SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA DUYGUSAL ZEKÂ VE MERHAMET YORGUNLUĞUNUN SOSYO-DEMOGRAFİK AÇIDAN FARKLILIKLARI

Yıl 2021, Sayı: 85, 435 - 452, 31.03.2021

Şebnem Aslan Melek Yağcı Özen

Öz

Bu çalışmada, sağlık çalışanlarının duygusal zekâ ve merhamet yorgunluğu değişkenlerinin sosyo-demografik faktörler açısından araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada incelenmesi amaçlanan sosyo-demografik değişkenler; cinsiyet, yaş, medeni durum, öğrenim durumu, meslek, mesleki deneyim, çalışılan kurum ve çalışılan birim olarak belirlenmiştir. Araştırma 555 sağlık çalışanı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler ile farklılık analizlerinden yararlanılmıştır. Analizler sonucunda çalışanların duygusal zekâ ve merhamet yorgunluğu düzeylerinde cinsiyet ve medeni durum değişkenlerinin anlamlı farklılıklar oluşturmadığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte yaş, çalışılan kurum ve mesleki deneyim ile duygusal zekâ; yaş, öğrenim durumu, meslek, çalışılan kurum, çalışılan birim ve mesleki deneyim arasında ise merhamet yorgunluğu düzeyleri açısından anlamlı bir farklılık olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Duygu, Merhamet, Duygusal Zekâ, Merhamet Yorgunluğu, Sağlık Çalışanları.

