SİYER-İ NEBÎ TARİH’TEN FARKLI MI OKUNMALI? -Fil Olayı Bağlamında Bir Değerlendirme-

Yıl 2014, Sayı: 59, 247 - 264, 20.05.2014

Mehmet Nadir Özdemir

Öz

Bilindiği gibi Siyer-i Nebî, İslâm Tarihi’nin kapsamında incelenen bir disiplindir. Diğer
bir anlatımla Siyer, Tarih metodoloji ile ele alınıp açıklanmakta ve yorumlanmaktadır. Ancak
ne var ki bu durum bazı konuların yeterince anlaşılamaması ya da yüzeysel olarak ele alınması
sonucunu doğurmaktadır. Bu noktadan hareketle çalışmada Siyer’in Tarih ilminden farklı
okunabileceği incelendi. Böylece hem siyerin anlaşılmasına bir katkı amaçlanmakta hem de
Siyer-i Nebî’ye giriş konularına yeni bir öneride bulunulmaktadır. Çalışmada fil olayının ele
alınmasından amaç da budur.
Makale, Siyer-i Nebî’ye fil olayı ile hatta Kâbe tarihi ile başlanmasının çok önemli olduğunu
da ifade etmektedir. Zira fil vak’ası sadece Arap yarımadasında yaşayanlar için değil,
aynı zamanda Habeşistan’lı Hıristiyanlar, Bizans ve Sâsâniler için de dikkat çekici bir olay
olmuştur. Kâbe’nin ne denli kıymete haiz olduğunu insanlara bir defa daha hatırlatmıştır. Makale,
diğer taraftan fil sûresinin Siyer açısından mutlaka irdelenip, tarih kitaplarındaki bilgi
ve malumatın buna göre şekillenmesinde bir parametre olması gereğine de vurgu yapmaktadır.
Fil Olayı, Kur’an kıssaları içinde bir defa anlatılan bir kıssadır. Bunun Hz. Muhammed’in
peygamberliği öncesi gerçekleşen bir olay olmasıyla ilgili olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Siyer, tarih, fil olayı, hikmet, ibret.

