AŞAĞILIK DUYGUSU DİL KULLANIMINA YANSIR MI?

Yıl 2021, Sayı: 85, 77 - 90, 31.03.2021

Behice Varışoğlu Ebru Irmak

Öz

Aşağılık duygusu, karşılaştığı bir sorunu çözecek yeterlilikte olduğuna inanmayan bir insanın yaşadığı karmaşadır. Birey kullandığı dilin yeterli mi, yoksa yetersiz mi olduğunu toplumdan hareketle değerlendirir. Yetersiz dil algısıyla birlikte yabancı sözcük ve yabancı dil kurallarının kullanımına daha fazla yer verilebilir. Eğer iletişim ortamında kullandığı dil işe yaramışsa birey onun doğru ya da yanlışlığını kontrol etmeden bir kabullenmişlik içerisine girebilir. Bu kabullenmişliklerin artmasıyla ana dili, yabancı bir dilin kurallarıyla boğulmaya başlar. Böyle bir dile ana dili demek, dilde özentiden ve benliğin güçsüz görülmesinden kaynaklanan bir aşağılanma duygusunun meydana geldiğini görmezden gelmek demektir. Türkçe, konuşulduğu coğrafyalar göz önünde bulundurulduğunda, pek çok dille etkileşim kurmuş ve yeni unsurları bünyesine katmış bir dildir. Bu bakımdan bu çalışmanın amacı, Türkçeye giren yabancı kelimelerin doğrudan kullanılmasında veya kavram ve terimler için yeni üretilen Türkçe karşılıkların tercih edilmemesinde aşağılık duygusunun dil kullanıcılarının dil davranışlarına yansıyıp yansımadığını ve aşağılık duygusunun hangi hâllerde ortaya çıkmış olabileceğini betimlemeye çalışmaktır. Çalışmada Alfred Adler’in aşağılık kompleksi ilkelerinden yararlanılarak, bu kompleksin dildeki yansıma alanları ele alınmaya çalışılmıştır. Türkçesi yerine yabancı dildeki kelimelerin kullanımından dolayı umutsuzluk, olumsuz yaşam deneyimleri, benliğin güçsüz görülmesi, değersizlik, işlevsizlik ve özenti gibi durumların Türkçe dil kullanımında aşağılık duygusunu nasıl inşa etmiş olacağı üzerinde durulmuştur. Çalışmada, etkileşimsiz nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Veriler günlük dildeki örneklerden seçilmiş ve betimlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aşağılık Duygusu, Alfred Adler, Dil, Türkçe, Dil Kullanımı.

Kaynakça

• Adler, A. (2002). Sosyal duygunun gelişiminde bireysel psikoloji. (2. Basım). (Çev. H. Özgü). İstanbul: Hayat Yayınları.
• Adler, A. (2004). İnsan doğası. (1. Basım). (Çev. A. Tekşen Kapkın). İstanbul: Payel Yayınları.
• Akdoğan, R. (2012). Adleryen yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin yetersizlik duygusu ve psikolojik belirti düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akdoğan, R. ve Ceyhan, E. (2014). Adleryen grupla psikolojik danışmanın yetersizlik duygusu ve psikolojik belirtiler üzerindeki etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42), 280- 293.
• Akman, İ. (2018). Sılema-I romanında dil, toplum ve tarih. R. İnan ve M. Babacan (Editörler). Filolojide Akademik Araştırmalar. Ankara: Gece Kitaplığı, s. 79-94’deki makale.
• Atmaca, N. S. (2004). Çırpınış. İstanbul: Toroslu Kitaplığı.
• Atmaca, N. S. (2012). Tıbbi yayım dili olarak Türkçenin kullanımı. Güncel Gastroenteroloji 16(21), 178-181.
• Canel Çınarbaş, D. ve Nilüfer, G. (2019). Adler ve Sulloway'ın doğum sırası kuramları ve görgül bulgular ile ilgili bir derleme. DTCF Dergisi, 59(1), 125-151.
• Derin, S. and Çetinkaya Yıldız, E. (2018). An Adlerian analysis of “The Kid” movie. Education and Science, 43(193), 317-335.
• Dyner, W. (2000). Kendin olmak ipler kimin elinde. (Çev. U. Önen). İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
• Ekşi, H., Sevim, E. ve Kurt, B. (2016). Psikolojik doğum sırası ile yetersizlik duygusunun yetişkin bağlanma stillerini yordama düzeyinin incelenmesi. İlköğretim Online, 15(3), 1054-1065.
• Ersoylu, H. (2009). Türkiye Türkçesinin çağdaş sorunları üzerine incelemeler. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Ertem, B. (2009). Türkiye-ABD ilişkilerinde Truman doktrini ve Marshall planı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (21), 377-397.
• Karadağ, N. (2015). Frantz Fanon’un aşağılık kompleksi ve öteki olma çabası tanımı ve Leaving Tangier (Tanca’dan Ayrılmak). Journal of Turkish Studies, 10(8), 1467- 1478.
• Karadoğan Doruk, S. ve Savaş, S. (2017). Benzer sektörde faaliyet gösteren kurumların kuruluş tarihi sıralamasının kurum kültüründe ortaya çıkan yansımaları: Alfred Adler üzerinden coca cola ve pepsi kurumları üzerine bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (53), 103-137.
• Kasapoğlu, A. (2006). Kur’an’da hayvan davranışlarına benzetilen insan karakterleri. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(1), 47-75.
• Khaldi, K. (2017). Quantitative, qualitative or mixed research: which research paradigm to use?. Journal of Educational and Social Research, 7(2), 15- 24.
• Kula, O. B. (2012). Dil felsefesi edebiyat kuramı 1. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nakiboğlu, M. (2015). Almanya’da Türk göçmen kuşların dili: “Kanakça”. Türk Yurdu Dergisi, 337, 60-64.
• Selvi, K. (2018). Narsisistik kişilik bozukluğunun Adler’in aşağılık ve üstünlük komp- leksleri açısından analizi: bir olgu çalışması. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 5(1), 1-20.
• Sezgin, F. (2004). Türkçede Batı kaynaklı kelimelerin yoğunluğu. Ankara: TDK Yayınları.
• Şensoy, F. (2006). Medya ve iletişim yoluyla Türkçeye girmiş yabancı sözcükler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk Dil Kurumu, (2020). Güncel Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• Tepe, H. (2009). Değer ve anlam: Değerler anlamlar mıdır?, Flsf Felsefe ve Sosyal Bilim- ler Dergisi, (7), 1-10.
• Topçu, H. (2018). Aşağılık karmaşasına hapsolmuş bir isim: Ahmet Haşim. S elçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Sefad), 2018 (40), 103-118.
• Ünalan, Ş. (2002). Dil ve kültür. Ankara: Gazi Üniversitesi Basımevi.
• Varışoğlu, B. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma stilleri üzerine cinsiyete da- yalı sosyolengüistik bir betimleme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 343-362.
• Varışoğlu, B. (2019). Gençlerin dil kullanımıyla ilgili sorun odaklı çalışmaların sonuçları üzerine bir değerlendirme. (s.682- 689), II. Uluslararası Eğitimde ve Kültürde Akademik Çalışmalar Sempozyumu Tam Metin Kitabı, Ankara: Vize Akademik.