TÜRKİYE’DE KISA VADELİ YABANCI YATIRIMLAR İLE REEL DÖVİZ KURU ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2014, Sayı: 60, 197 - 209, 31.08.2014

Filiz Karpuz Alaattin Kızıltan

Öz

Bu çalışmada reel döviz kuru ile Türkiye ekonomisine gelen kısa vadeli yabancı yatırımlar
arasında bir nedensellik ilişkisinin mevcut olup olmadığı araştırılmıştır. Veriler TCMB web
sitesinden aylık olarak 2003:01-2014:03 dönemi için elde edilmiştir.
Verilerin birbirini açıklayıp açıklamamaları, Akaike ve Schwarz bilgi kriterleri göz önüne
alınarak değerlendirilmiştir. Reel döviz kuru ve kısa vadeli yatırımlar arasında çift yönlü
nedensellik ilişkisi olduğu bulgusu elde edilmiştir. Bu çift yönlü ilişkinin kırılması hem reel
kurlarda istikrar, hem de kısa vadeli spekülatif yatırımların yabancılar açısından cazip olmaktan
çıkarılmasına bağlıdır. Ekonominin genel yapısı kısa vadeli istikrarsızlıkları tek başına
önlemeye müsait değildir. Asıl sorunun yapısal dönüşümün ekonominin kendi iç dinamikleriyle,
eksik olan sermaye faktörünü tamamlanma becerisine kavuşturacak önlemlerin alınması
gerektiği şeklinde ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Reel Döviz Kuru, Yabancı Yatırım, Türkiye Ekonomisi, Nedensellik Analizi