Kaynakça

• ---------------------------------Arslan, H.(2007). Epistemik cemaat bir bilim sosyolojisi denemesi. İstanbul.
• ------------Aydın, M., (1987). Din felsefesi. İzmir: Dokuz Eylül Yay.
• Beyhakî, Ebi Bekr Ahmed b. Hüseyin, (h.1408/m.1988). Delailü’n nübüvve ve ma’rifeti ahvali sahibi’ş şeriati, ta’lik ve thk. Abdülmuti Kal’aci. Beyrut- Lübnan, I. Bozkurt - N., Küçükaşçı, M. S. (2003). “Mekke”. DİA, XXVIII, Ankara.
• Celaleddin Muhammed b. Ahmed el-Mahallî, Celaleddin Badurrahman b. Ebi Bekr Esuyutî, (1983). Celalüddin Muhammed b. Ahmed el-Mahallî- Celalüddin Abdurrahman b. Ebi Bekr et- tefsiru’l celaleyn, II, İstanbul.
• Çağatay, N.(1989). İslâm dönemine dek Arap tarihi. Ankara: TTK. Çağrıcı, M.(1996). “Fil sûresi”. DİA. XIII, İstanbul.
• Dermenghem, E.(1997). Hz. Muhammed ve risaleti. (Çev. Ahmet Ağırakça). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Derveze, İ.(1995). Kur’an’a göre Hz. Muhammed’in hayatı. (Çev. Mehmet Yolcu). İstanbul, I. Döndüren, H.(1996). “İllet, sebep ve hikmet terimi ve kapsamı”. Kur’an’ı Anlamada Tarihsellik Sorunu Sempozyumu, Bursa.
• ----------------------------ed-Dûrî, A.(1991). İslâm iktisat tarihi’ne giriş. (Çev. Sabri Orman). İstanbul.
• Elik, H.(2013). “Kur’an nüzulünün Hz. Peygamber’in siretiyle ilişkisi”, Kur’an Nüzulünün Mekke Dönemi Sempozyumu, Mesut Okumuş ( Ed.). Çorum.
• er- Râzî, F. (1995). Tefsir-i Kebir Mefatihu’l Gayb. (trc. Suat Yıldırım, Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, Sadık Doğru). XXIII, Ankara: Akçağ Yay.
• --------------------------Eroğlu, M.(1991). “Ashâbu’l Uhdud”. DİA, III, İstanbul.
• es-Sâbûnî, M. A.(1993), Safvetü’t tefasir (tefsirlerin özü). (Ter. ve tahric. Sadreddin Gümüş, Nedim Yılmaz) VII, İstanbul.
• es-Sadr, M. B.(1987). Kur’an okulu. (Çev. Mehmet Yolcu). İstanbul: Bir Yay.
• es-Suyutî, Abdurrahman b. Kemal Celalüddin, (h.1414/m.1993). Tefsiru ed- dürrü’l mensur fi’t tefsiri’l me’sur. VIII, 633, Beyrut/ Lübnan.
• et-Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Tarihu’l Ümem ve’l Müluk, thk. Muhammed Ebu’l Fadl İbrahim, Beyrut-Lübnan, b.t.y., II.
• Ezrakî, Ebu’l Velid Muhammed b. Abdullah b.Ahmed, (h.1424). Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine’l âsâr, ta’lik: Rüşti Salih Melhaş, nşr. Abdülmaksud Muhammed Said Hoca, Cidde.
• -----------------------Fayda, M.(1996). “Fil vak’ası”. DİA, XIII, İstanbul.
• -------------------Günaltay, Ş.(1997). İslâm öncesi Araplar ve dinleri. Ankara: Okulu Yayınları.
• --------------------------------Halil, İ. (1988). İslâm’ın tarih yorumu. (Çev. Ahmet Ağırakça). İstanbul:.
• Halkın, Leon- E.(1989). Tarih tenkidinin unsurları. (Çev.Bahaeddin Yediyıldız). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Hamidullah, M.(1991/1412). İslâm peygamberi. (Çev. Salih Tuğ) I, İstanbul: İrfan Yayımcılık. Harputî, A. H. (h. 1411/m.1991), Tarihu’l Kâbe, Beyrut.
• Hitti, P. K.(1980). Siyasî ve kültürel İslâm tarihi. (Çev. Salih Tuğ). I, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Isfahanî, Ragıb el-Hüseyin b. el-Mufaddal b. Muhammed, (2007). Müfredat-u Elfâzıl Kur’an. (Çev. ve not. Yusuf Türker). İstanbul: Pınar Yayınları.
• ------------------------------------İbn Âşûr, M. T.(1984). Tefsiru et-Tahrir ve’t tenvir. XXX, Tunus.
• İbn Hibban, el- Hâfız Ebi Hatim Muhammed (h.723). es-Sîretü’n nebeviyye ve ahbâri’l hulefâ, thk. Sa’d Kerim el- Fekî, İskenderiyye.
