“KAVVÂMÛN” İFADESİ ÇERÇEVESİNDE KOCANIN KARISINI TE’DÎBİ

Yıl 2014, Sayı: 59, 355 - 374, 20.05.2014

Emannullah Polat

Öz

Ailede eşler arasındaki münasebeti düzenleyen dinî, ahlâkî örfî ve hukukî kurallar
vardır. Kur’ân-ı Kerim bu kuralları açıklamış ve geçimsizliğe sebep olanlara karşı çeşitli
tedbirler ve müeyyideler ortaya koymuştur. Bu makalede, karısının nüşuzundan korkan
kocanın, sahip olduğu “kavvâm” vasfı sebebiyle kendisine verilen; “nasihat etme, yatağını
ayırma ve dövme” şeklindeki te’dîb hakkının Kur’ân-ı Kerim’deki şekli incelenecektir.
Bu davranışları sergileyen kadının, öncelikle kocası tarafından te’dîbi değerlendirilerek
dindeki çerçevesi belirlenecek ve kadına yönelik şiddetin dinden kaynaklanmadığı, aksine
İslâm’ın kadına önemli haklar kazandırdığı gözler önüne serilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kavvamûn, Kânitât, Nüşûz ve Darb.

Kaynakça

• ---------------------------------------Kur’ân-ı Kerim
• Ahterî, Karahisârî Mustafa b. Şemseddin, Ahteri-i Kebîr, İstanbul, 1310 (h).
• Âlûsî, Şihabüddin Mahmûd İbn Abdillah, Rûhü’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s- Seb’i’l-Mesânî, (tah. Ali Abdülbari ‘Atiyye), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1415 (h).
• Asım efendi, Okyanus, İstanbul, 1305 (h), ‘k-v-m’ mad.
• Ateş, Süleyman, Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, İstanbul, 1988, II, 275.
• Beğavî, Ebu Muhammed Hüseyin b. Mes’ud, Me’âlimü’t-Tenzîl fî Tefsîri’l-Kur’ân, (tah. Muhammed Abdullah en-Nemr, Osman Cuma Damirriyye ve Süleyman Müslim el-Harş), Dârü’t-Tayyibe, IV. Baskı, 1997.
• Belhî, Nizâmüddîn ve Heyet, el-Fetâvâ’l-Hindiyye, Bulak, 1310 (h).
• Beydâvî, Nâsırüddin Ebu Sâid Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’t-Te’vîl, (tah. Muhammed Abdurrahman el-Maraşlı), Dâru İhyâi’Türâsi’l- Arabî, Beyrut, I. Baskı, 1418 (h).
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuki İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul, t.y. Buhârî
• Cessâs, Ebu Bekir Ahmed, Ahkâmü’l-Kur’ân, Beyrut, 1993.
• Cezâirî, Ebubekir, Eyserü’t-Tefâsîr, y.y., t.y.
• Dâmeğânî, Hüseyin İbn Muhammed, el-Vücuh ve’n-Nezâir li Elfâzi’l-Kitâbi’l-Lâhi’l- Azîz, Beyrut, 2003.
• Ebu dâvud Ebu hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf b. Hayyân el-Endülüsî, el-Bahrü’l-Mühît, (tah. Sıdkı Muhammed Cemil), Dârü’l-Fikir, Beyrut, 1420 (h).
• Ebü’l-ferec ibnü’l-cevzî, Cemalüddin Abdurrahman İbn Ali İbn Muhammed, Zâdü’l-Mesir fi İlmi’t-Tefsir, Beyrut, 1987.
• Ebü’l-ferec ibnü’l-cevzî, Nüzhetü’l-A’yüni’n-Nevâzir fi İlmi’l-Vücûhi ve’n-Nezâir, Beyrut, 19987.
• Elkiyâ el-herrâsî, İmadüddin Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Ali, Ahkâmü’l-Kur’ân, (tah. Musa Muhammed Ali ve İzzet Abdu ‘Atiyye, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, II. Baskı, 1405 (h).
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul, 1979. Erdal, Mesut, “Kur’ân’da “Nüşûz” Kavramı”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. III, S. 2, Diyarbakır, 2001, s. 39.
• Fîrûzâbâdî, Mecdüddin Ebu Tahir Muhammed b. Yakub, el-Kâmusü’l-Mühît, Müessesetü’r-Risâle, VIII. Baskı, Beyrut, 2005.
• Hamidullah, Muhammed, İslâm Peygamberi, (çev. Salih Tuğ), İrfan Yayıncılık, İstanbul, 1990.
• Hamidullah, Kur’ân-ı Kerim Tarihi, (çev. Salih Tuğ), İFAV Yayınları, İstanbul, 1993. Hâzin, Ebü’l-Hasan Alâüddîn Ali b. Muhammed b. İbrahim b. Ömer, Lübâbü’t-Te’vîl fî Meânî’t-Tenzîl, (tah. Muhammed Ali Şahin), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1415 (h).
