NAMAZ ÂYETLERİ BAĞLAMINDA KUR’ÂN-SÜNNET İLİŞKİSİNE DAİR BİR TARTIŞMA

Yıl 2018, Sayı: 76, 15 - 36, 28.12.2018

Abdurrahman Ensari

Öz

Yüce Allah Hz. Peygamber’e Kur’ân’ı indirmiş, sonra da ona karşı yapması gereken bir takım görevler yüklemiştir. Bu görevlerin başında, Kur’ân’ı insanlara tebliğ etmesi ve
ihtiva ettiği hükümleri beyan etmesi yer almaktadır. Çünkü onun tebliği olmadan Allah’ın mesajının insanlara ulaşması mümkün olmadığı gibi, beyanı olmadan da bu mesajın ihtiva ettiği birçok hükmün nasıl uygulanacağının bilinmesi mümkün değildir. Bu çalışmada Kur’ân’da namazı emreden âyetlerle namazın kılınış şekli ile ilgili bilgi veren âyetler
incelenmiştir. Bununla Sünnet’in beyanı olmadan sadece namaz âyetleriyle yetinilmesi durumunda bu ibadetin tam olarak ifa edilip edilemeyeceği sorusuna cevap aranmıştır.
Namaz ibadeti diğer ibadetlere oranla hem Kur’ân’da daha fazla zikredildiğinden hem de Müslümanların günlük hayatında daha yaygın bir şekilde yer aldığından çalışma konusu olarak özellikle namaz âyetleri seçilmiştir. Çalışmada önce namazın kılınış şekli ile ilgili bilginin sınırı ve çerçevesi ortaya konmuş, sonra fıkıh mezheplerince ittifak edilen
namaz şeklinin ne olduğu tespit edilmiş, daha sonra namazın Kur’ân’da belirtilen şekli ile fıkıh mezheplerinin ittifak ettiği şekli karşılaştırılarak aradaki fark tespit edilmeye
çalışılmıştır. Böylece Kur’ân’da yer almayıp fıkıh mezheplerince namazın bir parçası olduğunda ittifak edilen kısım ortaya konmuştur. Daha sonra da bu kısmın nereden geldiği sorusuna cevap aranmıştır. Yapılan araştırma neticesinde bu kısmın Sünnet’in beyanı ile sabit olduğu anlaşılmıştır. Bu çalışmayla namaz âyetleri örneği üzerinden, Kur’ân’ın
anlaşılmasında Sünnet’in gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’ân, Sünnet, Namaz, Âyet, İttifak.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. Müsned, Thk. Şuayb el-Arnaût vd., Müessesetü’r-Risâle, Beyrût, 2001.
• el-Beydâvî, Nâsiruddîn Abdullâh Envâru’t-Tenzîl ve Esrârü’t-Te’vîl, Thk. Muhammed Abdurrahman el-Mer‘aşlî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrût, 1418.
• el-Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl, el-Câmiu’s-Sahîhu’l-Müsned min hadîsi Rasûlillâhi sallâllahu aleyhi ve sellem ve sünenihi ve eyyamihi, Thk., Muham- med Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, Dâru’t-Tavki’n-Necât, y.y., 1422.
• el-Cessâs, Ahmed b. Ebu Bekir. Ahkâmu’l-Kur’ân, Thk., Muhammed Sadık Kamhâvî, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, 1405.
• el-Cezîrî, Abdurrahman. el-Fıkh ala’l-mezâhibi’l-erbaa, 2. Baskı, Daru’l-Kutubi’l-İlmiy- ye, Beyrut, 2003.
• ed-Dımeşkî, Muhammed b. Abdurrahman. Rahmetü’l-ümme fi ihtilâfi’l- eimme, 3. Baskı, Mektebetu Mustafa el-Halebî, Mısır, 1986.
• Ebû Abdillâh Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ala’s-Sahiheyn, tlk., ez-Zehebî, Thk., Ebû Abdirrahman Mukbil bin Hâdî, Dâru’l-Haremeyn, Kahire, 1997.
• Ebû Dâvud es-Sicistânî. Sünenu Ebî Dâvud, tlk., Elbânî, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrût, trs.
• el-Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ. Meâni’l-Kur’ân, Thk. Ahmed Yusuf vd., Dâru’l-Mısrıy- ye, trs.
• Gümüş, Sadrettin. “Kur’ân-Sünnet Bütünlüğü”, Kur’ân ve tefsir araştırmaları, C. I, 2000, s. 15-26.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Yusuf. et-Temhîd limâ fi’l-Muvatta mine’l-meânî ve’l-esânîd, Thk. Mustafa b. Ahmed vd., Vezâretu Umûmi’l-Evkâf, Mağrib, 1387.
