SUKUK’UN PAZARLANMASINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Yıl 2021, Sayı: 86, 415 - 432, 24.05.2021

Mustafa Yılmaz Kazım Kılınç

Öz

Finans piyasasının içinde bulunduğu rekabet ortamında faizsiz finansal araçlar her geçen gün Müslüman ve Müslüman olmayan yatırımcıların ilgi odağı haline gelmektedir. Artan ilginin nedeni ise faizsiz finans piyasasının yatırımcı için daha az risk taşıması ve güven duyulan bir piyasa olmasından kaynaklanmaktadır. Sukuk (kira sertifikası), popüler olarak kullanımı artan ve son zamanlarda en fazla işlem görmekte olan bir faizsiz finansal yatırım aracı olarak ön plana çıkmaktadır. Faizsiz finans alanında yatırım araçları sadece katılım bankaları tarafından ihraç edilmekte ve piyasaya sunulmaktadır. Bu ise katılım bankalarını faizsiz finans merkezleri haline getirmiştir. Katılım bankaları tarafından yatırım araçlarının piyasaya sunulması, beraberinde pazarlama sorunlarını da ortaya çıkarmıştır. Sukuk, katılım bankaları tarafından en fazla piyasaya sunulan finansal yatırım aracıdır. Bu bağlamda, faizsiz bir finans aracı olan ve katılım bankaları tarafından ihracı gerçekleştirilen sukukun pazarlanmasında karşılaşılan sorunlar çalışmanın amacı olarak belirlenmiştir. Batman ilinde gerçekleştirilen çalışmada mülakat (yüzyüze görüşme) tekniği kullanılmıştır. Verilerin elde edilmesi amacıyla, Batman ilinde faaliyet gösteren beş katılım bankası ile görüşülmüş, ancak veriler dört katılım bankasından elde edilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda, sukukun pazarlanmasında müşteride bulunması istenen kriterler açısından banka kaynaklı, bilgi birikimi, uzmanlık ve müşteri bilgilendirme açısından (özellikle sukuk pazarlamasında aktif rol alan banka personeli) personel kaynaklı, istenen kriterlere uyma ve talep edilen bilgi, belge ve ekonomik kaynakları karşılama açısından müşteri kaynaklı ve sözleşme kaynaklı sorunların olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda ulaşılan sorunlara yönelik çözüm önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

aizsiz Finans, Sukuk, Sukuk Türleri, Sukukun Pazarlanması, Katılım Bankası.

