ZAMAN VE DİNDARLIK İLİŞKİSİ: RAMAZAN DİNDARLIĞI

Yıl 2015, Sayı: 62, 601 - 616, 30.04.2015

İbrahim Yenen

Öz

Din ve toplum ilişkilerinin belirleyici aktörü “dindar” karakteridir. Genel olarak “dinine
bağlı kimse” olarak tanımlanan dindar kavramı, bireyin din ile kurduğu ilişkiyi ifade
etmektedir. Toplumsal dünyanın bir parçası olarak dindar karakteri ve dindarlık olgusu,
anlaşılmak ve açıklanmaya ihtiyaç duyan bir özellik göstermektedir. Çünkü teolojik ve
antropolojik esaslara sahip din olgusunun sosyolojik çıktısı olarak dindarlık olgusu, çok
bileşenli bir yapıya sahiptir. Bu çok bileşenli yapı ise kendisini oluşturan boyutlar dikkate
alınarak incelenmektedir. Bu amaçla dindarlığın çeşitli boyutları esas alınarak farklı
tipolojiler geliştirilmiştir. Ramazan dindarlığı kavramı da bu tipolojiler arşivine bir katkı
sağlamayı amaçlamaktadır. Ramazan dindarlığı, din ve toplumsal zamanın birlikte işlev
görmesiyle ortaya çıkmaktadır. Hayatın önemli bir belirleyeni olarak zaman, dindarlığın
biçimlenmesinde rol oynamaktadır. Dolayısıyla İslam dininin temel ibadetlerinden oruç
pratiğinin gerçekleştirildiği zaman dilimi olarak Ramazan ayı, farklı bir dindarlık türünün
oluşmasına imkân vermektedir. Ramazan dindarlığının temel unsurlarını ise “oruç,
teravih namazı, fitre, mukabele, itikâf ve bayram” gibi ibadet formları meydana getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Zaman, Dindarlık, Ramazan Dindarlığı, Oruç, Teravih

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2004). Sosyal Değişme ve Din, İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Arslan, M. (2009). Geleneksellik ve yaşlı dindarlığı: Taşrada sosyal hizmet alamayan yaşlıların dindarlık durumları üzerine uygulamalı bir inceleme, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 2. Sayı, 112-125.
• Canatan, K. (2011). Medeniyet değişimi: Nefis terbiyesinden beden terbiyesine, beden sosyolojisi, (Ed. Kadir Canatan), (1. Baskı) İstanbul: Açılımkitap.
• Çelik, C. (2002). Şehirleşme ve din, (1. Baskı), Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Daryal, A. M. (1970). Ramazan sosyolojisi ve psikoloji üzerine bir deneme, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, 9(100-101), s. 287-300.
• Glock Y. C. (1998). Dindarlığın boyutları üzerine, din sosyolojisi, (Der. Yasin Aktay ve M. Emin Köktaş), (2. Baskı) Ankara: Vadi Yayınları.
• Günay, Ü. (1999). Erzurum ve çevre köylerinde dini hayat, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Günay, Ü. (2006). Dindarlığın sosyolojisi, dindarlığın sosyo-psikolojisi, (Ed. Ünver Günay ve Celalettin Çelik), (1. Baskı), Adana: Karahan Kitabevi Yayınları.
• Kervancı, M. (1970). Teravih Namazı, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, 9(100-101).
• Köktaş, M. E. (1993). Türkiye’de dini hayat, 81.Baskı), İstanbul: İşaret Yayınları.
• Köroğlu, C. Z. (2012). Türkiye’de dini hayatın incelenmesi: Bütüncül bir yaklaşım, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), s. 83-102.
• Köksal, İ. (2006). Zekât ve fitre vermek ile kurban kesmeyi gerekli kılan zenginlik miktarları üzerine mukayeseli bir değerlendirme, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(1).
• Kurt, A. (2011). Dindarlığı Etkileyen Faktörler, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 1-26.
• Okumuş, E. (2006). Zamanın Toplumsal Gerçekliği, İstanbul: Ark Kitapları.
• Özden, H. Ö. (2006). Türk Ramazan Kültürü, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 30. Sayı, s. 83-109.
• Ritzer, G. (2013). Klasik Sosyoloji Kuramları, (Çev. Himmet Hülür), (1. Baskı), Ankara: De Ki Yayınları.
• Subaşı, N. (2014). Gündelik Hayat ve Dinsellik, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Diyanet İşleri Başkanlığı (2014). Türkiye’de Dini Hayat Araştırması, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Uysal, V. (1994). Psiko sosyal açıdan oruç, (1. Baskı), Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları.
• Uysal, V. (2007/1). Kentsel hayatta dindarlık ve oruç ibadetinin bireysel-toplumsal yansımaları, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(32), s. 19-44.