İBNU’T- TARÂVE el- ENDÜLÜSÎ VE İLMÎ HAYATI

Yıl 2014, Sayı: 59, 201 - 210, 20.05.2014

Semira Karuko Teysir Muhammed El-ziyâdât

Öz

İbnu’t-Tarâve, Endülüs tarihinin en verimli zamanlarının tanıdığı, öne çıkan büyük Nahiv âlimlerindendir.
Kendisinden nahiv ilmini öğrenen ve onun görüşlerini benimseyip dil ve nahivdeki metoduna
göre hareket eden birçok talebe oldu. O, edebiyat ve nahiv ilmindeki gayretleriyle Mâlika
şehrinden nahiv araştırmalarında hatırı sayılır bir düşünür olarak çıkmıştır.
Bu konu, İbnu’t-Tarâve ve onun nahiv ilmindeki yeri ile ilgili çalışmaların azlığından dolayı kaleme
alınmıştır. Nitekim böylesine önemli bir nahiv âlimiyle ilgili çalışmalar ülkemizde yok denecek
kadar azdır. Bu araştırma, İbnu’t- Tarâve’nin hayatı, yetiştiği ortam, en tanınan hocaları ve ondan
nahiv ilmini öğrenip, onun metotlarını benimseyen ve görüşleriyle hareket eden nahiv öğrencilerine
bir ışık tutma girişimidir. Talebeleri, onun görüşlerinden hem istifade etmiş hem de başkalarının
istifade etmelerini sağlamışlardır. Nitekim İbnu’t-Tarâve Endülüs’te nahiv alanında müstakil olarak
eser veren ilk âlimlerdendir. Eserleri, nahiv ilminin ve kapalı yönlerinin anlaşılması, zor noktalarının
ortaya konması hususunda da önem arz etmektedir.
Araştırmamızda İbnu’t-Tarâve’nin doğumu, yetişkinliği, vefatı, adı, künyesi ve nesebi, ayrıca
da sahip olduğu ilim ve kültür hakkında bilgiler verdik. Akabinde de hocalarının ve talebelerinin
isimlerini, ayrıca şiir ile edebiyatını zikrettik. İlmi şahsiyetinden sonra en önemli noktaları vurguladığımız
“sonuç” ve “kaynakça”yla çalışmamızı sonlandırdık.

Anahtar Kelimeler

İbnu’t-Tarâve, Nahiv, Endülüs, Risâletu’l- İfsâh.

Kaynakça

• Buğyetu’l- Multemis fî Tâihi Ricâli’l-Endülüs, Ahmed b. Yahyâ ed-Dabbiy, s.304; ayrıca bkz. el-Muğrib fi Huliyyi’l-Mağrib, Ebu’l- Hasan Ali b. Said el-Endülüsî, II/208 thk. Şevki Dayf, Daru’l-Maarif, Mısır, ıı. Baskı,1953.
• Buğyetu’l- Viât fî Tabakâti’l-Luğavin veNuhât, Celâleddîn es-Suyûtî, Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm, II/341, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2. Baskı, 1979.
• Ebu’l- Huseyn İbnu’t-Tarâve ve Eseruhu fi’n-Nahv, Muhammed İbrahim el-Bennâ, Dâr Buselâma, Tunus, I.
• Ebu’l- Huseyn İbnu’t-Tarâve ve Eseruhu fi’n-Nahv, Muhammed İbrahim el-Bennâ. el-Alâm, Hayreddîn ez-Ziriklî, Dâru’l-İlm lil Melâyîn, Beyrut, 15. Baskı. 2002.
• el-Ensâb, Ebu Sa’d Abdulkerîm es-Sem’ânî, Beyrut, 1988.
• el-Muktedab min Kitâb Tuhfeti’l-Kâdim, İbnu’l- Âbâr, s.64, Thk. İbrahim el-Enbârî, Mısır, 1989.
• et-Tekmiletu lî Kitâbi’s-Sılati, İbnu’l-Abbâr, II/704-705, Cezair, 1919.
• İnbâhu’r-Ruvât ‘alâ Enbâhi’n-Nuhât, Cemâleddîn Ebu’l- Hasan el-Kıftî, Thk. Muhammed Ebu’l- Fadl İbrâhîm, Kâhire, 1986.
• İşâratu’t-Ta’yîn ve Terâcimu’n-Nuhât ve’l-Luğavîn, Abdulbâkî Abdu’lmecîd el-Yemenî, Thk. Abdulmecid Debbâb, Şirketu’t-Tıbaati’l-Arabiyyeti’s-Suudiyye, Riyad, 1. Baskı, 1986.
• Mu’cemu’l-Müellifîn, Ömer Rıza Kehâle, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1. Baskı 1993; A’lâmu Mâlika, Ebu Abdullah b. El-Asker – Ebu Bekr b. Hamîs, Beyrut, 1999.
• Risâletu’l- İfsâh bi Badi mâ Cea mine’l- Hatai fi’l- İzâh, İbnu’t-Tarâve en-Nahvî, Thk. Hâtim Sâlih Ed-Dâmin, Beyrut, 1996.
• Tarihu Nahvu’l-Arabi fi’Maşrik ve’l-Mağrib, Muhammed el-Muhtâr Velid Ebbâh, 233, Dâru’l-Kütübu’l-İlmiyye, Beyrut, 2. Baskı, 2008.
• Vefayâtu’l- A’yân ve Enbâu Ebnâi’z-Zemân, Ebu’l-‘Abbâs Şemseddîn b. Hallikân, Thk. İhsân Abbâs, Dar Sâdır, Beyrut, 1988.