TASAVVUF-HADİS İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA AHMED ZİYAÜDDİN GÜMÜŞHANEVÎ VE RÂMÛZÜ’L-EHÂDÎS ADLI ESERİ

Yıl 2014, Sayı: 59, 489 - 504, 20.05.2014

Hasan Yenibaş

Öz

İlk asırlardan itibaren mutasavvıflar insanı merkeze alarak toplumu eğitmeye önem
vermişlerdir. Hem mutasavvıf, hem de hadisçi olan âlimler ise, kitap telif etmek suretiyle
de bu misyonlarını yerine getirmişlerdir. Bu geleneğin temsilcilerinden biri olan Ahmed
Ziyaüddin Gümüşhanevî de, yaşadığı dönemin problemlerine çözüm üretmek için değişik
faaliyetler yürütmüştür. Bu bağlamda, 19. asırdaki batılılaşma hareketleri neticesinde
toplumda meydana gelen kültürel bozulmaları düzeltmek ve toplumu sünnet merkezli bir
İslam anlayışına yöneltmek için kitaplar te’lif etmiştir. Bu kitaplardan biri de Râmûzü’l-
Ehâdîs adlı eseridir. Bu eserde, toplumun pratik ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte hadislere
yer vermiştir. Bu hadisleri de anlaşılması ve ezberlenmesi kolay kısa hadislerden
seçmiştir. Râmûz, Ahmed Ziyâüddin Gümüşhanevî’nin teşvikleriyle dervişleri tarafından
okunan bir tekke el kitabı olarak benimsenmiş ve geniş kitlelere yayılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevî, hadis, Râmûz, tasavvuf

Kaynakça

• Alkan, N. (Ekim 2013). Ahmed Ziyaüddin Gümüşhânevî: Döneminin Osmanlısı ve “Zamanın Ruhu”nu Anlamak. Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevî Sempozyumu’nda sunuldu, Gümüşhane.
• Avvâme, M. (1988). İmamların İhtilafında Hadislerin Rolü (Çev. H. Kırbaşoğlu). İstanbul: Kayıhan Yayınları.
• Aydınlı, A. (1992). Bir Hadisçi Olarak Ahmed Ziyâuddîn Gümüşhanevî, Ahmed Ziyâuddîn Gümüşhanevî Sempozyumunda sunuldu, İstanbul.
• Aydoğdu, R. (2007). 19. Yy. Osmanlı Toplumunda Tasavvuf-Hadis İlişkisi: Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevi Özelinde. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çakan, İ. L. (1996). Hadis Edebiyâtı. (3. Basım). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Demirer, M. (2007). Hadis İlmi Açısından Gümüşhanevi ve Levâmiu’l-ukûl Adlı Eseri.
• Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• -------------------------------------------------------------------Ebû Nuaym el-Isbehânî (1387/1967). Hilyetü’l-evliyâ, Beyrut.
• -------------------------el-Mekkî, Ebû Tâlib. (ty.). Kûtu’l-kulûb, I-II.
• ----------------------Gümüşhanevî, A. Z. (ty.). Garâibu’l-ehâdîs. yy.
• ……………. (1311/1893). Levâmiu’l-ukûl min şerhi Ramuzi’l-ehâdîs, I-V. İstanbul: Mektebetü’s-sanâyî.
• -------------…………… (1275). Râmûzü’l-ehâdîs. İstanbul.
• ---------------------------……………. (2007). Râmûz (Çev. A. Bekkine). İstanbul: Gonca Yayınları.
• Gündüz, İ. (1996). “Gümüşhanevî, Ahmed Ziyâeddin”, DİA, İstanbul, XIV, 276-277.
• ------------------------------------------…………… (1984). Gümüşhanevî Ahmed Ziyâuddîn, İstanbul: Seha Neşyirat.
• Hatiboğlu, İ. (1996). “Râmûzü’l-Ehâdîs”, DİA, İstanbul, XXXIV, 454-455.
• İbn Arabî, M. (1972). el-Futûhâtu’l-Mekkiyye, I-VIII. (Thk. O. Yahya). Kahire.
• İbn Rüşd. (1985). Felsefe-Din İlişkileri (Haz. Süleyman Uludağ). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Kadı İyaz. (1988). el-İlma’ ilâ ma’rifeti usûli’r-rivâye ve takyîdi’s-semâ’ (Tak. Seyyid Ahmed Sakar). Kâhire: Dâru’t-Turâs.
• Kandemir, M. Y. (1993). “el-Câmiu’s-Sahîh”. DİA, İstanbul, VII, 114-123.
• el-Kâsımî, Cemâleddîn (2010). Kavâidü’t-tahdîs (Thk. M. Behcet el-Baytâr). Beyrut: Dâru’n-Nefâis.
• Kırbaşoğlu, M. H. (2004). Alternatif Hadis Metodolojisi, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• …………… (1996). İslam Düşüncesinde Sünnet. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Lewis, B. (2000). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Mardin, Ş. (2002). Türk Modernleşmesi (Der. M. Türköne, T.Önder). (10. Basım). İstanbul: İletişim Yayınları.
• …………… (2011). Türkiye, İslam ve Sekülarizm (Çev. E. Gen, M. Bozluolcay). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Münâvî, Abdurraûf. (1391/1972). Feyzu’l-kadîr şerhu’l-Câmi’i’s-sağîr, I-V. Beyrut: Dâru’l-Marife.
• Ortaylı, İ. (2006). İmaratorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Özgüdenli, O. G. (2005). “Moğollar” DİA, XXX, İstanbul 2005, 225-229.
• Özpınar, Ö. (2005). Hadis Edebiyatının Oluşumu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Saklan, B. (2012). Hadis Tarihinde Muhaddis Sûfîler, İstanbul: İnsan Yayınları.
• …………… (2003). Tasavvufun Kaynağı Olarak Sünnet. İslam’ın Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri. s. 65-80. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Suyûtî, Celalüddîn. (1981). el-Câmi’u’s-sağîr, I-II. Beyrut.
• …………… (ts.). el-Fethu’l-kebîr fî zammı’z-ziyâde ile’l-Câmi’i’s-sağîr, I-III. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabiyye.
• Yıldırım, A. (2009). Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: TDV Yayınları.
• Yılmaz, H. K. (1994). Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Yılmaz, H. (2006). Bir hadisçinin bireysel ve toplumsal eğitim projesi: Nevevî ve Riyâzü’ssâlihîn’i okumak. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 14. 67-88.
• Yücel, A. (2011). Hadis Tarihi. (7. Basım). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed. (1402/1982). Siyeru a’lâmi’n-nübelâ,I-XXV.
• -------------------(Thk. Şuayb el-Arnavût-Kâmil el-Harrât). Beyrut.
• -------------------------------(Thk. Şuayb el-Arnavût-Kâmil el-Harrât). Beyrut.