Kaynakça

• Adams, R. E., Boscarino, J. A. ve Figley, C. R. (2006). Compassion fatigue and psychological distress among social workers: A validation study. Am J Orthopsychiatry, 76, 103- 08.
• Akın, Ş. H. (2018). Merhamet kavramı ve Schopenhauer’in merhamet yaklaşımının değerlendirilerek farklı düşünürlerin görüşleriyle karşılaştırılması. Türkiye Biyoetik Dergisi, 5, 126-31.
• Ashforth, B. E. ve Humphrey, R. H. (1995). Emotion in the workplace: a reappraisal. Human Relations, 48, 97-25.
• Aslan, Ş. ve Erkuş, A. (2008). Measurement of emotional intelligence: validity and reliability studies of two scale. World Applied Social Science,4, 430-38.
• Austin, W., Goble, E., Leier, B. ve Byrne, P. (2009). Compassion fatigue: the experience of nurses. Ethics and Socialwelfare, 3,195-14.
• Berger,J., Polivka, B., Smoot, E.A. ve Owens, H. (2015). Compassion Fatigue in Pediatric Nurses. Journal of Pediatric Nursing, 30, 11-17.
• Brackett, M. A., Mayer, J. D. ve Warner, R. M. (2004). Emotional intelligence and its relation to everyday behaviour. Personality and Individual Differences, 36, 1387-1402.
• Branch, C. ve Klinkenberg, D. (2015). Compassion Fatigue Among Pediatric Healthcare Providers. MCN: The American Journal of Maternal/Child Nursing, 40(3), 160- 166.
• Briks, Y., McKendree, J. ve Watt, I. (2009). Emotional intelligence and perceived stress in healthcare students: a multi-institutional, multi-professional survey. BMC Medical Education, 9, 1-8.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. (21. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cacioppo, J.T. ve Gardner, W. L. (1999). Emotion. Annu. Rev. Psychol, 50, 191-14.
• Chan, D. W. (2006). Emotional intelligence and components of burnout among chinese secondary school teachers in hong kong. Teaching and Teacher Education, 22, 1042-54.
• Ciarrochi, J.V., Chan, A. Y. C. ve Caputi, P. (2000). A critical evaluation of the emotional intelligence construct. Personality and Individual Diferences,28, 539-61.
• Cingisiz, N. ve Murat, M.(2010). Evlenmek için birbirlerini tercih eden çiftlerin duygusal zekâ düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 99-114.
• Craig, C. D. ve Sprang, G. (2010). Compassion satisfaction, compassion fatigue, and burnout in a national sample of trauma treatment therapists. Anxiety, Stress, & Coping, 23, 319-39.
• Dalgalı, B. ve Gürses, İ. (2018). Merhametin sağlık hizmetlerindeki yeri ve önemi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 181-04.
• Day, A. L. ve Carroll, S. A. (2004). Using an ability-based measure of emotional intelligence to predict individual performance, group performance, and group citizenship behaviours. Personality and Individual Differences, 36, 1443-1458.
• Dinç, S. ve Ekinci, M.(2019). Merhamet yorgunluğu kısa ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, geçerlilik ve güvenirliği. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11, 192-202.
• Eroz, S. S. (2013).Örgütlerde duygusal zekâ. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 213- 242.
• Gerits, L., Derksen,J.J.L. ve Verbruggen,A.B.(2004). Emotional intelligence and adaptive success of nurses caring for people with mental retardation and severe behavior problems. Mental Retardation, 42,106-121.
• Gök, A. (2015). Merhamet etmenin dayanılmaz ağırlığı: hemşirelerde merhamet yorgunluğu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 299-13.
• Harr, C. ve Moore, B. (2011). Compassion fatigue among social work students in field placements. Journal of Teaching in Social Work, 31, 350-363.
• Harrod, N. R. ve Scheer, S. D. (2005).An exploratıon of adolescent emotıonal ıntellıgence ın relatıon to demograpfflc characterıstıcs. Adolescence, 40, 503-512.
• Hinderer, K. A., VonRueden KT, Freidmann, E., McQuillan, K.A., Gilmore, R., Kramer, B. ve Murray, M. (2014). Burnout, compassion fatigue, compassion satisfaction, and secondary traumatic stress in trauma nurses. Journal Of Trauma Nursıng, 21, 160-169.
• Hooper, C., Craig, J., Janvrin, D. R., Wetsel, M. A. ve Reimels, E. (2010). Compassion satisfaction, burnout, and compassion fatigue among emergency nurses compared with nursesin otherselected inpatientspecialties. Journal of Emergency Nursing, 36, 420-427.
• Joinson, C. (1992). Coping with compassion fatigue. Nursing, 22,116-21.
• Kafetsios, K. (2004). Attachment and emotional intelligence abilities across the life course. Personality and Individual Differences, 37, 129-145.
• Kahraman, N. (2013). Hemşirelerin duygusal zekâ becerilerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kanov, J. M., Maitlis, S., Worline, M. J., Dutton, J. E., Frost, P.J. ve Lilius, J. M. (2004). Compassion in organizational life. American Behavioral Scientist, 47, 808-27.
• Landa, J. M. A., Lo ́pez-Zafra, E., Martos, M. P. B. ve Aguilar-Luzo ́n, M. D. C. (2008). The relationship between emotional intelligence, occupational stress and health in nurses: A questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies, 45, 888-901.
• Law, K. S., Wong, C. S. ve Song, L. J. (2004). The construct and criterion validity of emotional ıntelligence and ıts potential utility for management studies. J Appl Psychol, 89, 483-96.
• Lee, W., Veach, P. M., MacFarlane, I.M. ve LeRoy, B. S. (2015). Who is at risk for compassion fatigue? An investigation of genetic counselor demographics, anxiety, compassion satisfaction, and burnout. J Genet Counsel, 24, 358-70.
• Leon, A. M., Altholz, J. A. S. ve Dziegielewski, S. F. (1999). Compassion fatigue: considerations for working with the elderly.Journal of Gerontological Social Work, 32, 43-2.
• Lindquist, K. A. (2013). Emotions emerge from more basic psychological ıngredients: a modern psychological constructionist model. Emotion Review, 5, 356-368.
• Mayer, J. D., Caruso, D. R. ve Salovey, P. (1999). Emotional intelligence meets traditional standards for an ıntelligence. Intelligence,27, 267-98.
• Mayer,J. D. ve Geher, G. (1996). Emotional intelligence and the identification of emotion. Intelligence,22, 89-13.
• Mayer,J. D., Salovey, P. ve Caruso, D. R. (2004). Emotional intelligence: theory, findings, and implications. Psychological Inquiry,15, 197-15.
• Özen,M.Y.(2020). Sağlık çalışanlarının duygusal zekâ düzeyinin merhamet yorgunluğuna etkisinde bireysel ve örgütsel değişkenlerin aracı rolü. Yayınlanmamış doktora tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Pehlivan, T. ve Güner, P. (2018). Merhamet Yorgunluğu: bilinenler, bilinmeyenler. J Psychiatric Nurs, 9, 129- 34.
• Rooy, D. V. L., Alonso, A. ve Viswesvaran, C. (2005). Group differences in emotional intelligence scores: theoretical and practical implications, Personality and Individual Differences, 38, 689-700.
• Rossi, A., Cetrano, G., Pertile, R., Rabbi, L., Donisi, V., Grigoletti, L., Curtolo, C., Tansella, M., Thornicroft, G. ve Amaddeo, F. (2012). Burnout, compassion fatigue, and compassion satisfaction among staff in community-based mental health services. Psychiatry Research, 200, 933-938.
• Sacco, T. L. ve Copel, L. C. (2018).Compassion satisfaction: A concept analysis in nursing, Nurs Forum, 73, 76-3.
• Schantz, M. L. (2007). Compassion: A Concept Analysis. Nursing Forum,42, 48-5.
• Schutte, N. S., Malouff, J. M., Bobik, C., Coston, T. D., Greeson, C., Jedlicka, C., Rhodes, E. ve Wendorf, G. (2001). Emotional intelligence and interpersonal relations. J Soc Psychol, 141, 523-36.
• Singer, T. ve Klimecki, O. M. (2014). Emphaty and compassion. Current Biology, 24, 875-78.
• Şengün, H. (2016). Sağlıkta pozitif yönetim. (1.Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık
• Uğurlu, A. K. ve Aslan, F. E. (2017). Merhamet ve hemşirelik: merhamet ölçülebilir mi?, Türkiye Klinikleri J Nurs Sci, 9, 233-8.
• Wijdenes, K. L., Badger, T. A. ve Sheppard, K. G. (2019). Assessing compassion fatigue risk among nurses in a large urban trauma center, The Journal of Nursing Administration, 49, 19-23.
• Yu, H., Jiang, A. ve Shen, J. (2016). Prevalence and predictors of compassion fatigue, burnout and compassion satisfaction among oncology nurses: a cross-sectional survey. International Journal of Nursing Studies, 57, 28-38.