SOSYO EKONOMİK DURUM VE SİGARA İÇME DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2018, Sayı: 75, 29 - 38, 29.10.2018

Burcu Mucan Özcan

Öz

Sigara kullanımı düşük gelirli sosyoekonomik gruplar arasında yüksek derecede yaygın ve dezavantajlı kullanıcılar da sigaranın zararlarına maruz kalabilmektedir.
İngiltere’de yapılan araştırmalara göre dezavantajlı gruplarda sigarayı bırakamama, bırakma ile ilgili sosyal desteklerin azaltılmış olması, bırakmaya motive olamama, yüksek
sigara bağımlılığı, bırakma ile ilgili desteklere devam etmeme, öz yeterlilik eksikliği gibi sonuçlardan kaynaklanabileceğini göstermiştir. Türkiye’de düşük sosyoekonomik durumdaki gruplar arasında sigara bağımlılığı nedenleri ve neler yapılabileceği bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Keşifsel yöntemlerle yapılacak olan çalışmada model ortaya
koyulması ve bir sonraki çalışmalara yön göstermesi planlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sigara Kullanımı, Sosyoekonomik Durum, Sigara İçme Davranışı, Tetikleyici Faktörler., Tütün Kontrolü Yöntemleri

Kaynakça

• Brathwaite, R., Smeeth, L., Addo, J., Kunst, E. A., Peters, G.J.R., Snijder, B.M., Derks, M.E., Agyemang,C. (2018). Ethnic differences in current smoking and former smoking in the Netherlands and the contribution of socioeconomic factors: a cross-sectional analysis of the HELIUS study. BMJ Open, 1-7.
• Chaloupka, F., Straif, K., Leon, E.M. (2011). Effectiveness of tax and price policies in tobacco control. Tobacco Control. BMJ Publishing Group. 20 (3), 235.
• Çetinkaya V, Marquez PV. (2017). Tobacco taxation in Turkey. Washington: World Bank Group.
• David,A., K. Esson,A.M. Perucic & C. Fitzpatrick. (2010). Tobacco use: equity and social determinants. In Equity, Social Determinants and Public Health Programmes. E. Blas & A. Kurup, Eds. WHO. Geneva.
• Dube, S., Asman, K., Malarcher, A. (2009). Cigarette smoking among adults and trends in smoking cessation. Morb. Mortal. Wkly. Rep. 58, 1227–1232.
• Duijster, D., Groeniger, O.J., Heijden, J.M.G.G., Lenthe, F. (2017). Material, behavioural, cultural and psychosocialfactorsin the explanation ofsocioeconomic inequalities in oral health. The European Journal of Public Health. 28(4), 590–597.
• Echer, C.I., Barreto, M.S.S. (2008). Determination and support as successful factors for smoking cessation. Rev Latino-am Enfermagem 2008 maio-junho. 16, (3), 445- 51.
• Fisher, B.E. (1997). Two approaches to social support in smoking cessation: commodity model and nondirective support. Addictive Behaviors. 22(6), 819-833.
• Galobardes, B., Shaw, M., Lawlor, A.D., Lynch, W.J., Smith, D.G. (2006). Indicators of socioeconomic position (Part 1). J. Epidemiol. Community Health. 60, 7–12. Gruer, L., C. Hart, D. Gordon & G. Watt. 2009. Effect of tobacco smoking on survivial of men and women by social position: a 29 year cohort study. BMJ. 338: b480.
• Hammond, D. (2011). Helath warning messages on tobacco products a review. Tobacco Control, 20, 327-337. doi:10.1136/tc.2010.037630.
• Harwood, A.G., Salsberry, P., Ferketich, A., EllenWewers, M. (2007). Cigarette smoking, socioeconomic status, and psychosocial factors: examining a conceptual framework. Public Health Nursing. 24(4), pp. 361–37.
• Hiscock, R., Bauld, L., Amos, A., Fidler, A.J., Munafo, M. (2012). Socio economic status and smoking: review. Annals of the New York Academy of Sciences. 1248, 107– 123.
• Hobkirk, L.A., Krebs, M.N., Muscat, E.J. (2018). Income as a moderator of psychological stress and nicotine dependence among adult smokers. Addictive Behaviors. 84, 215–223.
• Karatay, G., Kubilay, G. (2004). Sosyoekonomik düzeyi farklı iki lisede madde kullanma durumu ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Hemșirelikte Araștırma Geliștirme Dergisi, 1, 2
• Lam, T., Abdullah, M.S.A., Chan, C.S.S., Hedley, J.A. (2005). Adherence to nicotine replacement therapy versus quitting smoking among Chinese smokers: a preliminary investigation. Psychopharmacology. 177, 400–408.
• Mucan,B., Moodie,C.(2017).Young adultsmokers’perceptions of plain packs, numbered packs and pack inserts in Turkey: a focus group study. Tobacco Control. 0, 1–6. doi:10.1136/tobaccocontrol-2017-053902.
• Örsel, O. (2015). Tütün kontrolü ve dünya sağlık örgütü önerileri (MPOWER 2015). Güncel Göğüs Hastalıkları Serisi. 4, 1, 13-21.
• Öz, B., Alkevli, A. (2018). Öğrencilerin madde kullanımı ve bağımlılığında etkili olan faktörlere bakışının demografik özelliklere göre incelenmesi: Çukurova Üniversitesi örneği. Selçuk Ün. Sos. Bil. Ens. Der. 39, 29-43.
• Pisinger, C., Aadahl, M., Toft, U., Jorgensen, T. (2011). Motives to quit smoking and reasons to relapse differ by socioeconomic status. Preventive Medicine. 52, 48– 52.
• Siahpush, M., McNeil, A. Borland, R., Fong, T.G. (2006). Socioeconomic variations in nicotine dependence, selfefficacy, and intention to quit across four countries: findings from the International Tobacco Control (ITC) Four Country Survey. Tobacco Control. 15(Suppl III):iii71–iii75. doi: 10.1136/tc.2004.008763
• Stead, M., MacAskill, MacKintosh, A-M. Reece, J., Eadie, D. (2001). ‘It’s as if you’re locked in’’: qualitative explanationsfor area effects on smoking in disadvantaged communities. Health & Place. 7, 333–343.
• TUIK Turkstat (2016). Income and living conditions survey. www.turkstat,giv,tr/ UstMenu. do? metod= temelist.
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (2012). Küresel Yetişkin Tütün Araştırması.http://www. halksagligiens.hacettepe.edu.tr/KYTA_TR.pdf.
• Warren, W.C., Erguder, T., Lee, J., Lea, V., Sauer, G.A., Bilir, N. (2012). Effect of policy changes on cigarette sales: the case of Turkey. European Journal of Public Health. 22(5), 712–715.
• Williams, R.D. (1990). Socioeconomic differentials in health: a review and redirection. Social Psychology Quarterly. Vol. 53(2), 81-99.
• World Health Organization (2007). World Health Statistics. Geneva, 2007 http://www. who.int/whosis/whostat2007.pdf. Erişim Tarihi: 12 Ağustos 2018.