ÖĞRETMEN ADAYLARININ “DİL” KAVRAMINA İLİŞKİN METAFORİK ALGILARI

Yıl 2018, Sayı: 75, 159 - 174, 29.10.2018

Yusuf Söylemez

Öz

Dil, düşünceyi oluşturan, destekleyen, paylaşılmasını sağlayan bir araçtır. Aynı zamanda bilgi ve kültürü taşıyan dil, bir milleti millet yapan en önemli unsurlardandır. Bir
milleti bir arada tutar, kimlik oluşturur ve bu kimliği bir bayrak gibi her yerde temsil eder. Dil gibi kavramları tanımlamak için kullanılan yollardan biri de metafordur. Metafor,
tanımlanmak istenen kavramın başka bir varlığa, güçlü bir özelliği bakımından benzetilerek gerekçesi ile birlikte açıklanmasıdır. Araştırma, öğretmen adaylarının “dil” kavramına ilişkin metaforik algılarını tespit edebilmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma grubu, amaçlı örneklem yöntemi ile seçilmiş, Türkçe ile Türk dili ve edebiyatı alanlarında
öğrenim gören 223 öğretmen adayından oluşmaktadır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan olgubilim yaklaşımı ile gerçekleştirilmiştir. Veriler görüşme formu ile toplanmış, içerik analizi yolu ile analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda 91’i farklı olmak üzere toplam 223 metafor tespit edilmiştir. Bu metaforlar; insan (67), doğa (73), uzay (16), araç (63) ve teknoloji (4) olmak üzere 5 temada toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dil, Metafor, Metafor Algı, Dil Metaforu, Türkçe, Türk Dili ve Edebiyatı.

Kaynakça

• Aksan, D. (1998). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim I. Ankara: TDK.
• Dickmeyer, N. (1989). Metaphor, model and theory in education research. Teachers Col- lege Record, 91(2), 151-160.
• Ergin, M. (1997). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak.
• Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının ‘kültür dil ilişkisi’ne yönelik metaforik algıları. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(9), p. 253-263.
• Gömleksiz, M. N. (2013). Öğretmen adaylarının yabancı dil kavramına ilişkin metaforik algıları. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Litera- ture and History of Turkish or Turkic, Volume 8(8), p. 649-664.
• http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bati&arama=kelime&guid=TDK.BATI.5bc0a6 23191ac1.99890584 (erişim tarihi: 10.09.2018)
• http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5bc096c1 778951.69842240 (erişim tarihi: 10.09.2018)
• Kaplan, M. (2002). Kültür ve dil. Ankara: Dergâh Yayınları.
• Karapınar, M. (2016). 8. sınıf öğrencilerinin ana dili kavramına ve dört temel dil beceri- lerine yönelik metaforik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karaşahinoğlu, A. (2015). Öğrencilerin metaforik sınav algıları ile velilerin okula yöne- lik görüşleri arasındaki ilişki. . Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil (Çev. G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma.
• Martinet, A. (1998). İşlevsel genel dilbilim. (Çev. Berke Vardar). İstanbul: Multilingual.
• Morgan, G. (1980). Paradigms, metaphors and puzzle solving in organization theory. Ad- ministrative Science Quarterly, 25, 605-622.
• Oxford. (1996). The Oxford english dictionary. Oxford: Oxford.
• Saussure, F. (1980). Genel dil bilim dersleri I. Ankara: TDK.
• Vardar, B. (1998). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: ABC.
• Yalçın, M. (2011). İlköğretim okullarında okul müdürüne ilişkin metaforik algıları. Ya- yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Tokat: Gazi Osman Paşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yalçın, S. K. ve Şengül, M. (2007). Dilin iletişim süreci içerisindeki rolü ve işlevleri. Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları, 2(2), 749-768.