“KUR’ÂN MESAJI” ADLI ESERDEKİ RASYONEL YORUMLARIN OLUŞUMUNDA ZEMAHŞERÎ’NİN ETKİSİ

Yıl 2019, Sayı: 78, 155 - 174, 15.07.2019

Emrullah Ülgen

Öz

Bu çalışma, Muhammed Esed’in Kur’ân Mesajı adlı meâl-tefsirindeki rasyonel yorumun oluşumunda, Zemahşerî’nin itizalî düşüncelerinin etkisini araştırmayı hedeflemektedir. Bu, modern dönem aklî tefsirle, klasik dönem aklî tefsir arasında ne tür bir etkileşimin olduğunu örneklemesi açısından oldukça önem arz etmektedir. Buradan hareketle, öncelikle Kur’ân Mesajı’nda itizalî düşünceye uygun konu başlıkları belirlenmiştir. Başlıkların muhtevasıyla ilgili kısa ve genel bilgilerden sonra, Zemahşerî ve Muhammed
Esed’in ayet tercüme ve yorumları arasında mukayese yapılarak söz konusu etkileşimin boyutları ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Muhammed Esed, Zemahşerî, Kur’ân Mesajı, el-Keşşâf, Mutezile

Kaynakça

• Abdülcebbar, el-Kâdî Ebu’l-Hasan, Şerhu’l-usûli’l-hamse, thk. Ahmet b. Hüseyn b. Ebî Hâşim, Kahire: Mektebetü Vehbe, 1996.
• El-Muhît bi’t-teklîf, thk. Ömer es-Seyyid Azmi, Kâhire: 1965.
• Ahmad, Nadzrah-Amir, Ahmad Nabil B., Muhammad Asad’s the Message of the Qur’an, Sociology and Anthropology, 2016, C.4, S.12, ss.1117-1120.
• Asad, The Message of The Qur’an, (Dijital kitap formatı)
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Galib el-Endelüsî, el-Muharreru'l-Vecîz fî
• Tefsîri'l-Kitâbi'l-Azîz, thk. Abdüsselâm Abdüssâfi Muhammed, Beyrut: Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• Kiraz, Celil, “Zemahşerî'nin el-Keşşâf'ında Allah'ın Bazı Sıfatlarıyla İlgili Temsîl, Mecâz ve İstiâre Algılamaları”, Bursa: Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 2008, C.17, S. 2, ss.519-568.
• Chande, Abdin, Symbolism and Allegory in the Qurān: Muhammad Asad's Modernist Translation, Islam and Christian–Muslim Relations, 2004, C. 15, S. 1, s.79-89.
• Dervîş, Muhyeddîn, İ'râbu’l-Kur’âni’l-Kerîm ve beyânuhu, Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1999.
• Enbârî, Ebü’l-Berekât Kemâleddîn Abdurrahmân b. Muhammed, el-Beyân fi ğarîbi i’râbi’l-Kur’ân, Kahire: el-Heyetu'l-Mısriyyetu’l-Amme li’l-Kitâb, 1980.
• Esed, Muhammed, Kur’ân Mesajı, Çev. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk, İstanbul: İşaret Yay., 1999.
• -Mekke’ye Giden Yol, Çev. Cahit Koytak, İstanbul: İnsan Yayınları, 2013.
• Eş’ârî, Ebu’l-Hasen Ali b. İsmail, el-İbâne, nşr. Fevkiye Hüseyin Mahmud, Kahire: Dâru’l-Ensâr, 1397.
• Aryân, Hamid, “Kur’an Tefsirinde Mu’tezile Rasyonalizmi”, Çev. Naim Döner, Kelam Araştırmaları Dergisi, 2015, C. 13, S. 12, ss.841-861.
• Kılavuz, Saim, İslâm Akâidi ve Kelâm’a Giriş, İstanbul: Ensar Neşriyat, ty.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr, el-Câmi‘u li Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Abdullâh b. Abdülmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
• Nehhâs, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl, İ‘râbu’l-Kur’ân, Beyrut: Dâru’l- Marife, 2008.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Medâriku’t-tenzil ve hakaiku’t- tevîl, Beyrut: Dâru İbni Kesîr, 1999.
• Öğe, Sinan, İslam Kelamcılarında Lütuf Teorisi, Ankara: Fecr Yay., 2015.
• Râzî, Ebû Abdillâh Fahreddîn Muhammed b. Ömer Fahreddîn, et-Tefsîru’l-Kebîr, Bey- rut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Rıza, Reşid, Tefsiru’l-menâr, Kahire: Dâru’l-Menâr, 1367.
• Sa’deddin Mes‘ûd b. Ömer b. Abdullah Taftazânî, Kelâm İlmi ve İslam Akaidi (Şerhu’l- Akâid), İstanbul: Haz. Süleyman Uludağ, 1991.
• Şehristânî, Muhammed b. Abdilkerîm, el-Milel ve’n-nihal, nşr. Muhammed Saîd Ğeylânî, Beyrut: Dâru’l-M’ârife, 1984
• Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr, el-Âyetu’l-kübrâ fî şerhi kıssati’l-İsrâ, thrc. El-Kâdî Ebû Abdillah, Beyrut: Dâru’l-Hadîs, 1989.
• Turan, Maşallah, “Allah ve Ahiret İnancı Bağlamında Muhammed Esed’in Sembolizm Algısına Eleştirel Bir Yaklaşım”, Mardin: Artuklu Akademi, 2014, C.1, S. 1, ss.131-157.
• Ülgen, Emrullah, Kur’ân’ın Yorumlanmasında İ‘râbın Rolü, Ankara: Gece Kitaplığı, 2015.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Kelâm”, DİA, İstanbul 2002, XXV, 194-195.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullâh Mahmûd b. Ömer b. Muhammed, el-Keşşâf an Hakâikı Ğavâmidi’t-Tenzîl ve ‘Uyûni'l-Ekâvîl fî Vucûhi't-Te’vîl, thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavviz-Fethî Abdurrahmân Ah- med, Riyâd: Mektebetu’l-Ubeykân, 1998. el-Minhâc fi usûlid-dîn, thk. Abbas Hüseyin Şerefu’d-Dîn, Mektebetu Merkezu Bedru’l-İlmî, Sana, 2004.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm, Menâhilü’l-irfân fî ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut: Dârü’l- Kitâbi’l-Arabî, 1995.