Dilde Bilişsel Süreç ve Mantığın Karşılıklı İlişkisinin Analizi

Yıl 2015, Sayı: 64, 1 - 8, 30.10.2015

Abdullah Pamukcu Azamat A. Akbarov

Öz

Latince; matematikçiler, filozoflar, bilgisayar bilimcileri, dilbilimcileri ve yapay zekâ uzmanları tarafından her gün kullanılmaktadır. Sembol bilimlerin evrensel dilidir. Tıp ve maliyede olduğu kadar kullanılmasa da, bu dalların idrakında önemli bir etkendir. Böylece, ana problem nesne ve özne arasında ve objenin nasıl tanımlandığıdır. İdealize etmek, tanımlamak ve açıklamak, mantık felsefesinin ve dil edinmenin (kazanımının) önemli biçimlerindendir. Felsefe uzun bir zamandır dil edinme kuralları ile karşılaşmış, antik zamanlarda da Plato ve Aristotle felsefenin bu biçimlerini tanımlamaya çalışmışlardır. Plato bilgi edinmek için doğaya önem verirken, Aristotle terbiyeye (bakım, büyütmeye)ehemmiyet vermiştir. Daha sonradan felsefe Wittgenstein ile dilbilimsel bir yörüngeye binmiştir. Dil edinmenin kurallarına ve temellerine felsefenin ilk yıllarında rastlanılmıştır. Felsefe ile dilin kesiştiği ana nokta mantıktır. Mantığın, muhakemenin 'doğruluğunun(gerçekliğinin)'' adı olduğu kabul edilmektedir. Mantık bize bir ifadenin veya bir grup ifadelerin doğruluğunu(veya yanlışlığını) nasıl değerlendireceğimizi söyler. Aristocu felsefe genellikle kısa ifadelerin analizi ile kısıtlıdır. İşaretlerin(delillerin) ve sembollerin idrakı insan aklı (zihni, beyni) için çok önemlidir. Mantık neyin siyah neyin beyaz, neyin yanlış neyin doğru olduğuna açıklık getirir. Günümüzde ise aşağıdaki(sonraki, sonradan gelen) şu soru sorulmaktadır. Mantık bize neyin beyaz neyin siyah, neyin doğru neyin yanlış olduğunu gösterdi, peki ya gri? İlaveten, bilişsel(idrak ile ilgili) bakış açısının kavramsal içeriklerin öğrenimine yaklaşımı etrafımızdaki nesneleri tanımanın (teşhis etmenin) ve anlamlarını idrak etmenin(anlamanın) insan aklı için gayet önemli olduğu yönündedir. Bu makalede mantık ve dilin ilişkisi incelenmiştir. Mantık ile dil ve dil öğreniminin bilişsel perspektifi arasındaki ilişki de incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, Bilişsel, Mantık, İdealize Etmek, Tanımlamak.

Kaynakça

• Berk, L., Winsler, A. (1995). Scaffolding children.s learning: Vygotsky and early childhood education. Washington, DC: National Association for the Education of Young Children. (ERIC Document No. ED384443).
• Bar-Hillel, Y. (1970). Aspects of language, Jerusalem, Amsterdam: North-Holland Publishing Company. The Magnes Press.
• Chomsky, N. (1965). Aspects of the theory of syntax. Cambridge, MA: MIT Press. Dreyfus, H., Dreyfus, S. (1986). Mind over machine: The power of human intuition and….New York: (The Free Press, 1986).
• Frege, G. (1879). Begriffsschrift, English translation in J. van Heijenoort, ed. (1967) From Frege to Gödel, Harvard University Press, Cambridge. Fox, Dan. (2010). Logic, language and modularity linguistics phenotypes, Banbury Center, May 2010.
• Luger, G., Stubblefield, W. (2004). Artificial intelligence: structures and strategies for complex problem solving, 5th edition. Benjamin/Cummings Publishing Company (2004).
• Langacker, R. W. (2000). A dynamic usage-based model. In M. Barlow and S. Kemmer (eds.), Usage-based Models of Language. Stanford, CA. CSLI Publications, 1- 64.
• Langacker, R. W. (2008). Cognitive grammar: A basic introduction. Oxford: Oxford University Press. Moore.
• Hawkins, J. Blakeslee, S. (2005). On intelligence. Times Books/Henry Holt and Company, New York. Nilsson 1998.
• Montague, R (1974). Formal philosophy. New Haven: Yale University Press. Novák, V., Perfilieva, I., Močkoř, J. (1999). Mathematical principles of fuzzy logic, Dodrecht: Kluwer Academic. ISBN 0-7923-8595-0 .
• Pinker, S. (2010). The cognitive niche: Coevolution of intelligence, sociality, and language. Proceedings of the National Academy of Sciences, 107, 8893-8999.
• Poole, D., Mackworth, A., Goebel, R., (1998). Computational intelligence: A logical approach. New York: Oxford University Press. ISBN0-19-510270-3.
• Russell, Stuart J., Norvig, P. (2003). Artificial intelligence: A modern approach (2nd ed.), Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall, ISBN0-13-790395-2.
• Verspoor, M., Lowie, W., Van Dijk, M. (2008). Variability in second language development from a dynamic system perspective. Modern Language Journal, 92, 214-23.
• Wittgenstein, L. (1953/2001). Philosophical investigations. Blackwell Publishing. ISBN 0-631-23127-7.
• Zadeh, L. (1996) Fuzzy Sets, Fuzzy Logic, Fuzzy Systems, World Scientific Press, ISBN 981-02-2421-4.