AHZÂB SURESİ 37. AYETİYLE İLGİLİ NÜZUL SEBEBİ RİVAYETLERİ VE İLMÎ DEĞERİ

Yıl 2014, Sayı: 59, 89 - 106, 20.05.2014

Celalettin Divlekci

Öz

Nüzul sebeplerinin tespiti, rivâyet ilimlerinin ilgi alanına giren, içtihada yer olmayan
bir konudur. Nüzul sebeplerinin Kur’an’ı anlamaya yardımcı olan vasfı dikkate alındığında,
tespitte gösterilecek gevşekliğin vahim sonuçlara yol açma ihtimali bir gerçektir.
Nitekim Ahzâb Suresi 37. ayetiyle ilgili bazı rivâyetler buna dair ilginç bir örnektir.
Söz konusu rivâyetler ahlaken düşük bir peygamber ve sahâbe profili çizmekte, ayrıca
Peygamber’in istek ve arzularına hizmet eden bir vahiy anlayışı izlenimi vermektedir.
Bu yönüyle Müslümanların zihinlerini bulandıracak, art niyetli kimselere de malzeme
verecek bir mahiyet arz etmektedir. Bu çalışmamızda söz konusu rivâyetleri belli başlı
tefsirlerin nasıl değerlendirdiğine yer verdik. Daha sonra, bu konuda yapılmış çağdaş
bir çalışmadan da yararlanarak rivâyetlerin sened tenkidini ve ilmi değerini belirlemeye
gayret ettik.

Anahtar Kelimeler

Ahzab, 37, Nüzul sebebi, Tefsir

Kaynakça

• el-Askalânî, İbn Hacer, (2001). Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahihi’l-Bııharî, tah: Abdülkadir Şeybe el-Hamed, (1. Basım). Riyad.
• el-Askalânî, İbn Hacer, (t.y). Tehzîbu’t-Tehzîb, Beyrut: Müessesetür’-Risâle. el-Askalânî, İbn Hacer, (1421). Takrîbu’t-Tehzîb, tah: Ebu’l-Eşbâl Sağir el-Bâkistânî, Dâru’l-Âsıme.
• Ateş, Ali Osman, (1996) Oryantalistlerin Hz. Peygamber ile İlgili İddialarına Cevaplar, İstanbul: Beyan Yayınları.
• Ak, Hâlid, (1998). Teshîlü’l-Vüsûl ilâ Marifeti Esbâbi’n-Nüzûl, (1. Basım). Beyrut: Dâru’l-Marife.
• Âlûsî, Ebu’s-Senâ Mahmûd, Rûhu’l-Meânî, Beyrut: Dâru İhyâi’Türâsi’l-Arabî, ty.
• Ayverdi, İlhan, (2005). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, (1. Basım). İstanbul: Kubbealtı.
• Beğavî. Ebû Muhammed Huseyn b. Mesûd, (1409). Meâlimü’t-Tenzîl, (1. Basım). tah: Muhammed Abdullah en-Nemr, Riyad: Dâr Tayyibe.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl, (1979). Sahîhu’l-Buhârî, İstanbul: el- Mektebetü’l-İslamiyye.
• Davûdî, Şemsüddin, (1994). Tabakatü’l-Müfessirîn, (2. Basım). tah: Ali Muhammed Ömer, Kahire: Mektebetü Vehbe.
• Denizkuşları, Mahmut, (1989). Tahrîç Çalışmaları ve et-Tefsîru’l-Kebirde Hadis, Yayımlanmamış doktora tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirci, Muhsin, (2011). Tefsir Usulü, (15. Basım). İstanbul: İFAV.
• Ebû Şehbe, Muhammed, (1408). el-İsrâiliyyât ve’l-Mevdûât fî Kütübi’t-Tefsîr, Mektebetü’s- Sünne.
• el-Elmeî, Zâhir, (1983) mea’l-Müfessirîn ve’l-Müsteşrikîn, (4. Basım). yy.
• Hanbelî, İbn Receb, (1978). Şerhu İleli’t-Tirmîzî, (1. Basım). tah: Nuruddin Itr, Dâru’l- Melah.
• İbn Âşûr, Tâhir, (1984). et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye li’n-Neşr. İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillah, (1988). Ahkâmu’l-Kur’an, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbn Hanbel, Ahmed, (1995). Müsned, tah: Şuayb el-Arnavud, (1. Basım). Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• İbn Sa’d, Muhammed, (1958). et-Tabakâtü’l-Kübrâ, Beyrut: Dâru Sâdr.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Amr, (2000). Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, tah: Mustafa Muhammed vd. (1. Basım). Kahire: Müessesetü Kurtuba.
• Kâdî İyâz, (2006). eş-Şifâ bi Tarifi Hukuki’l-Mustafâ, (2. Basım). tah: Abdüh Ali Kuşk, Beyrut: Dâru’l-Feyhâ.
• el-Kâdî, Abdülfettâh, (1986). Esbâbü’n-Nüzûl ani’s-Sahâbeti ve’l-Müfessirin, (Çev. Salih Akdemir), Ankara: Fecir Yay.
• Karaman, Hayreddin, Çağrıcı, M. Dönmez, İ. Gümüş, S. (2007). Kur’an Yolu, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kurtubî, Ebû Abdillah, (1993). el-Câmiu li-Ahkâmi’l-Kur’an, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye. Nesâî, Ahmed b. Şuayb, (2001). es-Sünenü’l-Kübrâ, (1. Basım). Beyrut: Müessesetü’r- Risale.
• Polat, Selahattin, (1985). Müresel Hadisler ve Delil Olma Yönünden Değeri, Ankara. Râzî, Fahreddin, (1990). Mefatihu’l-Ğayb, (1. Basım). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İImiyye.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed, (1993). Bahru’l-Ulûm, (1. Basım). tah: Ali Muavvad v.d, Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye.
• et-Tirmîzî, Muhammed b. İsa, (1975). Sünen, (2. Basım). tah: İbrahim Atve Avad, Mısır: Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî.
• et-Taberî, İbn Cerîr, (2001). Tefsîru’t-Taberî, (2. Basım). tah: Abdullah et-Turkî, Kahire: Dâr Hicr.
• Uleyvâ, İbn Halife, (1404) Câmiu’n-Nükûl fî Esbâbi’n-Nüzûl, (1. Basım). yy.
• Uğur, Mücteba, (1992). Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, (1. Basım). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• el-Vâdiî, Ebû Abdurrahman, (2004). es-Sahîhu’l-Müsned min Esbâbi’n-Nüzûl, (2. Basım). Mektebetü’s-Sanâ’l-Eseriyye.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmed, (1991). Esbâbü’n-Nüzûl, (1. Basım). tah: Kemâl Besyûnî Zalül, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Yazır, M. Hamdi, (1979). Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyât.
• ez-Zehebî, Muhammed, et-Tefsir ve’l-Müfessirûn, (1. Basım). Lübnan: Dâru’l-Kalem. Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, (1995). el-Keşşâf, (1. Basım). Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye.