ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ALGILARINA GÖRE ÖĞRETMENLERİN ETİK DEĞERLERE UYMA DÜZEYLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2014, Sayı: 60, 471 - 486, 31.08.2014

Etem Yeşilyurt M. Emre Kılıç

Öz

Bu araştırmanın genel amacı, ortaokul öğrencilerinin algılarına göre öğretmenlerin
etik değerlere uyma düzeylerini değerlendirmektir. Genel tarama modelinde yapılandırılan
araştırmanın evrenini, 2012-2013 akademik yılı bahar döneminde Türkiye’nin İç Anadolu
bölgesinde yer alan bir ilin merkez üç farklı ilçesinde öğrenim gören ortaokul öğrencileri
oluşturmaktadır. Araştırmada örnekleme yöntemi olarak “basit rastlanstısal (tesadüfi) örnekleme
yöntemi” seçilmiş ve araştırmanın örneklemini 418 öğrenci oluşturmaktadır. Gündüz
ve Coşkun (2012) tarafından geliştirilen iki faktör ve 30 maddeden oluşan, Cronbach alfa
güvenirlik değeri.95 olan “Öğrenci Algısına Göre Öğretmen Etik Değerler Ölçeği” ile veriler
elde edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma,
bağımsız gruplar t testi, varyans analizi ve Pearson korelasyon teknikleri kullanılmıştır.
Elde edilen bulgulardan hareketle şu genel sonuçlara ulaşılmıştır. Ortaokul öğrencilerinin
algılarına göre öğretmenlerin mesleki etik ilkelere uyma düzeylerinin iyi, ancak beklenilen
seviyenin altında olduğu tespit edilmiştir. Cinsiyet değişkeni açısından, öğretmenlerin ölçeğin
mesleki yeterlilik boyutunda yer alan etik değerlere uyma düzeylerine ilişkin kız öğrencilerin
lehine bir anlamlı bir fark tespit edilmiştir. Ayrıca öğretmenlerin etik değerlere uyma düzeylerine
ilişkin akademik başarı notu değişkenine göre öğrencilerin algıları arasında anlamlı bir
fark ortaya çıkmamıştır. Öte yandan öğretmenlerin mesleki sorumluluk ve mesleki yeterlilik
açısından etik değerlere uyma düzeyleri arasında pozitif yönde, yüksek düzeyde ve anlamlı
bir ilişki bulunmuştur. Bunların yanı sıra ulaşılan sonuçlar doğrultusunda çeşitli öneriler
geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Etik, mesleki etik, etik değerler, öğretmenlik mesleği.

