LİSE ÖĞRENCİLERİNDE ÜSTBİLİŞSEL FARKINDALIK DÜZEYİ İLE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN YAŞ VE EBEVEYN EĞİTİM DURUMU BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2019, Sayı: 77, 347 - 362, 28.02.2019

Temel Alper Karslı

Öz

Bu çalışmanın amacı ergenlik dönemindeki gençlerde üstbilişsel becerilerin öfke düzeyleri ve problem çözme becerisi üzerindeki yordayıcı rolünü cinsiyet ve ebeveynlerin
eğitim durumu gibi sosyodemografik etmenler bağlamında incelemektir. Çalışmamız 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Bartın, İstanbul, İzmir, Edirne ve Zonguldak illerindeki çeşitli okullarda eğitim almakta olan 67’si kız ve 53’si erkek olmak üzere toplam 120 lise öğrencisi ile birlikte yürütülmüştür. Çalışmada yapılandırılmış ölçek olarak Üstbilişsel
Farkındalık Envateri (ÜFE) ile Problem Çözme Becerisi Ölçeği (PÇE) kullanılmıştır. Ayrıca katılımcılar bir sosyodemografik bilgi formu da doldurmuşlardır. Veri analizi SPSS
programı ile yapılarak tek yönlü ANOVA ile regresyon analizi tatbik edilmiştir. Çalışmamızdan elde edilen bulgularımız üstbilişsel beceri düzeylerinin problem çözme ve ebeveynlerin eğitim durumlarına dair anlamlı bir yordayıcı olduğuna işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üstbiliş, Üstbilişsel Farkındalık, Ergenlik, Problem Çözme, Yaş.

Kaynakça

• Alexander,J.M.,Carr,M., ve Schwanenflugel, P.J.(1995). Development ofmetacognition in gifted children: Directions for future research. Developmental Review, 15(1), 1–37.
• Alexander, J. M., Fabricius, W. V., Fleming, V. M., Zwahr, M., ve Brown, S. A. (2003). The development of metacognitive causal explanations. Learning and Individual Differences, 13(3), 227–238.
• Blakemore, S.-J., ve Choudhury, S. (2006). Development of the adolescent brain: Implications for executive function and social cognition. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47(3-4), 296–312.
• Çulha, M. ve Dereli, A. (1987). Atılganlık eğitimi programı. Psikoloji Dergisi, 21(6), 120-140.
• Garner, R., ve Alexander, P.A. (1989). Metacognition: Answered and unanswered questions. Educational Psychologist, 24(2), 143–158.
• Heppner, P. P., Cook, S. W., Strozier, A. L., ve Heppner, M. J. (1991). An investigation of coping styles and gender differences with farmers in career transition. Journal of Counseling Psychology, 38(2), 167–174.
• Karakelle, S. ve Şentürk, C. (2006). Üst-Bilişsel düzeyleri yüksek ve düşük öğrencilerin ebeveyn tutumlarının incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları, 26, 45-56.
• Karakelle, S. ve Saraç, S. (2007). Çocuklar için üst-bilişsel farkındalık ölçeği (ÜBFÖ- Ç) A ve B formları: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 87-103.
• Kreutzer, M. A., Leonard, C., Flavell, J. H., ve Hagen, J. W. (1975). An interview study of children’s knowledge about memory. Monographs of the Society for Research in Child Development, 40(1), 1.
• Mann,L,Harmoni,R., ve Power,C.(1989).Adolescent decisionmaking:The development of competence consumer. Journal of Adolescence, 12, 265–278.
• Moss, E., ve Strayer, F. F. (1990). Interactive problem-solving of gifted and non-gifted preschoolers with their mothers. International Journal of Behavioral Develop- ment, 13(2), 177–197.
• Neizel, C., ve Stright, A. D. (2003). Mothers’ scaffolding of children’s problem solving: Establishing a foundation of academic self-regulatory competence. Journal of Family Psychology. 17, 147–159.
• Ormond, C., Luszcz MA, Mann L, Beswick G. A. (1991). Metacognitive analysis of deci- sion making in adolescence. Journal of Adolescence, 14(3), 275–291.
• Öktem, Ö. (2006). Davranışsal nörofizyolojiye giriş, (1. Baskı). İstanbul: Nobel Tıp Ki- tapevleri.
• Özsoy, G. (2008). Üst-Biliş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 713-740.
• Sahin, N., Sahin, N.H. ve Heppner, P.P. (1993). Psychometric properties of the problem solving inventory in a group of Turkish university students. Cognitive Therapy and Research ,17, 379-396.
• Shute, G. E., ve Huertas, V. (1990). Developmental variability in frontal lobe function. Developmental Neuropsychology, 6(1), s.1–11.
• Yavuz, K. E. (2004). Ergenlik Döneminde Yaşam Becerileri Eğitimi Program ve Uygula- maları: Öğretmen ve Anne Babalar İçin Bir Gelişim Rehberi, (1. Baskı). Ankara: Ceceli Yayınları.
• Yöyen, E., Azaklı, A., Üney, R. ve Demirci, O. (2017). Ergenlerin kişilik özelliklerinin problem çözme becerisi üzerine etkisi. Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilim- ler Dergisi, 1 (1), 75-93.
• Veenman, M. J. V., Van Hout-Wolters, B. H. A. M., Afflerbach, P. (2006). Metacogniti- on and learning: Conceptual and methodological considerations. Metacognition and Learning, 1 (1), 3-14.