ÇEVRE KAVRAMINA KUR’AN VE SÜNNET MERKEZLİ BİR YAKLAŞIM

Yıl 2015, Sayı: 63, 357 - 370, 31.08.2015

Vehbi Karakaş Nurdan Mendeş

Öz

İnsanların ve diğer canlıların ilişkilerini sürdürdükleri ve etkileşim içinde bulundukları
fizikî, biyolojik, sosyal ve kültürel ortamlara çevre denir. Çevre hava, su, toprak, bitki
ve hayvan gibi tabii ve tarihî zenginlikleri içine almaktadır.
Çevre, bireyin kendisi, akrabaları, insanlık ailesi ve buna ilaveten görünen âlemlerin
ötesinde, görünmeyen âlemler olarak da tanımlanabilir.
Çevre insanların ihtiyaç duyduğu her şey ve temas kurduğu herkestir. Diğer bir ifade
ile çevre, küçük bir kâinat olan insan ve büyük bir insan olan kâinattır. Kâinat, insanın
evi, sarayı ve çevresidir. İkisi de temiz olmalı, temiz kalmalıdır.
Kur’an ve Sünnet, gerek insanın ve gerekse insanın evi ve doğal ortamı olan kâinatın,
temiz olması ve temiz kalması için olmazsa olmaz kurallar koymuşlardır. Kur’an ve onun
uygulaması olan Sünnet bir çevre yasası ve çevre düzenlemesidir.
Bu makalemizde, Kur’an ve Sünnet merkezli olarak çevre, çevre düşmanları, çevrenin
temizliği ve korunması ilkeleri ele alınmakta, ayrıca çevre bilinci veren üç öğretmene
(Kur’an, Sünnet ve Kâinât) ve çevre düşmanlarına dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Sünnet, Çevre, Maddi ve Manevi Temizlik, Günahlar.

Kaynakça

• Arat, Zeynep, “İktisat ve Çevre”, Çevre İlim Sempozyumu, TÜBİTAK Yayınları, Ankara, 1982, s.57.
• Bektaşoğlu, Mustafa, “Çevre”, Diyanet Aylık Dergi, Ankara, 1999, sayı:102.
• Buhari, Muhammed b. İsmail Ebû Abdillah, el-Câmiu’s-Sahîh, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, (1. Basım), y.y., 1422.
• Çağıl, Necdet, “Kur’an Işığında Çevre Gerçeği ve Çevre Bilinci”, EKEV Akademi Dergisi. Erzurum, 2008, sayı:36
• Ebû Davud, Süleyman b. Eş’as b. İshak b. Beşîr, Sünen, thk. Muhammed Muhittin Abdülhamid, El-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, trs.
• Erinç, Sırrı, Ortam Ekolojisi ve Degradasyonel Ekosistem Değişimleri, İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 1984, s.3
• Görmez, Kemal, Çevre Sorunları ve Türkiye, Gazi Kitabevi, Ankara, 1997, s.1
• İbn Mâce, Ebû Abdillah b. Yezîd el-Kazvînî (t.y.), Sünen, thk. Muhammed Fuat Abdülbâkî, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyyeh, y.y., trs.
• Karakaş, Vehbi, Farklı Bir Bakış Açısıyla Kur’an ve Sünnette Çevre, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2011, s.14.
• Kışlalıoğlu, Mine , Berkes Fikret (1985). Ekoloji ve Çevre bilimleri. Ankara: TÇSV. Yayınları, s.18.
• Müslim, İbn Haccac Ebu’l-Hasen el-Kuşeyrî, el-Câmiu’s-Sahih, thk. Muhammed Fuat Abdülbâkî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, trs.
• Nursî, Said, Lem’alar, Sinan Matbaası, İstanbul, 1959, s.286-289.
• Nursî, Said, Sözler, Sinan Matbaası, İstanbul, 1958, s.243.
• Oğuz, Erol, “Coğrafya Açısından Çevre”, Çevrebilim Sempozyumu, TÜBİTAK Yayınları, Ankara, 1982, s.33
• Ozankaya, Özer, Toplumbilim Terimler Sözlüğü. T.D.K. Yayınları, Ankara, 1975.
• Özdemir, Şevket, Türkiye'de Toplumsal Değişme ve Çevre Sorunlarında Duyarlılık, Palme Yayınları, Ankara, 1988, s.10.
• Es-Sehavî, Şemsüddin Ebu’l-Hayr Muhammed b. Abdirrahman b. Muhammed, el- Mekasıdü’l-Hasene fî beyanin Kesîrin Mine’l-Ehâdîsi’l-Müştehireti ale’l-elsineh, Muhakkik: Muhammed Osman el-Haşed, Daru’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut, 1405/1985, c.1, s.725
• Et-Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa b. Sevre b. Musa, Sünen, thk ve ta’lik: Ahmed Muhammed Şakir, Muhammed Fuat Abdülbaki, İbrahim Atve, 2. Basım, Şirketü Mektebeh ve Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Mısır, 1395/1975.