ERKEN DÖNEM COVİD-19 PANDEMİSİNDE COVİD-19 KORKUSU VE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK

Yıl 2021, Sayı: 85, 499 - 516, 31.03.2021

Yunus Altundağ

Öz

Bu çalışmanın amacı Covid-19 korkusu ve psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkiyi incelemektir. Ayrıca katılımcıların Covid-19 salgınının Türkiye’ye geldiği ilk dönem olarak kabul edilen Mayıs 2020 dönemindeki salgına ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Çalışma Mayıs 2020 döneminde yürütülmüştür. Çalışmaya 598’i kadın (%71.1), 243’ü erkek (%28.9) olmak üzere 841 kişi katılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modeline dayalı betimsel bir çalışmadır. Veri toplama araçları olarak Covid-19 Korkusu Ölçeği, Kısa Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği ile Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Betimsel istatistiklerin yanında t-testi, ANOVA ve regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda kadınların erkeklere, kronik hastalığı olanların olmayanlara kıyasla daha fazla Covid-19 korkusuna sahip olduğu bulunmuştur. Bunun yanında salgının kişi üzerindeki etkisine ilişkin algısına ve salgındaki ekonomik değişimlere göre de Covid-19 korkusu ölçeğinden alınan puanların anlamlı düzeyde farklılaştığı bulunmuştur. Ayrıca, Covid-19 ile ilgili haberleri daha fazla takip edenlerin Covid-19 korkusuna ilişkin puanları daha yüksektir. Son olarak psikolojik dayanıklılığın Covid-19 korkusunun anlamlı bir yordayıcısı olduğu bulunmuştur. Bulgular ilgili literatür kapsamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19 Korkusu, Psikolojik Dayanıklılık, Covid-19 Salgını, Regresyon Analizi, Kaygı.

