KURALCILIK VE BETİMSELLİK YAKLAŞIMLARI ARASINDA ARAP DİLİNE BİR BAKIŞ

Yıl 2015, Sayı: 64, 239 - 252, 30.10.2015

Rıfat Akbaş

Öz

Arap Dili ve bu dilin hüviyeti ele alınıp incelendiğinde karşımıza kuralcılık ve betimsellik
olmak üzere iki temel yaklaşım çıkmaktadır. Bu yaklaşımlardan birincisi, dile
ait kurallara, metinler üzerinde bir ölçüt olarak bakmakla beraber bu kuralları, dilin
kullanımı esnasında mutlaka uyulması gereken kanunlar olarak da değerlendirir. İkincisi
ise dili kaynak olarak ele alıp inceler ve betimler. Ama asla dogma olarak değerlendirmez.
Ayrıca bu yaklaşımda metni oluşturan dilin yapısı ve işlevi temel alınır. Dolayısıyla
metinde, düzenlenmiş halde karşımıza çıkan dilbilim malzemesinin kendi içinde dikkate
alınması ve incelenmesi esası ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili, Arap Grameri, Kuralcılık, Betimsellik. Dilbilim.

Kaynakça

• Abdulaziz, Muhammed Hasan, el-Kıyas fi’l–Lugati’l-Arabiyye, Kahire, 1415/1995. Aktaş, Şerif, Edebiyatta Üslûp ve Problemleri, Ankara, 1986, s. 61.
• Bulut, Ali “Nahiv Terimlerinin Ortaya Çıkış Süreci”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2008.
• Bakırcı, Selami-Kenan, Demirayak, Arap Dili Grameri Tarihi. Erzurum, 2001. Civelek, Yakup, Arap Dilinde İ’rab Olgusu, Ankara, 2003, s. 46.
• Cuber, Muhammed Abdullah, el-Uslub ve’n-Nahv, 1. Baskı, İskenderiyye, 1409/1988. Çıkar, Mehmet Şirin Kıyas Bir Nahiv Usul İlmi Kaynağı, Van, 2007.
• , “ez-Zeccaci’nin el-İdah fi İleli’n -Nahv ve el-Cumel fi’n-Nahv Adlı Eserleri Bağlamında Nahiv İlmine Bakışı”, Nüsha, 2004. Sayı: 14.
• -----------------Demirayak, Kenan, Abbasî Devri Edebiyatı, Erzurum, 1998.
• Doğan, Yusuf, “Arap Gramerinde İlk Yenilikçilik Hareketleri ve Etkileri,” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2008.
• ------------------------------Dayf, Şevkî el-Medârisu’n-Nahviyye, , Mısır, 2005.
• et-Tehânevi, Muhammaed Ali, Keşşaf-u İstilâhati’l-funûn Lübnan, trs. ez-Zeccâcî, el-İdâh fi İleli’n-Nahv, Beyrut, 1399/1979.
• er- Rümmani, Ali b. İsa, Resail fi’n- Nahv ve’l-Luğa, Bağdad, 1969. el-Cürcânî, Delailu’l- İ’caz, Kahire 2004.
• -----------------------------------el-Beyhakî, Menâkibu’ş-Şafiî, Kahire, 1390/1970.
• el-Useymin, Muhammed Salih Şerhu’l-Acurrumiyye, Riyad, 1426/2005.
• el-Bağdadî, Hatip, el-Camiû li-Ahlaki’r-Ravî ve Âdâbu’s-Samiî, Riyad, 1403/1983. el- Cabiri, M. Abid, Arap İslam Aklının Oluşumu, İstanbul, 2001.
• -----------------, Bunyetu’l-Akli’l-Arabî, İstanbul, 2001. - ------------------es-Suyutî, el-İktirah fî İlmi Usuli’n-Nahv, y.y, 1426/2006.