• Hişam, Abdülmelik(b.t.y.). es-Sîretü’n Nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekkâ, İbrahim Ebyarî, Abdülhafîz Şelebi, I, Beyrut.
• İbn İshak, Muhammed (1991). es-Sîr., (Yay. hzr. Muhammed Hamidullah). İstanbul.
• İbnü’l Cemaa, İzzüddin b. Bedrüddin el- Kinanî, (1993). el-Muhtasaru’l Kebîr fi Sirati’r Rasul, thk. Sami Mekiy el- Ânî, Amman-Ürdün.
• İbnü’l Cevzî, Ebu’l Ferec Cemaleddin Abdurrahman b. Ali, (1964-1968). Zâdu’l mesîr fi ilmi’t tefsir. IX, Dımaşk.
• İbrahim, Muhammed Ebu’l Fadl Ali Muhammed el-Becâvî, (1988). Eyyamü’l arab fi’l cahiliyye, Beyrut.
• İmadüddin. H. (2003). Muhammed Aleyhisselam. (Çev. İsmail Hakkı Sezer). Konya: Yediveren Kitap.
• İslâmoğlu, M.(2008). Hayat kitabı Kur’an gerekçeli meal-tefsi., İstanbul: Düşün Yayıncılık. Kazancı, A. L. (1994). “Ebrehe”. DİA, X, İstanbul.
• Kılıç, Ü.(2009). “Hz. Peygamber’i anlama ve anlatmada kaynak ve araştırmaların yeri ve önemi”. İstem, 7(13), Konya.
• Kütükoğlu, M. S. (1998). Tarih araştırmalarında usul. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Lings, M.(2000). Hz.Muhammed’in hayatı. (Çev. Nazife Şişman). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Mahmood I. (1990). Merchant capital and Islam. University of Texas Press, Austin.
• Mevdudî, Ebu’l A’lâ, (1990). Tefhimu’l Kur’an. (Çev. Muhammed Han Kayani, Yusuf Karaca, Nazife Şişman, İsmail Bosnalı, Ali Ünal, Hamdi Aktaş) VII, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Öz, Ş.(2006). İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir, M.(2007). “Siyer yazıcılığı üzerine”. Milel ve’n Nihal, Sayı:3, IV. Özervarlı, M. S.(1997). “Hârikulâde”. DİA, XVI, İstanbul.
• -----------------------------------------Özlem, D.(1996). Tarih Felsefesi, İstanbul.
• Özsoy, Ö.(1994), Sünnetullah bir Kur’an ifadesinin kavramlaşması. Ankara: Fecr Yayınları.
• --------------------------Öztürk, L.(1995). “Etiyopya”. DİA, XI, İstanbul.
• Paçacı, M.(2008). Çağdaş dönemde Kur’an’a ve tefsire ne oldu?. İstanbul: Klasik Yayınlar.
• Palabıyık, M. H. (2012). “Akademik siyer yazıcılığı-yaklaşımlar, metodlar ve sorunlar bağlamında-. Türkiye’de Siret Yazıcılığı Siret Sempozyumu I, Ankara.
• Sarıçam, İ. (2008). Emevi-Hâşimî ilişkileri İslâm öncesinden Abbasilere kadar. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Sıddıkî, M. (1990). Kur’an’da tarih kavramı. İstanbul: Pınar Yayınları. Şengül, İ.(2002). “Kıssa”. DİA, XXV, Ankara.
• ----------------------------------Şentürk, R. (2010). Açık Medeniyet. İstanbul: Timaş Basım.
• -----------------Şevki Ebu Halil, (h.1394/m.1996). Fi’t tarihi’l İslâmiyye. Dımaşk.
• ---------------Şimşek, M. S.(1993). Kuran kıssalarına giriş. İstanbul.
• Tekeli, İ.(2007). Birlikte yazılan ve öğrenilen bir tarihe doğru, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• -------------------------------Togan, Z. V.(1985). Tarihte usul. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Umerî, E. Z. (h.1411/m.1991). es- Sîretü’n Nebeviyyetü’s Sahiha. b. y.y. Walsh, W. H. (2006). Tarih felsefesine giriş. (çev. Yusuf Ziya Çelikkaya). Ankara: Hece Yayınları.
• -------------------------Wensinck, A.J. (1977). “Kâbe”. İA, VI, İstanbul.
• Yavuz, Y. V. (1996). “Sebep-illet-hikmet açısından Kur’an hükümlerine bir bakış”. Kur’an’ı Anlamada Tarihsellik Sorunu Sempozyumu, Bursa. Yazıcı, T.(1996). “Fil”. DİA, XIII, İstanbul.
• -------------------Yazır, M. H., (bt). Hak dini Kur’an dili. b.t.y., b.y.y, IX.