Kaynakça

• Adanır, N. D. (2010). Dünyada ve Türkiye’de uluslararasi doğrudan yatirimlar: 1995- 2008, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, (Tez Numarası: 253137), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı.
• Balasubramanyam, V. N., Balasubramanyam, A. (1997). International trade in services: the case of india’s computer software. The World Economy, c.20, sy.6, ss.829- 843.
• Balkan, E., Biçer, F. G., Yeldan, A. E. (2002). Patterns of financial capital flows and accumulation in the post-1990 Turkish economy. In METU International Conference on Economics VI, Ağustos, Ankara.
• Başar, S., Doğan, E. M., Karabulut, K., Kaya, V., Kızıltan, A., Bayrak M., Odabaşoğlu, F. G. (2011). İktisada giriş, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayını No: İKTG-0021 Açıköğretim Fakültesi Yayını, Zafer Ofset Matbaacılık. 1. Baskı.
• Bekaert, G., Harvey, C. R. (1998). Capital flows and the behavior of emerging market equity returns, (Working Paper No. 6669). National Bureau of Economic Research.
• Bekaert, G., ve Harvey, C. R. (2000). Foreign speculators and emerging equity markets. The Journal of Finance, c.55, sy.2, ss.565-613.
• Bengoa, M., Sanchez-Robles, B. (2003). Foreign direct investment, economic freedom and growth: new evidence from Latin America. European Journal of Political Economy, c.19, sy.3, ss.529-545.
• Berument, H., Dincer, N. N. (2004). Do capital flows improve macroeconomic performance in emerging markets, Emerging Markets Finance and Trade, c.40, sy.4, ss.20-32.
• Bhagwati, J. (1998). The capital myth: the difference between trade in widgets and dollars. Foreign Affairs, c.77, sy.3, ss.7-12.
• Borensztein, E., De Gregorio, J., Lee, J. W. (1998). How does foreign direct investment affect economic growth?. Journal of International Economics, c.45 sy.1, ss.115- 135.
• Calvo, G. A., Leiderman, L., Reinhart, C. M. (1993). Capital inflows and real exchange rate appreciation in Latin America: the role of external factors. Staff Papers- International Monetary Fund, c. 40, sy.1, ss.108-151.
• Çelik, İ., Kaya, M., Tunç, H. (2013). Uluslararası portföy çeşitlendirmesi açisindan gelişmekte olan ülke borsalari arasindaki eşhareketlilik: Brezilya-Türkiye üzerine bir uygulama, SD Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, c.18, sy.1, ss.167-180.
• Demir, M., Sever, E. (2009). Kısa vadeli sermaye hareketlerinin nedenleri, etkileri ve sermaye hareketliliğinde devletin rolü: Türkiye üzerine bir inceleme, Elektronik Sosyal Bilimer Dergisi, c.8, sy.29, ss.214-239.
• Dickey, D. A., Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with A unit root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, c.49, s.4, ss.1057-1072.
• Dooley, M. P., Kletzer, K. M. (1994). Capital flight, external debt and domestic policies, (Working Paper No. 4793). National Bureau of Economic Research. ss. 1-30, http://www.nber.org/papers/w4793.pdf?new_window=1
• Ekinci, A. (2011). Sermaye hareketleri büyüme ilişkisi: oecd ülkeleri örneği. Paper Presented at EconAnadolu 2011: Anadolu International Conference in Economics II, Haziran 2011, Eskişehir, Türkiye. ss.15-17, Ekodialog.com-a http://www.ekodialog.com/Makaleler/dogrudan-yabanci-sermaye-yatirimlari-sorulari- 1.html [01.02.2014]
• Ekodialog.com-b http://www.ekodialog.com/Konular/dogrudan-yabanci-yatirim-nedir.html [01.02.2014] Feenstra, R. C., Madani, D., Yang, T. H., Liang, C. Y. (1999). Testing endogenous growth in South Korea and Taiwan. Journal of Development Economics, c.60, sy.2, ss.317-341.
• Fischer, S. (1999). On the need for an international lender of last resort. The Journal of Economic Perspectives, c.13, sy.4, ss.85-104.
• Gruben, W. C., McLeod, D. (1998). Capital flows, savings and growth in the 1990s. The Quarterly Reviev of Economics and Finance. c.38, sy.3, ss.287-301.
• Granger, C.W.J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and crossspectral methods, Econometrica, c.37, sy.3, ss423-439.
• Granger, C.W.J. (1986). Developments in the study of cointegrated economic variables, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, c.48, sy.3, ss.213-228.
• İnandım, Ş., Özlale, Ü., Piyasalar Genel Müdürlüğü. (2005). Kısa vadeli sermaye hareketleri ile reel döviz kuru etkileşimi: Türkiye örneği.
• İnsel, A., Sungur, N. (2003). Sermaye akimlarinin temel makroekonomik göstergeler üzerindeki etkileri: Türkiye örneği-1989: III-1999: IV, Discussion Paper, Turkish Economic Association. (No. 2003/8).
• Keskin, N. (2008). Finansal serbestleşme sürecinde Türkiye’de sermaye hareketlerinin makroekonomik etkileri, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, c.45, sy.526, ss.17-38.
• Kula, F. (2003). Uluslararası sermaye hareketlerinin etkinliği: Türkiye üzerine gözlemler, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, c.4, sy.2, ss.141-154.
• Lipsey, R. E., Feenstra, R. C., Hahn, C. H., Hatsopoulos, G. N. (1999). The role of foreign direct investment in international capital flows. In International capital flows (ss. 307-362). University of Chicago Press.
• Onay, C. (2007). Cointegration analysis of Bovespa and Istanbul stock exchanges, In Proceedings of Oxford Bussiness and Economics Conference. Oxford University, 24-26 Haziran, ss.1-8.
• Öcal, F. M., Polat, M. A. (2012). Küresel düzeyde sermaye hareketlerini yönetmede tobin vergisi Türkiye örneği, Erciyes Üniversitesi, İİBF Dergisi, s. 40, Haziran-Aralık 2012, ss 67-94.
• Özyurt, H (2014). 2008 Küresel mali krizi konulu konferans, RTE Üniversitesi Fındıklı Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu.
• Savaşan, F., Dursun, İ. (2006). Ekonomik özgürlükler ve doğrudan yabanci yatirimlar: İstatistiksel Bir Analiz. Selçuk Üniversitesi, İİBF. ss.29-52.
• Seyidoğlu, H. (2003). Uluslararası mali krizler, IMF politikalari, az gelişmiş ülkeler, Türkiye ve dönüşüm ekonomileri, Doğuş Üniversitesi Dergisi, c.4, sy.2, ss.141- 156.
• Susam, N. ve Bakkal, U (2008). Kriz süreci makro değişkenleri ve 2009 bütçe büyüklüklerini nasil etkileyecek. Maliye Dergisi, Temmuz-Aralık, sy.155, ss. 72-88.
• Sims, C. A. (1972), Money income and cousality, The American Economic Review, c.62, sy.4, ss.540-552.
• TCMB, Elektronik veri dağitim sistemi, http://evds.tcmb.gov.tr/cbt.html [04.02.2014] TCMB, Ödemeler dengesi istatistikleri’ne ilişkin yöntemsel açiklama http://www.tcmb. gov.tr/odemedenge/odemet.pdf [01.07.2014]
• TCMB (2014), Finansal istikrar raporu, Mayıs 2014, Sayı 18. http://www.tcmb.gov.tr/ yeni/evds/yayin/finist/finist18.php TCMB (2010), Finansal istikrar raporu, Mayıs 2010, Sayı 10. http://www.tcmb.gov.tr/ yeni/evds/yayin/finist/Fir_TamMetin10.pdf
• Waheed, A. (2004). Foreign capital inflows and economic growth of developing countries: a critical survey of selected empirical studies. Journal of Economic Cooperation, c.25, sy.1, ss.1-36.
• Yücel, A. T., Gümüş, G. K. (2013). Reel döviz kuru-portföy yatırımları ilişkisi: Türkiye örneği, 17. Finans Sempozyumu, Muğla, ss.439-443.