HADİSLERDE MESKEN MAHREMİYETİNİ TEHDİT EDEN UNSURLARA KARŞI ALINAN ÖNLEMLER

Yıl 2015, Sayı: 63, 287 - 314, 31.08.2015

Nevzat Aydın

Öz

Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojileri ile sosyo-kültürel alandaki gelişmeler, mahremiyet
algısının dönüşümüne ve sınırlarının değişimine neden olmaktadır. Kişilerin özel
hayat alanlarını daraltan ve konut dokunulmazlığını tehdit eden pek çok gelişmenin yaşandığı
son zamanlarda mesken mahremiyeti ihlalleri, üzerinde dikkatle durulması gereken
önemli bir sorundur.
Dinimiz, insanda fıtrî bir duygu ve değer olan mahremiyeti korumayı hedef edinmiş,
aile hayatıyla doğrudan ilişkili olduğu için mesken mahremiyetini düzenleyen ilke ve
esasları ortaya koymuştur. Bu araştırmada hadislere göre mesken mahremiyetinin genel
bir çerçevesi çizildikten sonra mesken mahremiyetini ihlal eden unsurların ve eylemlerin
mahiyeti açıklanacaktır. Ayrıca mesken mahremiyeti ihlaline karşı Hz. Peygamber’in
aldığı önlemler ve uyguladığı yaptırımlar, konut dokunulmazlığının korunmasına yönelik
ilke ve esaslar, O’nun söz ve uygulamalarından hareketle tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Mesken, Mahremiyet, Tehdit, Özel Hayat.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• Akalın, Şükrü Haluk, Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, Ankara, 2005.
• Akşeker, Semih, “Apartmanlar İnsanı Eziyor”, Anadolu Gençlik, Aylık Siyaset, Aktüalite ve Fikir Dergisi, Ankara, 2014.
• Alver, Köksal, “Ev Halleri”, Mahalle Mektebi, S.19, Konya, 2014.
• el-Aynî, Bedruddin, Umdetu’l-Kari Şerhu Sahihi’l-Buhari, Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 2001.
• Bağdatlı, Selahattin, Hukuk Sözlüğü, Der Yay., İstanbul, 1997.
• Bağlı, Mazhar, Modern Bilinç ve Mahremiyet, Yarın Yay., İstanbul, 2011.
• Bayındır, Abdülaziz, “Meskenle İlgili Fıkhı Meseleler”, Mesken ve Mesken Mimarimiz, Ensar Neşriyat, İstanbul, 1995.
• Bergen, Lütfi, “Lüks Hayat: Apartman”, Anadolu Gençlik, Aylık Siyaset, Aktüalite ve Fikir Dergisi, Ankara, 2014.
• Bozdoğan, Sibel, Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Mimari Kültür, Metis Yay., İstanbul, 2002.
• Bozkurt, Nebi, Asr-ı Saadette Evler ve Ev Hayatı, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, İstanbul, 1995.
• Bozkurt, Veysel, “Gözetim ve İnternet: Özel Yasamın Sonu mu?”, Birikim Dergisi, S.136, İstanbul, 2000.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahih, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• ------------------------Edebü'l-Müfred, Kahire, 1379.
• Canan, İbrahim, Kütübi-Sitte Muhtasarı, Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yay., Ankara, 1988. , “Hz.Peygamber’in Mesken Telakkisi”, Mesken ve Mesken Mimarimiz, Ensar Neşriyat, İstanbul, 1995.
• Cansever, Turgut, “Mesken Mimarimizin Temel Meseleleri”, Mesken ve Mesken Mimarimiz, Ensar Neşriyat, İstanbul, 1995.
• Cem, Fazıl, “Bir Mekân Biçimi Değil, Hayat Biçimi Apartman”, Anadolu Gençlik, Aylık Siyaset, Aktüalite ve Fikir Dergisi, Ankara, 2014.
• Cessâs, Ebû Bekir Ahmed er-Râzi, Ahkâmu’l-Kur’an, Beyrut, 1993.
• Cevheri, İsmail b. Hammad, Mucemus's-Sıhah Kamus-u Arab (Haz. Halil Me'mum Şeyha), Daru'l Marife, Beyrut, 2008.
• Çelikoğlu, Nalan, “Türkiyede Üniversite Gençliğinde Mahremiyetin Dönüşümü”, MÜSBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman, es-Sünen, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• Diler, Ramazan, “Mahremiyet Eğitimi ve Önemi”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.II, sy:1, Tokat, 2014.
• ------------------Döndüren, Hamdi, “Mesken”, DİA, c.29, s.316, Ankara, 2004.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistâni, es-Sünen, Çağrı Yay., İstanbul, 1992. Ebu Ubeyd Kasım b. Sellam, Kitâbu’l-Emvâl, Kahire, 1968.
• -------------------Fayda, Mustafa, “Ömer”, DİA, İstanbul, 2007,
• Göle, Nilüfer, İslam’ın Yeni Kamusal Yüzleri: İslam ve Kamusal Alan Üzerine Bir Atölye Çalışması, Metis Yay., İstanbul 2013.