• İbn ‘atiyye, Ebu Muhammed Abdülhak b. Ğâlib b. Abdirrahman b. Temmâm el-Endülüsî, el-Müharrarü’l-Vecîz, (tah. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed), Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1422 (h).
• İbn âşûr, Muhammed Tahir b. Muhammed b. Muhammed Tâhir, et-Tahrîrü’l-Ma’nâ’s- Sadîd ve Tenvîrü’l-Akli’l-Cedîd min Tefsiri’l-Kitâbi’l-Mecîd, Dârü’t-Tunusiyye, Tunus, 1984.
• İbn kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer, Tefsirü’l-Kur’âni’l-Azîm, (tah. Sâmî İbn Muhammed Selâme), Beyrut, 1999.
• İbn mâceh İbn manzûr, Ebü’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükrim b. Ali, Lisânü’l-Arab, Dâru Sadr, Beyrut, III. Baskı, 1414 (h).
• İbnü’l-arabî, Ebu Bekir Muhammed b. Abdillah, Ahkâmü’l-Kur’ân, Beyrut, 2004. İsfehânî, Râğıb el-İsfehânî, Ebü’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî Ğarîbi’l- Kur’ân, (tah. Safvân Adnan ed-Davudî), Dârü’l-Kalem, Beyrut, I. Baskı, 1412 (h).
• Kalyoncu, Hamdi, Aile İçi Şiddet ve Şiddet Ortamında Çocuklar, Popüler Yayınları, İstanbul, 2009.
• Karaman, Hayreddin, İslâm’a Göre Savaş ve Barış, (Editör: Mümtazer Türköne), İstanbul, 2007.
• Kurtûbî, Ebu Abdillah Şemsüddin Muhammed b. Ahmed b. Ebibekir, el-Câmi’ li Ahkâmü’l- Kur’ân, (tah. Ahmed el-Berdûnî ve İbrahim Etfiyyiş), Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, Kahire, II. Baskı, 1964.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed, en-Nüket ve’l-Uyun, Beyrut, 1992. Mukatil b. Süleyman b. Beşir, Tefsiru Mukatil b. Süleyman, (tah. Abdullah Mahmud Şahate), Dâru İhyâi’t-Türâs, Beyrut, I. Baskı, 1423 (h). Müslim
• Polat, Emanullah, Kur’ân-ı Kerim’e Göre Rûhî Hastalıklar, (Basılmamış Doktora Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010, s. 155.
• Râzî, Fahrüddin Ebu Abdillah Muhammed İbn Ömer İbn Hasan İbn Hüseyin, Mefâtîhü’lĞayb, Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, III. Baskı, 1420 (h).
• Şevkânî, Muhammed İbn Ali İbn Muhammed, Fethü’l-Kadîr Beyne Fenneyi’r-Rivâyeti ve’d-Dirâyeti min İlmi’t-Tefsîr, y.y., t.y.
• Taberî, Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyan fî Te’vîli’l-Kur’ân, (tah. Ahmed Muhammed Şakir), Müessesetü’r-Risale, I. Baskı, 2000.
• Tantâvî, Muhammed Seyyid, et-Tefsîrü’l-Vasît, y.y., t.y., I, 933.
• Tarhan, Nevzat, Kadın Psikolojisi, Nesil Yayınları, XXX. Baskı, İstanbul, 2006.
• Vahidî, en-Nisâbûrî Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali, Esbâbü’n-Nüzûl, (tah. Usâm b. Abdilmuhsin el-Humeydân), Dârü’l-İslâh, Demmâm, II. Baskı, 1992.
• Yıldırım, Suat, Kur’ân-ı Hakîm ve Açıklamalı Meali, Feza Yayıncılık, İstanbul, 2005. Zebîdî, Ebü’l-Feyz Mürtedâ Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzak, Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kamus, Dârü’l-Hidâye, ty., “z-v-c” madd.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kasım Mahmud İbn Ömer İbn Ahmed, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t- Tenzîl, Dârü’l-Kitabi’l-Arabî, Beyrut, II. Baskı, 1407 (h).
• Zemahşerî, Esâsü’l-Belâğa, (tah. Muhammed Bâsil Uyun es-Sûd), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1998.
• Zeyla’î, Cemalüddin Ebu Muhammed Abdullah b. Yusuf b. Muhammed, Tahrîcü’l- Ehâdisi ve’l-Âsâri’l-Vâki’ati fî Tefsîri’l-Keşşâfi li’z-Zemahşerî, (tah. Abdullah b. Abdirrahman es-Sa’d), Dârü İbn Huzeyme, Riyad, I. Baskı, 1414 (h), I, 312.