Kaynakça

• Abdelrahman, A. Y. (2019). Sukuk: A critique of experience, and their possible role in muslim countries development. Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-19.
• Ahmad, N., Daud, S. N. M., & Kefeli, Z. (2012). Economic forces and the sukuk market. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 65, 127-133.
• Ahmad, N., & Rahim, S.A. (2013). Investigating stock market reactions on sukuk issuance based on ratings. In 4th International Conference on Business and Economic Rsearch (4th ICBER 2013).
• Ahmad, W. & Radzi, R. M. (2011). Sustainability of sukuk and conventional bond during financial crisis: Malaysia’s capital market. Global Economy and Finance Journal, 4(2), 33-45.
• Ahroum, R. & Achchab, B. (2017). Pricing of Sukuk Musharakah with jointventure as underlying, beyond the use of PLS ratio. Journal of Islamic Accounting and Business Research, 8(4), 406-419.
• Aker, Y. ve Karavardar, A. (2018) Kira sertifikası ve Türkiye’deki kobi’ler için yeni bir finansman modeli önerisi. In Internatıonal Congress of Islamıc Economy, Fınance and Ethıcs,50-64.
• Al Elsheikh,A.A.A. ve Tanega,J. (2011). Sukuk Structure and itsregulatory environment in the Kingdom of Saudi Arabia. Lawand Financial MarketsReview, 5(3), 183- 200.
• Al Fathan, R. veArundina, T. (2019). Finance-growth nexus: Islamic finance development in Indonesia. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management.
• Alam, N., Bhatti, M., & Wong, J. T. (2018). Assessing Sukuk defaults using value-at- risk techniques. Managerial Finance, 44(6), 665-687.
• Al-Amine, M.A. B. (2008). Sukuk market: Innovations and challenges. Islamic Economic Studies, 15(2).
• Ali, R. (2011). An overview of the sukuk market. Sukuk and Islamic Capital Markets: A Practical Guid,. 7-20.
• Alpaslan, H. İ. (2014). Yeni bir finansman aracı olarak sukuk (kira sözleşmesi) ve muhasebeleştirilmesi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6, 15-31.
• Alpaslan, H. İ. ve Kudun, C. (2016). Türkiye’de Sukuk uygulamaları ve vergisel boyutu. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1), 319-337.
• Aman, A. U., Naim, A. M., & Isa, M. Y. (2019). What determines Sukuk market development? New theoretical insights. Global Review of Islamic Economics and Business, 7(1), 021-027.
• Aydın, E., & Ayyıldırım, K. (2015). Kira sertifikalarının ve varlık kiralama şirketlerinin gelir vergisi ve kurumlar vergisi bakımından değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (46), 43.
• Aziz, S., Ashraf, D., & El-Khatib, R. (2019). Does trust level matter in Sukuk issuance?. Available at SSRN 3396690.
• Balli, F., Ghassan, H., & Al Jeefri, E. H. (2021). Sukuk and bond spreads. Journal of Economics and Finance, 1-15.
• Basyarıah, N., Kusuma, H., & Qızam, I. (2021). Determinants of Sukuk Market Development: Macroeconomic Stability and Institutional Approach. The Journal of Asian Finance, Economics, and Business, 8(2), 201-211.
• Comcec Coordination Office. (October 2017). Diversification of Islamic Financial instruments. Standing Committee for Economic and Commercial Cooperation of the Organization of İslamic Cooperation (COMCEC).
• Dinçer, H. ve Yüksel, S. (Ed.). (2018). Finansal iktisat. Ankara: Orion Kitapevi. https:// s3.amazonaws.com/ adresinden 01 Ekim 2019’da alınmıştır.
• Dolaş, A. (2019). Katılım bankalarındaki sukuk uygulamaları ile ilgili olarak tasarruf sahiplerinin bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi üzerine bir uygulama: Şanlıurfa örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Şanlıurfa: Harran Üniverstesi Sosyal Bilimler Enstitüsü işletme Ana Bilim Dalı.
• Duqi, A., ve Al-Tamimi, H. (2019). Factor saffecting investors’ decision regarding investment in Islamic Sukuk. Qualitative Research in Financial Markets, 11(1), 60-72.
• Ela, M. (2019). Yeşil Sukuk ve Türkiye'de uygulanabilirliği. Yönetim ve Ekonomi, 26(1), 221-237.
• Fatima, M. (2016). Difference sand similarities between Ijaraand conventional operating lease contracts. Market Forces, 1(4).
• Hanim Kamil, K., Abdullah, M., Shahimi, S., ve Ghafar Ismail, A. (2010). The subprime mortgages crisis and Islamic securitization. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 3(4), 386-401.