Kaynakça

• Ak, B. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ş. Kalaycı (Ed.) Hipotez Testi (ss. 63-69), Ankara, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Akbaba-Altun, S. (2001). Örgüt sağlığı, Ankara, Nobel Yayınevi.
• Antalyalı, Ö. L. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ş. Kalaycı (Ed.) Varyans Analizi (ss. 130-183), Ankara, Asil Yayın Dağ. Ltd. Şti.
• Aydın, İ. (2003). Eğitim ve öğretimde etik, Ankara, Pegem Yayıncılık
• Aydın, İ. (2011). Öğretmenlik meslek etiği, http://inayetaydin. blogspot.com/2011/09/ogret menlik-meslek-etigi.html, Erişim Tarihi: 02. 01. 2013.
• Aziz, A. (2008). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım
• Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler, Ankara, Pegem A Yayıncılık.
• Baloğlu, N., Karadağ, E., Doğan, A. E. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin mesleki etik davranışları, İş Ahlakı Dergisi, 1(2), 7-26.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Ankara, Pegem A Yayıncılık. Çelebi, N., Akbağ, M. (2012). Genel liselerde çalışan öğretmenlerin etik davranışlarını belirlemeye yönelik bir araştırma, International Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 425-441.
• Çelik, V. (2011). Eğitimsel liderlik, Ankara, Pegem Akademi.
• Dağlı, A., Akyıldız, S. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin görüşlerine göre ilköğretim denetmenlerinin etik davranışları, Dicle Ünv. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 27-38.
• Demirgil, H. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ş. Kalaycı (Ed.) Parametrik Olmayan Hipotez Testleri (ss. 83-112), Ankara, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Ekinci, A., Öter, Ö. M. (2010). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki ve özel alan yeterlikleri, http://duabpo.dicle.edu.tr/ oygem/dosya/Ogretmen_Adaylari_ i%C3%A7_ mizampaj.pdf, Erişim Tarihi: 11.09.2013.
• Elma, C., Kesten, A., Dicle, A. N. & Mercan Uzun, E. (2010). Türkiye’de medya okuryazarlığı eğitimi: Medyanın işleyişi ve etik ilkeler açısından bir değerlendirme, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3). 1409-1458.
• Erdoğan, Ç. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin davranışlarının etik ilkelere uygunluğu, Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 503-518.
• Erdoğan, İ. (2006). Medya ve etik eleştirel bir giriş, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (23), 1-26.
• Erdoğan, M. Y. & Kurt, F. (2012). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi, Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 23-36.
• Erzurumluoğlu, B. (2013). Medyanın toplumda güvenilirliği ve medya etiğine uyum ilişkisi, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 121-136.
• Gözütok, F. D. (1999). Öğretmen adaylarının etik davranışları, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1-2), 83-99.
• Güler, A. (2005). Medya etiği üzerine, Polis Dergisi, 11(13), 290-294.
• Güler, A. (2010). Eğitim denetiminde etik sorunsalı, II. Uluslararası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi, 23-25 Haziran 2010, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Gündüz, Y., Coşkun, Z. S. (2011). İlköğretim öğrencilerinin öğretmenlerinin mesleki etik ilkelere uyma düzeyine ilişkin görüşleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 95-110.
• Gündüz, Y., Coşkun, Z. S. (2012). Öğrenci algısına göre öğretmen etik değerler ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 111-131.
• Helvacı, M. A. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışı gösterme düzeyleri, Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 2(1), 391-410
• Karaca, Y., Pekyaman, A. & Güney, H. (2007). Ebeveynlerin televizyon reklam içeriklerinin çocuklar üzerindeki etkilerini etik açıdan algılamalarına yönelik bir araştırma, Sosyal Bilimler Dergisi, IX (2), 233-250.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım. Karataş, A. (2013). İlköğretim öğretmen adayları için meslek etiğinin önemi, Marmara Coğrafya Dergisi, (28), 304-318.
• Karslı, M. D. (2004). Yönetsel etkililik, Ankara, Pegem A Yayıncılık.
• Kartal, E. S., Karaköse, T., Özdemir, T. Y. & Yirci, R. (2011). Öğretmen görüşlerine göre eğitim müfettişlerinin sahip olması gereken mesleki etik ilkeler, III. Uluslararası katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi, 22-24 Haziran 2011, Mersin Üniversitesi Çiftlikköy Kampusu, Mersin.
• Kayıkçı, K., Uygur, Ö. (2012). İlköğretim okullarının denetiminde mesleki etik (Bir durum çalışması), Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(1), 65-94.
• Örenel, S. (2005). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilköğretim ve orta öğretim öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, T. Y., Boydak Ozan, M. & Yirci, R. (2013). Öğretmen ve okul yöneticilerinin görüşlerine göre il/ilçe milli eğitim müdürlükleri yöneticilerinin etik liderlik davranışları, International Journal of Social Science, 6(3), 509-527.
• Pelit E., Güçer, E. (2006). Ticaret ve turizm meslek dersi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği ile ilgi etik olmayan davranışlara ve öğretmenleri etik dışı davranışlara yönelten faktörlere ilişkin algılamaları, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi (2), 95-119.
• Sungur, O. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ş. Kalaycı (Ed.) Korelasyon Analizi (ss. 113-127), Ankara, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Şentürk, C. (2009). Öğretmenlik mesleğinde etik, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 10(111), 25-29.
• Taşar, H. H. (2011). Özel okullarda çalışan öğretmenlerin görüşlerine göre eğitim müfettişlerin davranışlarının meslek etiği açısından incelenmesi, (Adıyaman örneği), III. Uluslararası katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi, 22-24 Haziran 2011, Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi, Ankara, Nobel Yay. TDK. (2013). Etik, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ gts&arama=gts&guid= TDK.GTS.5235a575322793.86522003, Erişim Tarihi: 10.09.2013.
• TED. (2009). Öğretmen yeterlikleri: Özet raporu 1. http://portal.ted .org.tr/yayinlar/Ogretmen YeterlikKitapOzetrapor.pdf, Erişim Tarihi: 10.01.2011.
• Toprakçı, E. Bozpolat, E. & Buldur, S. (2010). Öğretmen davranışlarının kamu mesleği etiği ilkelerine uygunluğu, e-international journal of educational research, 1(2), 35-50. Tunca, N., Sağlam, M. (2013). İlköğretim öğretmenlerine yönelik mesleki değerler ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 139-164.
• Turhan, M., Çelik, V. (2011). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki sosyal adalet üzerindeki etkisi, e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 6(1), 438-452.
• Uğurlu, C. T. (2008). Lise son sınıf öğrencilerinin öğretmenlerinin etik davranışlara ilişkin algıları, Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi,16(2), 367-379.
• Uğurlu, C. T. (2010). Öğretmenlerin eğitim müfettişlerinin etik davranışlarına ilişkin görüşleri, e-International Journal of Educational Research, 1(2), 66-78.
• Usta, A. (2012). Kamu örgütlerinde meslek etiği ve çalışma ahlakı üzerine bir değerlendirme, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 403-421.
• Yılmaz, K., Altunkurt, Y. (2009). Öğretmen adaylarının mesleki etik dışı davranışlar ile ilgili görüşleri, İş Ahlakı Dergisi, 2(4), 71-88.