Kaynakça

• Ahorsu, D. K., Lin, C. Y., Imani, V., Saffari, M., Griffiths, M. D., ve Pakpour, A. H. (2020). The fear of COVID-19 scale: development and initial validation. Inter- national Journal of Mental Health and Addiction, 1 (Online First). https://doi. org/10.1007/s11469-020-00270-8
• Akyol, P., ve Çelik, A. (2020). Covid-19 salgını sürecinde paramedik öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının araştırılması. Turkish Studies, 15(4), 25-37 https:// dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44386
• Altundağ, Y., ve Bulut, S. (2017). Aday sınıf öğretmenlerinde problemli akıllı telefon kullanımının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(4), 1670-1682.
• Arslan, G., Yıldırım, M., Tanhan, A., Buluş, M., ve Allen, K. A. (2020). Coronavirus stress, optimism-pessimism, psychological inflexibility, and psychological he- alth: Psychometric properties of the Coronavirus Stress Measure. International
• Journal of Mental Health and Addiction, 1(Online First). https://doi.org/10.1007/ s11469-020-00337-6
• Aydın, A. F. (2020). Post-Truth dönemde sosyal medyada dezenformasyon: Covid-19 (Yeni Koronavirüs) pandemi süreci. Asya Akademik Sosyal Araştırmalar, 4(12), 76-90. https://doi.org/10.31455/asya.740420
• Bhuiyan, A. I., Sakib, N., Pakpour, A. H., Griffiths, M. D., ve Mamun, M. A. (2020). CO- VID-19-related suicides in Bangladesh due to lockdown and economic factors: case study evidence from media reports. International Journal of Mental Health and Addiction, (Online First). https://doi.org/10.1007/s11469-020-00307-y
• Bingül, B. A., Türk, A., ve Ak, R. (2020). Covid-19 bağlamında tarihteki büyük salgınlar ve ekonomik Sonuçları. Electronic Turkish Studies, 15(4). 189-200 https://doi. org/10.7827/TurkishStudies.44242
• Bitan, D. T., Grossman-Giron, A., Bloch, Y., Mayer, Y., Shiffman, N., ve Mendlovic, S. (2020). Fear of COVID-19 scale: Psychometric characteristics, reliability and validity in the Israeli population. Psychiatry Research, 289(2020) 113100. htt- ps://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113100
• Broche-Pérez, Y., Fernández-Fleites, Z., Jiménez-Puig, E., Fernández-Castillo, E., ve Rodríguez-Martin, B. C. (2020). Gender and fear of COVID-19 in a Cuban population sample. International Journal of Mental Health and Addiction, (Online First), 1-9. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00343-8
• Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., ve Rubin, G. J. (2020).The psychological impact of quarantine and how to reduce it: Rapid review of the evidence. The Lancet, 395(10227), 912–920 https://doi. org/10.1016/S0140-6736(20)30460-8
• Büyüköztürk, S. (2010). Veri analizi el kitabı. (11. Baskı) Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara, Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cocoradă, E., Maican, C. I., Cazan, A. M., ve Maican, M. A. (2018). Assessing the smart- phone addiction risk and its associations with personality traits among adoles- cents. Children and Youth Services Review, 93, 345-354. https://doi.org/10.1016/ j.childyouth.2018.08.006
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LİSREL uygulamaları. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
• Dong, L., Hu, S., ve Gao, J. (2020). Discovering drugs to treat coronavirus disease 2019 (COVID-19). Drug Discoveries & Therapeutics, 14(1), 58–60. https://doi. org/10.5582/ddt.2020.01012.
• Fitzpatrick, K. M., Harris, C., ve Drawve, G. (2020). Fear of COVID-19 and the men- tal health consequences in America. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 12(S1), 17-21 http://dx.doi.org/10.1037/tra0000924
• Garmezy, N. (1993). Children in poverty: Resilience despite risk. Psychiatry, 56(1), 127- 136.
• George, D. ve Mallery, P. (2011). SPSS for Windows Step by Step. A Simple Guide and Reference. (4. Baskı). Boston: Pearson.
• Georgieva, K. (2020). A Global Crisis Like No Other Needs a Global Response Like No Other, https://blogs.imf.org/2020/04/20/a-global-crisis-like-no-other-needs-a- global-response-like-no-other/?utm_medium=email&utm_source=govdelivery adresinden 20 Kasım 2020’de alınmıştır.
• Gizir, C. A. (2007). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28). 113- 128
• Göksu, Ö., ve Kumcağız, H. (2020). Covid-19 salgınında bireylerde algılanan stres düzeyi ve kaygı düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 15(4), 463-479. https://dx.doi. org/10.7827/TurkishStudies.44397
• Gunnell, D.,Appleby, L.,Arensman, E., Hawton, K., John,A., Kapur, N., ... ve Chan, L. F. (2020). Suicide risk and prevention during the COVID-19 pandemic. The Lancet Psychiatry, 7(6), 468-471. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30171-1
• Hekler, E.B., Lambert, J., Leventhal, E., Levethal, H., Jahn, E. ve Contrada R.J. (2008). Commonsense illness beliefs, adherence behaviors and hypertension control among african americans. Journal of Behavioral Medicine, 31(5), 391-400. https://doi.org/10.1007/s10865-008-9165-4
• Hu, L. T., ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Mo- deling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Joos, A. (2020). Psychosomatic medicine and covid-19 pandemic. Psychotherapy and Psychosomatics, 89, 263–264. https://doi.org/10.1159/00050764
• Kasapoğlu, F. (2020). COVID-19 salgını sürecinde kaygı ile maneviyat, psikolojik sağlamlık ve belirsizliğe tahammülsüzlük arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Turkish Studies, 15(4), 599-614. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44284
• Kline, B. R. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press,
• Kluge, H. H. P. (2020). Statement – Physical and mental health key to resilience during COVID-19 pandemic. https://www.euro.who.int/en/media-centre/sections/sta- tements/2020/statement-physical-and-mental-health-key-to-resilience-during- covid-19-pandemic
• Linnaranta, O., Bourguignon, C., Crescenzi, O., Sibthorpe, D., Buyukkurt, A., Steiger, H., ve Storch, K. F. (2020). Late and instable sleep phasing is associated with irre- gular eating patterns in eating disorders. Annals of Behavioral Medicine, 54(9), 680-690 https://doi.org/10.1093/abm/kaaa012
• Liu, N., Zhang, F., Wei, C., Jia, Y., Shang, Z., Sun, L., ... ve Liu, W. (2020). Prevalence and predictors of PTSS during COVID-19 outbreak in China hardest-hit areas: Gender differences matter. Psychiatry Research, 287(2020), 112921. https://doi. org/10.1016/j.psychres.2020.112921
• Luthar, S. S., Lyman, E. L., ve Crossman, E. J. (2014). Resilience and positive psycho- logy. M. L. Karen D. Rudolph (Eds.) içinde, Handbook of developmental psyc- hopathology (pp. 125-140). Springer, Boston, MA.
• Masten, A. S. (2014). Global perspectives on resilience in children and youth. Child Development, 85(1), 6-20. https://doi.org/10.1111/cdev.12205
• Pandi-Perumal, S. R., Monti, J. M., Burman, D., Ramanujam, K., BaHammam, A. S., Spence, D. W., ... ve Narashimhan, M. (2020). Clarifying the role of sleep in depression: A narrative review. Psychiatry Research, (Online First) 113239. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113239
• Rossi, R., Socci, V., Talevi, D., Mensi, S., Niolu, C., Pacitti, F., ... ve Di Lorenzo, G. (2020). COVID-19 pandemic and lockdown measures impact on mental health among the general population in Italy. Frontiers in Psychiatry, 11, 1-6.
• Satici, B., Gocet-Tekin, E., Deniz, M. E., ve Satici, S. A. (2020). Adaptation of the Fear of COVID-19 Scale: Its association with psychological distress and life satisfaction in Turkey. International Journal of Mental Health and Addiction, (Online First). https://doi.org/10.1007/s11469-020-00294-0
• Satici, S. A., Kayis, A. R., Satici, B., Griffiths, M. D., ve Can, G. (2020). Resilience, hope, and subjective happiness among the turkish population: fear of Covıd-19 as a mediator. International Journal of Mental Health and Addiction, (Online First) 1-16. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00443-5
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., ve Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15(3), 194-200.
• Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı (T.C.S.B). (2020). Covid-19 bilgilendirme sayfa- sı/genel Koronavirüs tablosu. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-ko- ronavirus-tablosu.html adresinden 15 Aralık 2020 tarihinde alınmıştır.
• Worldometers (2020). Covid-19 Coronavirus pandemic. https://www.worldometers.info/ coronavirus/ adresinden 15 Aralık 2020 tarihinde alınmıştır.
• Yu, Y., Li, M., Pu, L., Wang, S., Wu, J., Ruan, L., ... ve Jiang, W. (2017). Sleep was asso- ciated with depression and anxiety status during pregnancy: a prospective lon- gitudinal study. Archives of Women's Mental Health, 20(5), 695-701. https://doi. org/10.1007/s00737-017-0754-5
• Zahra, J., Ford, T., ve Jodrell, D. (2014). Cross-sectional survey of daily junk food con- sumption, irregular eating, mental and physical health and parenting style of British secondary school children. Child: Care, Health and Development, 40(4), 481-491. https://doi.org/10.1111/cch.12068