• Güllük, İsmail, Avret Mahremiyeti Prensipleri Açısından Görüntü, “Gerçeklik, Sanal Âlem ve Cinsellik üzerine Fıkhî Bir Analiz”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, sy: 23, Konya 2014.
• Gülşen, Enver, “Babil Kulelerine Karşı Bir Medeniyet Tasavvuru”, Anadolu Gençlik, Aylık Siyaset, Aktüalite ve Fikir Dergisi, Ankara, 2014.
• el-Hamevî, Şihâbuddin Yâkut b. Abdullah, Kitâbu Mu’cemu’l-Buldân, Mısır 1906. Hamidullah, Muhammed, İslam Peygamberi, Çev. Salih Tuğ, İrfan Yay. İstanbul, 1973. Hattabi, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed b. İbrahim, Mealimu’s-Sünen, Haleb, 1932.
• Heysemî, Nureddin Ali b. Ebû Bekir, Mecmeu'z-Zevâid ve Menbeu'l-Fevâid, 1982. İbn Hacer, Şihâbuddin Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Askalâni, Fethu'l-Bâri, Thk. Abdulkadir Şeybetu’l-Hamd, Riyad, 2001.
• İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Çev. Mehmet Keskin, İstanbul, 1994.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî, es-Sünen, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem, Lisânu’l-Arab, Dâru’s- Sadır, Beyrut, 1992.
• İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed, Tabakât’ül-Kübrâ, Dâru’s-Sâdır, Beyrut 1968. Kahraman, Abdullah, İslam Hukuk ve Ahlak İlkeleri Bağlamında Özel Hayatın Gizliliği, Ebabil Yay., Ankara, 2008.
• Kukaracı, Umut ve Aktemur, Murat, Modernleşme Sürecinde Erzurum Konut Mimarisinin Geldiği Nokta, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Erzurum, 2003, S.11.
• Malik b. Enes, el-Muvatta, Thk. M. Fuad Abdülbâki, Çağrı Yay., İstanbul, 1992. Müslim, Ebu’l-Hüseyn İbnü’l-Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiu’s-Sahih, thk. Muammed Fuad Abdülbâki Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• Nesâi, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, es-Sünen, Çağrı Yay., İstanbul, 1992. en-Nevevî, Muhyiddin Ebu Zekeriyya, el-Minhâc Şerhu Sahih-i Müslim, Dâru İhyâi’t- Turâsi’l-Arabi, Beyrut, 1972.
• Nisâbûri, Ebu Abdullah Hâkim, el-Müstedrek ale's-Sahihayn, Haydarabad, 1355. Özcan, Ruhi, İslam Hukukunda Hısımlık Nafakası, İzmir, 1996.
• Özek, Ali, “Kuran’a Göre İslamî Mesken ya da Bir Müslümanın Evi Nasıl Olmalıdır”, Mesken ve Mesken Mimarimiz, Ensar Neşriyat, İstanbul, 1995.
• Öztürk, Serdar, “Osmanlı İmparatorluğunda Kamusal Alanın Dinamikleri”, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, sayı: 21, Ankara, 2005.
• er-Râzi, Fahreddin Muhammed b. Ömer, Mefâtihu’l-gayb, Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 1990.
• es-Semhûdî, Nureddin Ali b. Ahmed, Vefâu’l-Vefa bi-Ahbâr Dâri’l-Mustafa, Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1971.
• Suyûtî, Abdurrahman b. Kemal Celaleddin, Camiu’s-Sağir, Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, Beyrut, 1981.
• Şafak, Ali, “İslam Hukuku Açısından Şehircilik ve Aile Meskeni Problemi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı:5, Erzurum, 1982.
• et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Târihu’t-Taberî, Kahire, 1977.
• ---------et-Tayalisi, Süleyman b. Ebu Davud, Müsned, Daru’l-Hicr, 1999.
• Tirmîzî , Ebû İsa Muhammed b. İsâ, es-Sünen, Çağrı Yay., Thk. Muammed Fuad Abdülbâki, İstanbul, 1992.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Eser Neşriyat, İstanbul, Trs. C.V, s.3497.
• -----------Yılmaz, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yay., İstanbul, 2005.
• Vahidî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmed en-Nisâburî, Esbâbu’n-Nüzûl, Beyrut, 1982.
• Yüksel, Mehmet, “Mahremiyet Hakkı ve Sosyo-Tarihsel Gelişimi”, AÜSBFD, Ankara, 2003. C. 58, S.1.
• Zemahşeri, Ebu'l Ankara Mahmud b. Ömer, Esâsu'l Belağa, Daru'n-Nefâis, Dımaşk, 2009.
• ------------------Zuhaylî, Vehbe, el-Fıkhu’l-İslamî ve Edilletuhû, Dımeşk, 1989.
• Zurkânî, Muhammed b. Abdulbakî b. Yusuf, Şerhu’z-Zurkânî alâ Muvattâi’l İmam Mâlik, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1991.