ÜNİVERSİTE SON SINIF ÖĞRENCİLERİNİN BÖLÜM BAŞKANI KAVRAMINA İLİŞKİN METAFORİK ALGILARI

Yıl 2021, Sayı: 86, 433 - 448, 24.05.2021

Nesip Demirbilek

Öz

Bu araştırmanın amacı, üniversite son sınıf öğrencilerinin bölüm başkanı kavramını nasıl kavramsallaştırdıklarını ve algıladıklarını metaforlar aracılığı ile belirlemektir. Bölüm başkanının; üst yönetim, öğretim elemanları, öğrenciler ve diğer personel ile iletişiminin fazla olmasından dolayı konuya ilişkin çalışma yapılması önem arz etmektedir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomonolojik desen, çalışma grubunun belirlenmesinde ise amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmada 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Bingöl Üniversitesinde öğrenim gören toplam 165 lisans son sınıf öğrencisi yer almıştır. Üniversite son sınıf öğrencilerine metafor cümlesi online olarak gönderilmiştir. Verilerin analizinde “içerik analizi” tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre üniversite son sınıf öğrencilerinin ürettiği metaforlar ile oluşturulan kategoriler frekans bakımından; yol gösterici (f=26), yardımcı ve koruyucu (f=25), cana yakın ve anlayışlı (f=19), sorunları çözücü (f=15), değerli (f=12), görünmeyen (f=11), yetkili ve sorumlu (f=10), anlayışsız (f=9), bilgili (f=9), özverili ve çalışkan (f=8), yetersiz (f=8), tamamlayıcı (f=6), taraf tutucu (f=3), iletişim kaynağı (f=2) ve ulaşılabilir (f=2) gibi toplam 15 kategori başlığı altında yer aldığı görülmüştür. Üniversite son sınıf öğrencileri tarafından en fazla “baba” metaforu üretilmiştir (f=11). Sonuç olarak; Bingöl Üniversitesi lisans son sınıf öğrencileri, bölüm başkanlarının paternalist olmasını beklemekte ve paternalist ilişki ortamı yaratmasını tercih etmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Bölüm Başkanı, Metafor, Cana Yakın, Paternalizm, Yol Gösterici.

