BAZI MEALLER ÇERÇEVESİNDE İSM-İ MEVSÛLLERİN TERCÜME PROBLEMİ

Yıl 2016, Sayı: 66, 195 - 214, 28.04.2016

Cemal Işık

Öz

Arapça gramer konularının zenginliği ve çeşitliliği, diğer edebî eserlerde hissedildiği gibi Kur’ân-ı Kerîm meallerinde de açıkça görülmektedir. Bu çalışmada, ism-i mevsûllere meallerde verilen mânâ ile yapılan yanlışların/doğruların tespiti, meallerdeki farklılıkların nedenleri açıklanmaya gayret edilecek, bu bağlamda Arapça ve Türkçenin yapısal farklılıklarının hangi zorluklara sebep olduğu ve ne gibi zorlama tercümelere neden olduğu araştırılmaya çalışılacaktır. İsm-i mevsûllerin, birer mebni/sabit harekeli isim olmaları nedeniyle, gramer kurallarına ne şekilde konu olduğu ve bu değişken yapıya nasıl çözüm bulunacağı incelenecektir. Ayrıca yan cümle oluşturulurken adı geçen isimlerin ana cümle ile nasıl bir bağ oluşturduğu araştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Meal, Tercüme, Dilbilim, İsim, Bağlaç.

Kaynakça

• Abduh er-Râcihî, Et-Tatbîku’n-Nahviyyu, Dâru’n-Nahdati’l-Arabiyye, Beyrût, 2004. , Et-Tatbîku’s-Sarfiyyu, Dâru’n-Nahdati’l-Arabiyye, Beyrût, 2004.
• Aksan, Doğan, Anlam Bilimi ve Türk Anlam Bilimi, AÜ, DTCF. Yayınları, Ankara, 1971.
• , Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK yayınları, Bilgegil, Kaya, Türkçe Dilbilgisi, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1982.
• Cündioğlu, Dücane, “Matbû’ Türkçe Kur’ân çevirileri ve Kur’ân çevirilerinde yöntem sorunu- bir giriş denemesi”, II. Kur’ân Sempozyumu, Bilgi Vakfı, Ankara,1996.
• Çörtü, Mustafa Meral, Arapça Cümle Kuruluşu ve Tercüme Teknikleri, İfav Yayınları, İstanbul, 2011.
• , Sarf-Nahiv Edatlar, İfav Yayınları, İstanbul, 2014.
• Demir, Nurettin-Yılmaz, Emine-Gencan, Tahir Nejat, Türkçe Biçim Bilgisi, Anadolu Üniversitesi Yay. No: 2370, Ankara, 2013.
• Ebu Abdillâh Bedruddîn Muhammed b.’ Abdillâh b. Bahadır ez-Zerkeşî, el-Burhân fî 'ulûmi'l-Kur'ân, (I-IV), Dâru’t-Turâs, Kâhire, 2007.
• Fahruddîn el-Kubâde, “el-Menheciyyetu fî İ’râbi’l-Kur’âni’l-Kerîm”, Mecelletu’l-Buhûsi ve’d-Dirâsati’l-‘Arabiyye”, 5 ve 6. Sene, IX. sayı, Halep.
• Hifnî Bey Nâsif, Muhammed Bey Diyâb, Mustafa Tamûm ve Muhammed Bey Salih, Kitabu’d-Durusi’n-Nahviyye I-IV, Dersaadet Matbaası, İstanbul, 1911.
• İbn Hişâm, Katru’n-Nedâ ve Bellu’s-Sadâ, el-Mektebetu’l-‘Asriyye, (Thk. M. Muhyiddîn Abdulhamîd), Beyrut, 1995.
• İşler, Emrullah – Yıldız, Musa, Arapça Çeviri Kılavuzu, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, 2002.
• Işık, Cemal, Kelime ve Cümle Yapıları Bakımından Arapça ile Türkçenin Karşılaştırılması, (Basılmamış Doktora Tezi), AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2014.
• Kaya, Mehmet, “Bazı Meâller Çerçevesinde İ’râb Farklılıklarının Ayetlerin Anlamına Etkisi” Mütefekkir, Aksaray Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, S. I, Bahar 2014.
• Kızıklı, Zafer, “Ebu’l-Esved ed-Du’elî’nin Arap Grameri Tarihindeki Yeri ve Önemi”, Dinî Araştırmalar, Mayıs-Ağustos 2006, C. 9, S. 25,
• Muhammed Nûrî b. Muhammed Bârutci, el-Yakûtu ve’l-Mercân fî İ’râbi’l-Kur’ân, Dâru’l-İ’lâm, Ammân, 2002.
• Muhammed Hüseyn Selâme, İ’râbu Cüz’ü ‘Amme, Dâru’l-Âfâki’l ‘Arabiyye, Kâhire, 2006.
• Muhammed Fuâd Abdülbâkî, el-Mu’cemu’l-Müfehres li Elfâzi’l- Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’l- Meârif, Beyrût, 2009.
• Muhamed b. Muhammed es-Sunhaciyy b. Âcurrûm, el-Âcurrûmiyye, Dâru’l-Minhâc, Beyrût, 2012.
• Muhyiddîn ed-Dervîş, İ’rabu’l-Kur’âni’l-Kerîmi ve Beyânuhu, (I-X) el-Yemâme Dâru İbn Kesîr, Beyrût, 1992.
• Öztürk, Mustafa, “Zerkeşî'nin Kaynakları- el-Burhân fî ‘Ulûmi'l Kur'ân Üzerine Bir İnceleme-“ Ç.Ü. İlahiyât Fakültesi Dergisi, C. III, S. 2, Temmuz-Aralık 2003.
• Saîd el-Efgânî, min Târîhi’n-Nahv, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2006.
• Subhî es-Sâlih, Kur’ân İlimleri, Terc. M. Said Şimşek, Kitap Dünyası, Konya, 2008.
• Süleymaniye Yazma Eserler, İzmirlihakkı13346, Nâim Hâzım Onat, Arapçanın Türk Diliyle Kuruluşu, Maarif Matbaası, İstanbul, 1944.
• Sancak, Yusuf, Arap Dili Temelinde Söz Anlam İlişkisi, Aktif Yay., İstanbul 2008.
• Sarıçam, İbrahim – Erşahin, Seyfettin, İslâm Medeniyeti Tarihi, Ankara, 2014.
• Türk Dil Kurumu (TDK) Türkçe Büyük Sözlük, dil maddesi, TDK Yayını, Ankara, 2000.
• Velîd Hüseyin, Nazariyyetü’n-nahvi’l-‘arabiyyi fî da’vi taadüdi evcuhi’t-tahlîli’n-nahviyyi, Fedâât Yayınları, Amman, 2009.
• Zeynüddîn Muhammed b. Bîr Ali b. İskender el-Birgivî (929-981), İzhâru’l-Esrâr fi’n- Nahvi, Dâru’l-Minhâc, Beyrût, 2010.