İNTİHAR VE MEDYA

Yıl 2019, Sayı: 77, 333 - 340, 28.02.2019

Nesrin Duman

Öz

Bu çalışmada intihar ile medya ilişkisi incelemeye alınmıştır. İntihar olgusu üzerine yapılan araştırmalar, intiharın pek çok ülkede yıllar geçtikçe artan bir grafik sergilediğini ortaya koymaktadır. Ülkemizdeki intihar vakalarına dair resmi veriler de durumun dünya ülkeleri ile paralellik gösterdiğine işaret etmektedir. Bu haliyle intihar günümüzde
önemle üzerinde durulması gereken, toplum sağlığını yakından ilgilendiren bir mevzudur. Teknolojinin gelişimi ile insan yaşantısına hızlı bir giriş yapan kitle iletişim araçları, gün-
delik yaşamın önemli bir parçası haline gelmiştir. Medyanın insanların duyguları, davranışları ve tutumları üzerindeki etkisinin büyüklüğü birçok araştırmanın konusu olmuştur.
Bu bakımdan intihar olgusu ile medya arasındaki ilişkinin incelenmesi gerek intiharın dinamiklerinin anlaşılmasında gerekse intiharın önlenmesinde önemlidir. İntihar davranışı
üzerinde medyanın etkisi uzun yıllar sorgulanmış ve bu ilişki çok sayıda araştırmada incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar intihar haberlerinin belli bir tarzda, özendirici, dramatize edilerek verilmesinin, insanların intihar davranışında tetikleyici faktör olabildiğine işaret etmiştir. Bu nedenledir ki birçok ülkede intihar haberlerinin medyada yer alışı düzenlemeye tabi tutulmuştur. Bu çalışmada medya haberlerinin bireyleri intihara sevk edici özellikleri kuramsal açıdan değerlendirilecek, medyanın intihar davranışı üzerine etkisi
örneklerle incelenecektir. Sonuç olarak bireysel ve toplumsal iyilik hali açısından önemli bir olgu olan intiharın önlenmesi konusunda önleyici çalışmalara ihtiyaç vardır. Toplum
üzerinde güçlü etkiye sahip olan medyanın, intihar haberlerini özendiricilik etkisinden arındırılmış ve alternatif çözüm yolları eklenmiş bir şekilde aktarması hususunda kanuni
yaptırımların en yakın zamanda uygulamaya konulması elzemdir.

Anahtar Kelimeler

İntihar, Toplum, Medya, Etki, Kitle İletişim Araçları.

Kaynakça

• Aktepe, E., Kandil, S., Göker, Z., Sarp, K., Topbaş, M. ve Özkorumak, E., (2006). İntihar girişiminde bulunan çocuk ve ergenlerde sosyodemografik ve psikiyatrik özel- liklerin değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 5(6):444-54.
• Alptekin, K., (2008). Sosyal hizmet bakış açısından genç yetişkinlerde intihar girişimlerinin incelemesi: Bir model önerisi. Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baumeister, R. F. (1990). Suicide as escape from self. Psychol Rev, Jan; 97(1):90-113. Ceyhun, A. G. ve Ceyhun, B. (2003). Lise ve üniversite öğrencilerinde intihar olasılığının değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri, 6:217-24.
• Demirkol, M. (2013). İntihar olasılığı: Kişilik özellikleri, kontrol odağı ve ölüm algısı açısından bir değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Duman, N., Yılmaz, S. A., Umunç, Ş. ve İmre, Y. (2019). Üniversite öğrencilerinde duygudurum düzenleme ve öfke. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 4(1):1-9. Doi: 10.21733/ibad.505283
• Duman, N. (2018). Peri masalları ve çizgi animasyon filmlerindeki zihin durumlarının incelenmesi. (Doktora tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü.
• Durak Batıgün, A. (2008). İntihar olasılığı ve cinsiyet: iletişim becerileri, yaşamı sürdür- me nedenleri, yalnızlık ve umutsuzluk açısından bir inceleme. Türk Psikoloji Dergisi, 23(62):65-75.
• Durkheim, E. (1986). İntihar: Toplumbilimsel bir inceleme. (Ö. Özkaya, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Ekici, G., Savaş, H. A. ve Çıtak, S., (2001). İntihar riskini artıran psikososyal etmenler (Sosyal güvence yokluğu, göç ve diğer stresörler). Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2(4):204-12
• Hedegaard, H., Curtin, S. C., Warner, M., (2018). Suicide rates in the United States con- tinue to increase. NCHS Data Brief, no 309. Hyattsville, MD: National Center for Health Statistics. 2018.
• “Mehmet Pişkin’in intiharı”. (2014, 16 Ekim). [YouTube Video]. Erişim adresi: http://
• www.youtube.com/watch?v=y_n8yVGjF6w Mehmet Pişkinin intihar notu vide- osu. Erişim tarihi: 16.10.2014
• “İntihar istatistikleri, 2015”. (2018, 2 Aralık). Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/Pre- HaberBultenleri.do?id=21516 Erişim tarihi: 2 Aralık 2018
• “İntiharın fotoromanı”. (1998, 24 Haziran). Erişim adresi: http://www.hurriyet.com.tr/ gundem/intiharin-fotoromani-38053852
• Joiner, T. E. ,Van Orden, K. A., Witte, T. K., Selby, E. A., Ribeiro, J. D., Lewis, R. ve ark., (2009). Main predictions of the interpersonal-psychological theory of suicidal behavior: Empirical tests in two samples of young adults. Journal of Abnormal Psychology, 118(3):634–46.
• Özsoy, S. D. ve Eşel, E. (2003). İntihar (Özkıyım). Anadolu Psikiyatri Dergisi, 4:175- 85.
• Karakuş, N. (2012). Medyada intiharın temsili: Karikatürde intihar. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Palabıyıkoğlu, R. (1994). İntihar davranışı ve kitle iletişim araçları. Kriz Dergisi, 2(2): 277-84. Doi: 10.1501/Kriz_0000000074
• Phillips, D. P. (1974). The influence of suggestion on suicide: substantive and theoretical ımplications of the werther effect. American Sociological Review, 39(3):340- 54.
• Sayıl, I., (2008), Krize müdahale ve intiharı önleme. Ankara: Ankara Üniversitesi Bası- mevi.
• Solomon,S.,Greenberg,J.,&Pyszczynski,T.,(1991).Aterrormanagementtheoryofsocial behavior: the psychological functions of self-esteem and cultural worldviews. Advances in Experimental Social Psychology. 24:93–159. doi:10.1016/s0065- 2601(08)60328-7
• “Suicide data”. (2018, 2 Aralık). Erişim adresi: https://www.who.int/mental_health/ prevention/suicide/suicideprevent/en/
• “Üç intiharda da aynı esrarengiz isim var”. (2002, 17 Ocak). Erişim adresi: http://www. hurriyet.com.tr/gundem/uc-intiharda-da-ayni-esrarengiz-isim-var-38340687
• Wasserman, I. (1984). Imitation and suicide: A reexamination of the Werther effect. American Sociological Review, 49:427-36.