GAZÂLÎ’NİN HAREKET FELSEFESİNİN MEKÂNA YANSIMASI: SINIRLANDIRILMAMIŞ DOĞA

Yıl 2021, Sayı: 87, 205 - 216, 21.09.2021

Hasan Taşçı

Öz

İngiliz devlet adamı Churchill, bir mekânı tasarlarken sorulması gereken asıl sorunun
nasıl bir mekân değil, nasıl bir insan olduğunu söyler. Çünkü meydana getirilecek olan
mekân insanın da şekillenmesine yol açacaktır. Bu açıdan bakıldığında insanın hayat felsefesinin
mekânın biçimlenmesinde çok önemli katkı yaptığını söylemek mümkündür. Bu
katkının boyutunu anlayabilmek için yaşam biçiminin teorik arka planı ile mekânı mukayese etmek gereklidir.
Gazâlî’nin harekete dayandırdığı hayat anlayışı onun ortaya attığı
bir durum değil, var olan ve İslâm coğrafyasında yaşanan hayatın tespiti ve kavramsallaştırmasından ibarettir.
Öte yandan son zamanlarda şehircilik alanında meydana gelen
gelişmeler; nüfusun büyük çoğunluğunun şehirlerde yaşamaya başlaması, ortaya çıkan
sorunlar insanla mekân arasındaki ilişkinin boyutlarını bir kez daha gündeme getirmiş
oldu. Toplumsal sorunların çözümünde tasarımsal yaklaşımlar gelişmeye başlamış, böylelikle sosyal problemlere
mekânsal çözümler üretilmesi fikri oluşmuştur. Ortaya çıkmış
olan bu düşünceye katkı vermek amacıyla bu çalışmada insan-mekân ilişkisi, Gazâlî’nin
teorik çerçevesini oluşturduğu harekete dayalı hayat tarzının mekân tasavvuru açısından
ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gazâlî, Mekân, İnsan, Hareket, Hayat Tarzı, Şehir, Tasavvur.

Kaynakça

• Armağan, M. (1999). Osmanlı şehrine kavramsal bir yaklaşım. Osmanlı 5. Cilt. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Bachelard, G. (2008). Uzamın poetikası. (Çev. A. Tümertekin), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Braudel, F. (2006). Uygarlıkların grameri. (Çev. M. A. Kılıçbay), Ankara: İmge Kitabevi.
• Cansever, T. (2006). İslâm’da şehir ve mimari. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Cansever, T. (2007). Kubbeyi yere koymamak. (Yay. Haz. M. Armağan), İstanbul: Timaş Yayınları.
• Fârâbî. (1990). el-Medînetü’l-Fâzıla. (Çev. N. Danışman), İstanbul: MEB Yayınları.
• Gazâlî. (b.t.). Kimyâ-yı saadet. (Çev. M. A. Müftüoğlu), İstanbul: Çelik Yayınevi.
• Heidegger, M. (2010). Sanat ve uzam. (edt. Ö. Aktok, M. Bal), (Çev: Ö. Aktok, M. Bal, Ç. Balanuye, Y. Çına, A. Demir, M. Elgin, K. Gülenç, E. Günok, D. B. Kılınç, Ç. P. Mull, H. Ünder, E. Yıldız). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Hilton Garden Inn Istanbul. (2021). İstanbul Hilton Garden INN Haliç. http://www.arkiv. com.tr/proje/istanbul-hilton-garden-inn-halic/3772, 15.03.2021’de erişilmiştir.
• Hisarlıgil, B. D. (2008). Martin Heidegger’de “mekân” düşüncesi, Hermeneutik-Feno- menolojik bir yaklaşım. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(25), 1-13.
• İbn Sina. (2009). İbn Sina doğunun sönmeyen yıldızı, şifa kitabı, tıp kanunu, felsefe meseleleri, müzik. (Yay. Haz. Hüseyin Gazi Topdemir). İstanbul: Say Yayınları.
• Korkmaz, R., Şahin, V. (2007). Romanda mekân, romanda mekân poetiği ve çözümlemeler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Leaman, O. (2010). İslâm estetiğine giriş. (Çev. N. Yılmaz), İstanbul: Küre Yayınları.
• Lefebvre, H. (2008). The Production of Space. London: Blackwell Publishing, Massachusetts and Oxford.
• Nalbantoğlu, H. Ü. (2008). Nedir mekân dedikleri, “zaman-mekân”. (Yay. Haz. A. Şentüer, Ş. Ural, Ö. Berber, F. U. Sönmez), İstanbul: YEM Yayınları.
• Ragon, M. (2010). Modern mimarlık ve şehircilik tarihi. (Çev. M. A. Erginöz). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Sennett, R. (2008). Ten ve taş, “batı uygarlığında beden ve şehir”. (Çev. T. Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Tokcan, A. (2001). Modernizm sonrası kentsel mekânda yaşanan dönüşüm sürecinin Ankara kenti Kızılay Meydanı örneği üzerinde irdelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, E. B. (2019). Edebiyat şehir hafıza, Türk romanında hafıza mekânı olarak şehir. İstanbul: Kesit Yayınları.