• International Islamic Financial Market (IIFM). 2019. Sukuk ReportJuly 2019 8th Edition. A Comprehensive Study of the Global Sukuk market.
• İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK). 2019. İslami sermaye piyasalarında Sukukun rolü. İsedak Koordinasyon Ofisi
• Jamilah Abdul Jalil, M. & Abdul Rahman, Z. (2012). Sukuk investment: Comparison of the profits obtained byusing Ijarahand Musharakah Mutanaqisah principles withlong-termtenure. Qualitative Research in Financial Markets, 4(2/3), 206- 227.
• Jobst, A. A. (2007). The economics of Islamic Finance and securitization. The Journal of Structured Finance, 13(1), 6-27.
• Kartal, M. T. & Ay, H. (2019). Türkiye’de faizsiz finans kuruluşları açısından bir dönüm noktası: Faizsiz finans muhasebe standartları (FFMS) üzerine bir inceleme. Ulus- lararası Bankacılık Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 77-102.
• Keskin, I., ve Kantarcı, H. B. (2015). The Importance and Role of Sukuk Marketing as an Islamic Bond in the Economy. World Academy of Science, Engineering and Technology, International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 9(6), 1897-1902.
• Kordvani, A. (2009). A legal analysis of the Islamic bonds (sukuk) in Iran. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 2(4), 323- 337.
• Kusuma, K. A., ve Silva, A. C. (2014). Sukuk markets: A proposed approach for development. The World Bank. (Erişim tarihi: 27.09.19).
• Merdin, F. (2016). Sermaye piyasasında faizsiz finansman aracı olarak sukuk ve sukuk yatırımcı profilinin analizi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversite- si Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü.
• Mseddi, S., & Naifar, N. (2013). Rating methodology and evaluating the issuer of sukuk. International Journal of Management Science and Engineering Management, 8(4), 262-275.
• Nisar, S. (2007). Islamic bonds (Sukuk): its introduction and application. Electronic Article at: www. financeinislam. com.
• Rauf, A. L. A. (2013). Emerging role for Sukuk in the capital market. South Asia Journal of Contemporary Business, Economics and Law, 2(2), 41-45.
• Reboredo, J. C. ve Naifar, N. (2017). Do Islamic bond (sukuk) prices reflect financial and policy uncertainty? A quantile regression approach. Emerging Markets Finance and Trade, 53(7), 1535-1546.
• Rezaei,Z.(2013).Sukuk:An Islamic financial instrument. Management and administrative sciences review, 2(3), 261-267.
• Saad, N., & Mohamad, N. E. A. B. (2012, March). Sukuk in Malaysian capital market. In 3rd International Conference on Business and Economic Research. Retrieved December (Vol. 11, p. 2012).
• Selçuk, M. (2014). Revaçta olan bir İslami finansman aracı: Sukuk. Bildiriler Kitabı-III. 229.
• Sherif, M., ve Erkol, C. T. (2017). Sukuk and conventional bonds: shareh older wealth perspective. Journal of Islamic Accounting and Business Research, 8(4), 347- 374.
• Smaoui, H. &Ghouma, H. (2019). Sukuk market developmentand Islamicbanks’ capitalratios. Research in International Business and Finance, 51, 101064.
• Smaoui,H.,&Khawaja,M.(2017).The determinants ofsukukmarket development. Emerging Markets Finance and Trade, 53(7), 1501-1518.
• Tekin, A. (2017). Türkiye kira sertifikaları ile İslami finans piyasalarındaki eşdeğer ürünler arasında bir karşılaşma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 20(2), 160-174.
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB). 2018. Katılım bankaları. yıllık sektör raporları. https://tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/Katilim-Bankalari-2018-.pdf
• Wilson, R. (2008). Innovation in the structuring of Islamic sukuk securities. Humanomics, 24(3), 170-181.
• Yakar, S., Kandır, S. Y., & Önal, Y. B. (2013). Yeni bir finansman aracı olarak “Sukuk- Kira Sertifikası” ve vergisel boyutunun incelenmesi. Bankacılar Dergisi, 84, 72- 94.
• Yanpar, A. (2015). İslâmi finans ilkeler, araçlar ve kurumlar. İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Yardımcıoğlu, M., Ayrıçay, Y. ve Coşkun, S. (2015). İslami finans çerçevesinde menkul kıymetleştirilmiş varlık; Sukuk dünya ve Türkiye piyasası incelemesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 157-174.
• Zakaria, N. B., Isa, M. A. M., & Abidin, R. A. Z. (2012). The construct of Sukuk, rating and default risk. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 65, 662-667.