• , ---------------------------Tedribu’r-Ravî fî Şerhi Takribi’n-Nevevî, Beyrut, 1417/1996.
• Ebu Naîm, Ahmed b. Abdullah el-Esfehanî, Hilyetu’l-Evliya ve Tabakatu’l-Esfiya, Beyrut, 1416/1996.
• el-Müheyrî, Abdulkadir Nezârâtun fi’t- Turasi’l- Lugavî, Beyrut, 1993.
• el- Huli, Emin, Menahic-u Tecdid Fi’n- Nahv ve’l Belağe ve’l- Edeb, Ankara, çev, Emrullah İşler-Mehmet Hakkı Suçin, 2006.
• ------------------------------el-Kalkâşendî, Dev’u’s-Subhi’l-Musfir, Mısır, 1326/1906.
• Fecal, Mahmut, el-Hadisu’n-Nebevî fi’n-Nahvi’l-Arabî, Riyad, 1417/1997.
• Gündüzöz, Soner, Arapçada Kelime Türetimi: Kavramlar Kuramlar. 2005.
• Hassan, Temmam, el-Lugatu Beyne’l-Mi’yariye ve’l-Vasfiyye, Kahire, 1958.
• -----------------------, el-Lugatu’l-Arabiyyetu Ma’nâhâ ve Mebnâhâ, Fas ,1994.
• Hamâse, Abdullatîf Muhammed, el-‘Alâmetu’l-İ‘râbiyye fî’l-Cumle Beyne’l-Kadîm ve’l- Hadîs, Kahire, trs.
• ----------------------------İbnü's-Serrâc, el-Usûl fi'n-Nahv, Beyrût, 1985.
• İbn Ebi’r-Rabî’, el-Basit fi Şerhi Cumeli’z-Zeccacî, Beyrut, 1407/1986.
• ------------------------------İbn Faris, es-Sahibî fi Fıkhi’l-Luğa, Beyrut, 1418/1997.
• İbn Teymiye, İktidau’s-Sirati’l-Müstakim li-Muhalifeti Ashabi’l-Cahim, Riyad, trs. İbn Yaîş, Şerhu’l-Mufassal, Mısır, trs.
• İbnu’l-Esir, el-Cezerî, Camiu’l-Usul fi Ehadisi’r-Resul, y.y, 1389/1969.
• --------------İbn Halkan, Vefeyâtu’l-A’yân, Beyrut, trs.
• ----------------------------İbn Haldun, Mukaddime, İstanbul, 2012.
• İbn Sellâm, el-Cumahî, Tabakâtu’ş-Şuarâ, Beyrut, 1422/2001.
• İlyâs, Munâ, el-Kıyâs fî’n-Nahv Ma‘a Tahkîki Bâbi’ş-Şâz mine’l-Mesâ’ili’l- Askeriyyât, Dimeşk, 1985.
• ------------------İbn Malik, elfiyyet-u İbn Malik, Beyrut, 1989.
• -----------------------------------------------------Salih el-Fevzan, Delilu’s-Salik ila Elfiyeti İbn Malik, 1. Baskı, 1998.
• ---------------------Şerhu’l-Eşmunî alâ Elfiyeti İbn Malik, Beyrut, 1375/1955.
• Kızıklı, Zafer, “Ebu'l-Esved Ed-Du'eli'nin Arap Gramer Tarihindeki Yeri ve Önemi”, Dini Araştırmalar, 2006.
• Kınar, Kadir, “Arap Gramerinde Amil Teorisi” Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Bilimname Düşünce Platformu, Kayseri, 2006.
• --------------------------------------Karataş, Turan, Edebiyat Terimleri Sözlüğü, 2007.
• Muhammed, Abdullah b. et-Temîn, el-Lahnu’l-Lugavî ve Âsâruhu fi’l-Fıkhi ve’l-Luga, Dubaî, 1429/2008.
• -------------------------------------Sarı, Mevlüt, Arapça-Türkçe Lugat, İstanbul, 1982.
• Yakut, Süleyman, Zahiretu’l-İ’rab fi’n-Nahvi’l-Arabî, İskenderiyye, 1994.