AŞK-I MEMNU OPERASINDA ULUSALCIĞA İLİŞKİN UNSURLAR

Yıl 2015, Sayı: 62, 585 - 600, 30.04.2015

Hilmi Yazıcı Z. Seçkin Gökbudak

Öz

Selman Ada, uluslararası opera repertuvarına eserler kazandırmış bir Türk besteci olarak
Türkiye’de çağdaş sanat yaşamı adına önemli bir isimdir. Ada’nın Fransa’da eğitim görmüş
olması O’na uluslararası sanat ortamını daha iyi tanıma imkânı sunmuş, ‘ulusal müzik’ materyallerini
tanıması da müziğine farklı renkler katarak ‘sentez’ yapabilmesini sağlamıştır denebilir.
Bu anlamda Ada’nın eserlerinin incelenmesi Cumhuriyetin ilk yıllarından bugüne kadar
gelinen noktanın tespiti için oldukça önemlidir. Bu noktada, güncel bir eser olması bakımından
da Selman Ada’nın Aşk-ı Memnu operasının ‘ulusalcılık’ ideolojisinin sanata etkileri bağlamında
değerlendirilmesi, böyle bir çalışmada önemli bir gereklilik olarak ön plana çıkmaktadır.
Nitekim Cumhuriyetin ilanı ile kültürel alanda yapılan çalışmalar ve yeniliklerde büyük ölçüde
etkili olan siyasetin, sanat eserleri üzerinde o dönemin baskın ideolojisi ‘ulusalcılık’ temelinde
kendini açıkça gösterdiği ve ilk dönem opera eserleri incelendiğinde bu ideolojinin etkisinin
açıkça görüldüğü söylenebilir. Bu bağlamda, Aşk-ı Memnu operasının bu ideoloji kapsamında
değerlendirilmesi de güncel sanat ortamına yönelik sanat-siyaset ilişkisi temelinde bir çıkarım
yapabilme olanağı da sunacaktır. Bu düşünceden yola çıkarak bu çalışmada Selman Ada’nın
Aşk-ı Memnu operası ‘ulusalcılık’ açısından bilimsel bakış açısıyla irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Opera, Ulusalcılık, Ulusalcı Müzik, Aşk-ı Memnu

Kaynakça

• Aguilar, G. (2003). The national opera: A Migrant genre of ımperial expansion 1, Journal of Latin American Cultural Studies: Travesia, 12(1), 83-94.
• Aydın, Y. (2000). Repercussions of nationalist thought on music during the early rebuclican period in turkey. Unpublished Master Thesis, Ankara: The Middle East Tecnical University.
• Balkılıç, Ö. (2009) Cumhuriyet, halk ve müzik – Türkiye’de müzik reformu 1922-1952. Ankara: Tan Kitabevi Yayınları.
• Bohlman, P. V. (2011). Focus: Music, nationalism, and the making of the new europe. (2. Baskı). New York: Routledge.
• Erol, M. (2011). Music and the Nation in Greek and Turkish contexts (19th – early 20th c.): A paradigm of cultural transfers, Zeitschrift für Balkanologie, 47(2), p. 165- 175.
• Ersoy, İ. (2007). Türkiye’de uluslaşma sürecinde bir simge olarak “bağlama” (Bildiri). Uluslararası “Halk Müziğinde Çalgılar” Sempozyumu. Kocaeli.
• Everett, W. A. (2002). National opera in Croatia and Finland,1846–1899. The Opera Quarterly, Vol. 18(2), p.183-200.
• Finkelstein, S. (1995). Besteci ve ulus – müzikte halk mirası, (Çev. M. Halim Spatar). İstanbul: Pencere Yayınları.
• Hülür, H., Akça, G. (2007). İmparatorluktan cumhuriyete siyasal bütünlük ve ulusalcılık söylemi. SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi 22. sayı, s. 311-335.
• Lourie, A., Pring, S. W. (1932). The Russian school. The Musical Quarterly, 18(4), s. 519-529.
• Öztürk, O. M. (2009). Türkiye’de müzik olgusunun “müzik” olarak anlaşılmasında ve eğitim alanındaki önyargıların aşılmasında bütüncül yaklaşım gerekliliği üzerine tespit ve öneriler (Bildiri). 8. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu. Samsun.
• Stokes, M. (1998). Türkiye’de arabesk olayı. (Çev. Hale Eryılmaz). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ülgen, A. (2012). Selman Ada ile Aşk-ı Memnu üzerine. (söyleşi). Aşk-ı Memnu. 143. Sayı Mersin: Mersin Devlet Opera ve Balesi Yayınları.
• Yang, H. (2005). The Making of a National musical ıcon: Xian Xinghai and his Yellow River Cantata. In Annie J. Randall. (Editör). Music, Power, And Politics. New York: Routledge, p. 87-111.
• Yazıcı, H. (2013) Özsoy: The First Turkish opera that was desired by Ataturk (Bildiri). International Conference on Social Sciences. Amsterdam.
• Yazıcı, H. (2015). Selman Ada’nın Aşk-ı Memnu operasının ulusalcılık Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yöre, S. (2010). Ahmed Adnan Saygun’un çoksesli müzikte/Türk çoksesli müziğinde ulusalcılık görüş ve yönlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yöre, S., Gökbudak, Z. S. (2012). Ahmed Adnan Saygun’un çoksesli müzikte/Türk Çoksesli müziğinde ulusalcılığa ilişkin kodları. Bilig. 61. Sayı, s. 265-284. URL 1: http://www.tdk.gov.tr