdf, 01-06-2014
• http://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d01/c027/tbmm01027196.pdf, 18.06.2014
• https://www.yenisafak.com/yerel/halka-hizmet-hakka-hizmettir-224064 (22-07-2018).
• Kösoğlu, Nevzat. Bediüzzaman Said Nursi: hayatı-yolu-eseri. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1999.
• Laoust, H. (1999) İslam’da ayrılıkçı görüşler. (Trc. E. Ruhi Fığlalı ve Sabri Hizmetli). İstanbul: Pınar Yay.
• Lapidus, I. M. (Ocak 2011). Erken dönem İslam toplumunun gelişiminde din ve devlet ayırımı. Süleyman Demirel İlahiyat Fakültesi Dergisi, (Trc. Aşır Örenç). S.26.
• Leftwich, A. (2015) What is politics: the activity and its study. UK: Polity Press.
• Lewis, B. (2007). Political words and ıdeas in İslam. Princeton: Markus Weiner Publis- hers.
• Lewis, B. (1993). The crisis of İslam. New York: The Modern Library.
• Lietzmann, H. (1953). A history of the early church. (Trs. Bertram Lee Woolf). Cleve- land: Meridian Books.
• Locke, J. (1993.) Political writings. London: Penguin Books.
• Luther, M. (1962). Selections from his writings. New York: Anchor Books.
• Abu-Rabi, İ.M. (2006). Âlim ve düşünür olarak Bediüzzaman. İstanbul: Etkileşim Yayın- ları.
• Machiavelli, (2010). Hükümdar. (Trc. Gaye Demircioğlu ve Ayşe Çavdar). İstanbul: Der- gâh Yayınları.
• Mardin, Ş. (1997). Bediüzzaman Said Nursi olayı: modern Türkiye’de din ve toplumsal değişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Maverdi, (2003). Devlet Yönetimi. (Trc. Mehmet Ali Kara). İstanbul: İlke Yay.
• Mutlu, İ. (1994). Bediüzzaman’ın görüşleri ışığında parti ve siyaset. İstanbul: Mutlu Yayıncılık.
• Mürsel, S. (2010). Bediüzzaman Said Nursi ve devlet felsefesi. İstanbul: Nesil Yayınları
• Nursi, B.S. (2009a). Emirdağ I. İstanbul: Sözler Yayınevi.
• Nursi, B.S. (2009b). Emirdağ II. İstanbul: Sözler Yayınevi.
• Nursi, B.S. (2010). Asar-ı bediiye. İstanbul: Envar Neşriyat.
• Nursi, B.S. (2011a). Mektubat. İstanbul: RNK.
• Nursi, B.S. (2011b). Barla lahikası. İstanbul: RNK.
• Nursi, B.S. (2011c). Emirdağ lahikası I. İstanbul: RNK.
• Nursi, B.S. (2011d). Emirdağ lahikası II. İstanbul: RNK.
• Nursi, B.S. (2011e). Sözler. İstanbul: RNK.
• Nursi, B.S. (2011f). Şualar. İstanbul: RNK.
• Nursi, B.S. (2011g). Kastamonu lahikası. İstanbul: RNK.
• Nursi, B.S. (2011h). Lem’alar. İstanbul: RNK.
• Nursi, B.S. (2011j). Asa-yı musa. İstanbul: RNK.
• Nursi, B.S. (2011k). Mesnevi-i nuriye. İstanbul: RNK.
• Nursi, B.S. (2012). Şualar. İstanbul: Sözler Yayınevi.
• Nursi, B.S. (2013). Tarihçe-i hayatı. İstanbul: Sözler Yayınevi.
• Öz, M. (2011). İslam mezhepler tarihi. İstanbul: Ensar.
• Özdeş, T. (1997). İslam ve Müslüman kavramları açısından din-bilim ve siyaset ilişkisi. İLAM Araştırma Dergisi, II(2), 131-35.
• Sarıçam, İ. (1998). İslam’ın doğuşunun tarihi şartları. İslam ve Demokrasi. Ankara: TDV Yay.
• Şahiner, N. (1990). Bilinmeyen taraflarıyla Bediüzzaman Said Nursi. İstanbul: Yeniasya Yayınları.
• Yıldız, Z. (1995). Bediüzzaman ve milliyetçilik. İstanbul: Timaş Yayınları.