Kaynakça

• Aycan, Z. (2001). Paternalizm: Yönetim ve liderlik anlayışına ilişkin üç görgül çalışma. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-19.
• Aycan, Z. (2006). Paternalism: Towards conceptual refinement and operationalization. K. S. Yang, K. K. Hwang ve U. Kim, (Editörler). Indigenous and Cultural Psychology: Understanding People in Context. New York, NY: Springer, 445- 466’daki makale.
• Aycan, Z. ve Kabasakal, H. (2004). Social contract and perceived justice of workplace practices to cope with financial crisis. Group and Organization Management, 31(4), 469-502.
• Aycan, Z. ve Kanungo, R. N. (2000). Toplumsal kültürün kurumsal kültür ve insan kaynakları uygulamaları üzerine etkileri. Zeynep Aycan, (Ed.). Akademisyenler ve Profesyoneller Bakış Açısıyla Türkiye’de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 25-53’deki makale.
• Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem teknik ve ilkeler. (12. Basım). Ankara: Pegem AYayıncılık.
• Beck-Frazier, S.,White,L. N. ve McFadden,C.(2007). Perceived differences ofleadership behaviors of deans of education: A selected study. Journal of Leadership Education, 6(1), 92-107.
• Bellibaş,M. Ş., Özaslan, G., Gümüş,E. ve Gümüş, S.(2016)Examining department chairs’ needs in performing academic leadership in Turkish universities. Education and Science, 41(184), 91-103.
• Bletzer, K. V. (2015). Visualizing the qualitative: Making sense of written comments from an evaluative satisfaction survey. Journal of Educational Evaluation for Health Professions, 12, 12.
• Börekçi, D. Y. (2009). Paternalist leadership style’s evolution in e-culture. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 38(2), 103-109.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E.,Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cerit, Y. (2012). Paternalistik liderlik ile yöneticiden ve işin doğasından doyum arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 35-56.
• Chen, X. P., Eberly, M. B., Chiang, T. J., Farh, J. L. ve Cheng, B. S. (2011). Affective trust in Chinese Leaders: Linking paternalistic leadership to employee performance. Journal of Management, 20(10), 1-24.
• Cheng, B. S., Boer, D., Chou, L.F., Huang, M. P., Yoneyama, S., Shim, D., Sun, J. M., Lin, T. T., Chou, W. J. ve Tsai, C. Y. (2013). Paternalistic leadership in four East Asian Societies generalizability and cultural differences of the triad model. Journal of Cross-Cultural Psychology, 45(1), 82-90.
• Cinnioğlu, H., ve Salha, H. (2017). İşgörenlerin paternalist liderlik algılarının duygusal emek düzeyleri üzerine etkisi: İstanbul'daki yiyecek içecek işletmeleri üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Metinleri, 2, 68-77.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni nitel nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev. Ed. S. B. Demir). (3. Baskı). Ankara: Eğiten Kitap.
• Demirbilek, N. (2020). Üniversite son sınıf öğrencilerinin perspektifinden akademisyen kavramı. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16 (Eğitim Bilimleri Özel sayısı), 5585 - 5607.
• Demirbilek, N., & Korkmaz, C. (2021). Study concept as a metaphor from the lenses of university students. African Educational Research Journal, 9(1), 227-236. Doi: 10.30918/AERJ.91.21.028
• Demirbilek, N. (2021). Türk kültüründe kayırmacılık: Teori araştırma ve uygulama.Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demirtaş, H. ve Demirbilek, N. (2019). Okul müdürlerinin kayırmacı davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile müdüre güvene etkisi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 111-142. Doi: 10.29029/busbed.456491
• Dimici, K., Seggie, F. N., Hacıfazlıoğlu, Ö. ve Caner, A. (2016). Challenges of the professionalization of department heads in higher education: A qualitative study in Turkey. Education and Science, 41(184), 131-146.
• Erben, G. S. (2004). Toplumsal kültür aile kültürü etkileşimi bağlamında paternalizm boyutuyla işletme kültürü: Türkiye örneği, 1. Aile İşletmeleri Kongresi Bildirileri, 17-18 Nisan 2004, T. Koçel, (Ed.), İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları: 345- 356.
• Erben, G. S. ve Güneşer, A. B. (2007). The relationship between paternalistic leadership and organizational commitment: Investigating the role of climate regarding ethics. Journal of Business Ethics, 82(4), 955-968.
• Ersoy, A. Figen (2016). Fenomenoloji. Ahmet Saban ve Ali Ersoy (Editörler). Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri. (Birinci Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık, 51-111’deki makale.
• Farh,J., L. ve Cheng, B., S. (2000).Acultural analysis of paternalist leadership in Chinese organizations. J., T., Li, A., S., Tsui ve E., Weldon, (Editörler). Management and Organizations in the Chinese Context. London: Macmillan: 84-127’deki makale.
• Gelfand, M. J., Erez, M. ve Aycan, Z. (2007). Cross-cultural organizational behavior. Annual Review of Psychology, 58, 479-514.
• Hayek, M., Novicevic, M., M., Humphreys, J., H. ve Jones, N. (2010). Ending the denial of slavery in management history: Paternalist leadership of Joseph Emory Davis. Journal of Management History, 16(3), 367-379.
• Karaaslan,A. (2016). Yükseköğretimde öğretimsel liderlik: Bölüm başkanlarına yönelik nitel bir çalışma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
• Karsantık, İ. (2019). Yükseköğretimde akademik liderlik, yükseköğretim kültürü ve akademik kimlik arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
• Kılcan, B. (2017). Metafor ve eğitimde metaforik çalışmalar için bir uygulama rehberi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Köksal, O. (2014). Bir kültürel liderlik paradoksu: Paternalizm. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 101-122.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2015). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil. (Çev. G. H. Demir). İstanbul: İthaki.
• Midgley, W. ve Trimmer, K. (2013). Walking the labyrinth: A metaphorical understanding of approaches to metaphors for. In: Metaphors for, in and of Education Research. Newcastle Upon Tyne, United Kingdom: Cambridge Scholars Publishing, pp. 1- 9. ISBN 978-1-4438-4398-0
• Miles,M.B. veHuberman,A.M.(1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Newbury Park: Sage Publications.
• Mulla, Z. R. ve Krishnan, V. (2012). Effects of beliefs in Indian philosophy: Paternalism and citizenship behaviors. Great Lakes Herald, 6(2), 26-35.
• Öner, Z.H. (2012). Servant leadership and paternalistic leadership styles in the Turkish business context: A comparative empirical study. Leadership and Organization Development Journal, 33(3), 300-316. https://dx.doi.org/10.1108/01437731211 216489
• Öz, E. Ü. ve Kılıç, B. (2010). Paternalist liderliğin çalışanların iş tutumlarına etkisi. 18. Ulusal Yönetim ve Örgüt Kongresi Bildirileri, 20-22 Mayıs 2010, Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi: 681-688.
• Padavic, I. ve Earnest, W. R. (1994). Paternalism as a component of managerial strategy. Social Science Journal, 31(4), 389-405.
• Paşa, S. F. (2000). Türkiye ortamında liderlik özellikleri. Zeynep Aycan, (Editör). Akademisyenler ve Profesyoneller Bakış Açısıyla Türkiye’de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 225-241’deki makale.
• Paşa, S. F. ve Kabasakal, H. ve Bodur, M. (2001). Society, organizations, and leadership in Turkey. Applied Psychology: An International Review, 50(4), 559-589.
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research and evaluation methods: Integrating theory and practice. Newbury Park: Sage Publications.
• Pellegrini, E. K., Scandura, T. A. ve Jayaraman, V. (2010). Cross-cultural generalizability of paternalist leadership: An expansion of leader-member exchange theory. Group ve Organization Management, 35(4), 391-420.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(3), 459-496.
• Sargut, A. S. (2010). Kültürler arası farklılaşma ve yönetim. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Schram, Thomas H. (2003). Conceptualizing qualitative inquiry. Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice Hail.
• Soylu, S. (2010). Creating a family or loyalty-based framework: The effects of paternalist leadership on workplace bullying. Journal of Business Ethics, 99, 217–231. https://doi.org/10.1007/s10551 -010-0651-6
• Tepebaşılı, F. (2013). Metafor yazıları. Ankara: Çizgi.
• Yeşilyurt, E. (2007). Akademik ve yönetimsel liderlik. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 5(3), 76-80.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. Baskı), Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yükseköğretim Kanunu (1981). Resmî Gazete (06.11.1981). Sayı: 2547.