• İbn Atiyye el-Endelusî, el-Muharreru’l-Vecîz fi tefsîri’I-Kitabi’l-Azîz, Thk. Abdusselâm Abduşşâfî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1422.
• İbn Cerîr, Ebû Ca’fer Muhammed et-Taberî, Câmiü’l-Beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân, Thk., Ahmed Muhammed Şakir, Müessesetü’r-Risâle, y.y., 2000.
• İbn Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddin Abdurrahmân. Zâdü’l-Mesîr fî ilmi’t-tefsîr, Thk., Ab- durrahman el-Mehdî, Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrût, 1422.
• İbn Hazm, Ahmed b. Said. el-Muhallâ bi’l-âsâr, Dâru’l-Fikr, Beyrut, trs.
• İbn Hibbân Muhammed b. Ahmed el-Büstî, Sahîhu İbn Hibbân bi tertîbi İbn Belbân, 2. Baskı, Thk., Şuayb el-Arnaût, Müessetü’r-Risale, Beyrût, 1993.
• İbn Hubeyre, Yahya b. Muhammed. İcmâu’l-eimmeti’l-erbaa ve ihtilâfuhum, Thk., Mu- hammed Huseyin el-Ezherî, Dâru’l-Ulâ, y.y., 2009.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Azîm, Thk., Sâmî b. Muhammed Selâme, Dâru’t-Taybe, y.y., 1999.
• İbn Kudâme, Abdullah el-Makdisî, el-Muğnî, Mektebetu’l-Kahire, 1968.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah b. Muhammed el-Kazvînî. Sünenu İbn Mâce, Thk. Şuayb el- Arnaût vd., Dâru er-Risâle’l-Âlemiyye, 2009.
• İbn Münzir, Ebû Bekir Muhammed. el-Avsat fi’s-süneni ve’l-icmâi ve’l-ihtilâf, Thk., Ebu Hammâd Sağîr, Daru Taybe, Riyad, 1985.
• İbn Rüşd, Ebu’l-Velîd Muhammed. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktasıd, Thk., Ali Muhammed Muavved vd., 3. Baskı, Dâru’l-Kutubi’l İlmiyye, Beyrut, 2007.
• el-Kurtubî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân, Thk.,
• Berdunî, Ahmed ve İbrahim Atfayiş, 2. Baskı, Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, Ka- hire,1964.
• Küçük, Raşit. “Kur’ân-Sünnet İlişkisi ve Birlikteliği”, Sünnetin Dindeki Yeri, 1995, s. 125-164.
• el-Mağribî, Muhammed b. Süleyman. Cemu‘l-fevâid min câmii‘l-usûl ve mecmei‘z- zevâid, Dâru’l-Kıble ve Muessesetu Ulûmi’l-Kur’ân, Cidde-Beyrut, 1988.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn b. Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. el-Musnedu’s-sahîhu’l-muhta- sar, Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâki, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrût: trs.
• en-Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullâh Medârikü’t-tenzil ve hekâikü’t-te’vîl, Thk., Yusuf Ali Bedyevî, Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, Beyrut, 1998.
• Pak, Süleyman. “Sünnetin Kur’ân’ı Beyan Yönleri”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012, C. 16, S. I, s. 353-381.
• er-Râzî, Ebû Abdullâh Muhammed Fahruddîn. Mefâtîhu’l-gayb, 3. Baskı, Dâru İhyâi’t- Turâsi’l Arabî, Beyrût, 1420.
• Sâbık, Seyyid. Fıkhu’s-sünne, el-Feth li’l-i‘lâmi’l-Arabî, Kahire, trs.
• Sirâcuddîn, Kâdî. Zübdetü’l-ahkâm fi mezâhibi’l-eimmeti’l-arbaati’l-a‘lâm, Thk., Abdul- lah Nezir, Müessesetu’r-Reyyan, Beyrut, 2001.
• eş-Şafiî, Muhammed b. İdris. Ahkâmu’l-Kur’ân, cem‘. Beyhakî, 2. Baskı, Mektebetu’l- Hancî, Kahire, 1994.
• ez-Zeccâc, İbrâhim b. Sırrî. Meâni’l-Kur’ân ve i‘râbuhu, Thk., Abdulcelil Abduh, Âlemu’l-Kutub, Beyrut, 1988.
• Zeydân, Abdulkerîm. el-Mufassal fi ahkâmi’l-mer’eti ve’l-beyti’l-müslim, 2. Baskı, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1994.
• zz-Zeyleî, Cemâluddîn Abdullah. Nasbu’r-râye li ehâdîsi’l-hidâye, Thk., Muhammed Avvâme, Muessesetu’r-Reyyân-Dâru’l-Kıble, Beyrut-Cidde, 1997.
• ez-Zuhaylî, Vehbe. el-Fıkhu’l-İslamî ve edilletuh, Daru’I-Fikr, 4. Baskı, Dımeşk-Beyrut, 1997.